Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 18, 23 January 1862 — Page 1

Page PDF (1.22 MB)

Ka Hoku o ka Pakipika.
BUKE I. HONOLULU, IANUARI 23, 1862. HELU 18.

 

KA HOKU
O KA
PAKIPIKA.

E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O

J. W. H. KAUWAHI,

Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehuehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.

Eia ke kumu manao paa.

                He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.

Hoku o ka Pakipika.

HE INOA NO MINEHAHA.

O Minehaha he inoa la,
O Ulaikalani he makua e,
E hoi kaua e pili la,
Me ke Kawelu o Lanihuli e,
E huli ke aloha i Kahuailana la,
I ka piko olu o Nuuanu e,
Anu oe, eia ka mehana la,
Eia ka poli maloko nei e,
E aloha ae ana i ka wai la,
I ka nawe malie i Kapena e,
Ka piula iho ia i ka nuku la,
Mau-u ai ka puu ke Kaona e,
Onaona kuu lai i ka noho la,
I ka noho haaheo oi ala e,
Oi ala kai kuko e lei la,
Kuu lei pua rose i kui ai e,
E kui no au a lawa la,
I lei mae ole no ke kama e,
Hoolai ka inoa i lai la,
O Kawaiakaka he inoa e.
Miss. CAROLINE.

O Minehaha he inoa la,
Haleakala he maku e,
Aia ka lai i Mamala la,
I ka ihu o Maleka i ke kai e,
Kai no ke aloha mei ala la,
Me ka mea kau like a like e,
Ua like ua lawa ka manao la,
Me kuu lei hulu Ahihi e,
Hoohihi aku au oi ala la,
Kuu hoa o ka ihu o ka lio e,
Ho ae kaua i Pauaina la,
I ka ulu wehi pua ke ala e,
E ala mai oe pua rose la,
Ua hiki i ke ano ahiahi e,
E naue kaua makai la,
I ike i ka nani i Halekuke e,
Ua kuke ua lai maua la,
I ka malu o Honolulu Hale e,
O ka hale waiwai iho ia la,
E kipa ka pono e olu e,
Ua olu hoi au mei ala la,
He mea ua holo i ka manao e,
Hoolai kainoa i lai la,
O Kawaiakaaka he inoa e.
Mrs. LEWAINA.

O Minehaha he inoa la,
Wailohi i ke kino he makua e,
E hoi ka nani i Haena la,
Ua eena wale oi la e,
Ua komo ka manao apiki la,
Ke liki apa nei i kuu kino e,
Kuu kino kai ike i ka luhi la,
I ka hana hoi a ke aloha e,
Ke wela mai nei o loko la,
Ua komo ka hahana i ka Puuwai e,
Waiwai ke aloha e kipa la,
I olu iho keia kino e,
Kuu kino kai pili mei ala la,
Me kuu lei hala onaona e,
E hoi kaua e pili la,
Me kuu hoa alo i ka leo e,
Hala ae ia leo mawaho la,
Komo i ka nui kino poakaima e,
Poakaima ka hauna ilaila la,
Hulu mai puku mai ia nei e,
A kahi hoi au a ike la,
I ka holo a ka moku kiakolu e,
E kolu kikina i Maleka la,
Hoi mai nei i Honolulu e,
Ua lulu ua lai maua la,
I ka malu powehi Hale rose e,
E noho ae au a ahiahi la,
E naue aku au e pili e,
Me kuu ipo rose e hapaka la,
Aia i ka lai o Lele e,
Hoolai ka inoa i lai la,
O Kawaiakaaka he inoa e.
E. R. KILA.

O Minehaha he inoa la,
O Walikanahele he makua e,
E hoi ke aloha i Manana la,
I inu i ka wai o ka Meli e,
I noho i ka ehu a ke kai la,
I ka hone ae i kumupali e,
Ka nehe ae a ke Kiawe la,
Koiawe ke aloha i Weloka e,
I ka oni ae a Ualaiki la,
I ka nani wale o Puko e,
Ua ko no oe me iala la,
Me ka pua Pikake onaona e,
Honi hoomau ana ke ala la,
Ke ala kupukupu o kauka e,
I ka uka wale o Puiwa la,
Puiwa hikilele i ka moe e,
I ka hone ae a ke Kahuli la,
Huli mai kaua e ke hoa e,
Kaihona olu o Maemae la,
Ilaila kaua eha koni e,
Hoolai ka inoa i lai la,
O Kawaiakaaka he inoa e,
Mrs. KAMAI.

O Minehaka he inoa la,
Nalei elua he makua e,
E hoi kanani i Belekane la,
I ka Ailana kupua o ke kini e,
Kini a mano ke aloha la,
Ke halia mai nei kuu kino e,
Kuu kino kai noho i Falani la,
Lono e mai nei ia Maleka e,
Aia i ka akau ka eha la,
Ua eha paka ia ka Hema e,
Aia kaeha puukani la,
I na kaa ahi o Nu Ioka e,
Hoa kaua i Niakala la,
I ka wai pili me Belekane e,
He kane ke aloha ilaila la,
I ka lai wale o Mekiko e,
Ua ko pua rose ia nei la,
Kuu pua laha ole i Kaleponi e,
Hoolai ka inoa i lai la,
O Kawaiakaaka he inoa e,
Miss KEKUA.

O Minehaha he inoa la,
O ka Eha no he makua e,
Aloha Lihue i ke anu la,
I ka ua kiowao i na pali e,
Ke noe ae la i ke pili la,
Ua noe ko kino ua lai e,
Ilaila oiala mei nei la,
I ka luna aku Haleakala e,
A he la ike aku koi nei la,
E kipa ka pono oi kino e,
Oi koe ka manao iloko la,
Oi ala hooluhi i ke kino e,
Hoi mai kaua a he anu la,
Anu kuu kino i ke kono a loko e,
Pehea oe e ka liko la,
Kuu pua lei nani pau ole e,
Kahiko Lilinoe i ka hau la,
O ka ohu ia o ke kanaka e,
Punihei ai na moku la,
Aia kuu ipo i Mamala e,
Hoolai ka inoa i lai la,
O Kawaiakaaka he inoa e.
Mr. LUKIA.

E MOOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 5.

                A pau ia mele ana a ia nei, ala mai la no o Moolau, hakaka no laua nei, a no ka nui loa o ko laua hakaka ana, luhi laua, a hoomaha, ia hoomaha ana a laua nei, hoouna mai o Moolau i na kanaka ona e hele mai e kiu ia lakou nei, ia hele ana mai o ua kanaka nei, ike e mai la no o Hiiakaikapoliopele i ua mau kanaka nei, oli mai ana keia penei.
                A Moolau i ka pua,
                O ka uhiuhi,
                Pala luhi ehu iho la,
                Ka pua o ke kaunoa i ka la,
                Na hale ohai i Kekaha,
                O Waakiu—e—ki—u,
                E kiu ia auanei kou ahiahi,
                E makai ia olua auanei,
                He Akua Moolau,
                O Moolau Akua—e,
                Ia manawa, ike o Pele ia laua nei e hakaka ana me Moolau, i aku o Pele i na Hoaiku kane, a me na Hoaiku wahine, e na Hoaiku kane, me na Hoaiku wahine, o mai la lakou a pau, o, e hele oukou e kokua i ko oukou kaikaina Haku, aia la ua hakaka mai la me Moolau, a ua luhi, hoomaha iho la, hakaka no, a luhi hoomaha no, ua hakaka hou mai la no a ua luhi ua hoomaha, aia la ke hoomaha mai la. E hele oukou e hakaka me Moolau.
                I liki mai ana na Hoaiku, hookahi no ka muka ana ae ia Moolau make o Moolau, e hee aku ana ke Akua o Mahiki no ka ike ana mai i ka make o Moolau. Wawa aku la ke Akua o Mahiki, aole i kaua ia aku o Mahiki lalau aku ana no keia ia Mahiki a make, ke hee nei ke Akua o Mahiki, ke u-wa hele nei ke Akua o kela wahi o keia wahi o Mahiki, no ka make ana o Moolau ma. A no ia make ana o Moolau ma, a me ka nui u-wa o na Akua o Mahiki, oli aku ana o Hiiakaikapoliopele iloko o Mahiki penei.
                Kaikoo Puuomoeawa,
                Wawa ka laa—u,
                Nei o Puuoai ma—e,
                Naha Kawelowelo,
                Hee nae hoi—e,
                E Puuoai ma—e,
                Ke holo la,
                E Mikialoalo—e,
                Nawai ka make,
                Ke i-o nei—e,
                A pau ia mele ana aia nei, hele aku la no lakou nei a no ko ia nei manao e hoi hou i hope e luku aku i na kupua o Hawaii, huli hou lakkou nei hoi hou no i hope, manao keia o hele pololei loa, koe no keia poe kupua, o luhi hou no keia ke hoi mai.
Nolaila luku mua keia i keia poe a pau, hookahi no oia nei luhi o ke kane ke hoi mai, nolaila kau aku ai keia i ke mele penei.
                Lilo i Puna—e,
                Lilo i Pu—na,
                Lilo i Puna i ke au,
                A ka hewahewa,
                Popoi aku ka i na hale,
                Ua piha na hale i ke kua,
                O kini Akua o Waimea,
                O ka lehu Akua o Mana,
                Kini wale Waimea,
                I ka pihe a ke'kua o Uli—e,
                Po wale Mahiki,
                Aia Mahiki,
                Ke ua la no—e,
                A pau ia mele a Hiiakaikapoliopele o ko lakou nei hele aku la no ia, e hoi hope ana e luku i na kupua o Hilo, a malaila aku.
                Hele aku la lakou nei a kahi e kokoke aku ana i na hale o Wahineomao ma, i aku o Wahineomao ia laua la, e! kai noa no i alanui e ko kakou e hele ai, o kahi aku no keia o makou la, paa mai hoi a ua nei au i o'u mau makua, aole hoi au e hiki i ka huakai hele a kakou.
                Aia no auanei o'u mau makua la ke kali la ia'u i ka hoi aku. Ia hele ana o lakou nei a kokoke i na hale o lakou nei i nana aku ka nana o lakou nei, e noho mai ana no na makua o Wahineomao, i aku o Wahineomao aia o'u mau makua la ke noho mai la, e paa no auanei au i o'u mau makua, aole hoi auanei kakou e hele pu i ka huakai hele a kakou.
                No ka mea, ua makemake loa o Wahineomao e hele pu me Hiiakaikapoliopele ma, nolaila kona olelo pinepine i alanui e aku ko lakou e hele ai, i nalowale i na makua ona, a kokoke lakou nei i kahi o na makua o Wahineomao, o Punahoa ka inoa o ka makuahine o Wahineomao, o Kaipalaoa ka makuakane, e nana mau ana no ia Wahineomao, a ike mai no laua i ka laua kaikamahine, nolaila, nana mai ai laua e ninau mai ana o Hiiakaikapoliopele i ke alanui ia Kaipalaoa ma, ma ke mele, penei.
                E Punahoa,
                I Kaipalaoa,
                Ina maka o Nanakila ma,
                E nonoho mai la—e,
                Mahea ke ala—e?
                Pane mai la laua la, o Punahoa me Kaipalaoa, malaila iho no ke ala, i nana aku nei maua i ka like o kela wahine me ka maua kaikamahine, o ke kulou ana iho la hoi i lalo.
                I aku o Hiiakaikapoliopele ia Wahineomao kulou mai no auanei oe ma kuu kua, kupoupou no auanei au, auhea ke alanui, i mai no auanei oe, eia no, pela no auanei kaua e hana ai la alaila nalowale oe, ae mai la o Wahineomao. Ko lakou nei hele aku la no ia, e like me ke la olelo a Hiiakaikapoliopele ia Wahineomao, pela no ka lakou nei hana ana, kupoukupou auhea ke alanui? eia no, kupokupou auhea ke alanui? eia no, a pela aku no ka lakou nei hana ana a hala loa lakou nei mai ka maka aku o na makua o Wahineomao. Pau ae la ko Wahineomao manao i na makua, ia manawa, a hele aku la lakou nei malaila aku.
                A hiki lakou nei i Wailuku i ka papa kahulihuli, e noho ana na kupunakane o Hiiakaikapoliopele, o Piliamoo ka inoa, o kekahi, o Nohoamoo ka inoa o kekahi o na'lii no ia nona ka papa kahulihuli o Wailuku, e hele ana na kanaka a pau, na kane, na wahine, na kamalii, mai kela aoao mai a pa i keia aoao, mai keia aoao aku hoi a pa i kela aoao, aia me ke kumu kuai, alaila ae maluna o ka papa kahulihuli o Wailuku.
                Oia hele aku la no ko lakou nei a kokoke ike mai la o Piliamoo ia Hiiakaikapoliopele, kahea aku la o Pilamoo ia Nohoamoo, E! o ka moopuna a kaua la, pane mai o Nohoamoo ia Piliamoo me ka manao inoino, penei; A! heaha la hoi kana, e hele mai no paha ia me ka uku mai no, aia no a loaa mai ka uku alaila, hele ae maluna o ke alanui, aka, i haawi ole mai ia i ka uku ia kaua, aole ia e hele maluna o ke alanui. Ia manawa i aku o Piliamoo ia Nohoamoo, ke ae paha.
                Nana aku la na maka e na kanaka, na kane, na wahine me na kamalii, ia Hiiakaikapoliopele, he mea e ke ku a ka wahine maikai, aohe wahine maikai e ae ma Hawaii nei, hele aku la no lakou nei a kokoke i kahi o na kanaka e akoakoa ana, e uku ana i ke alanui ka poe e hele ana ma o a maanei.
                He ai, he ia, he kapa, he malo, he ko, he paakai, a me ia mea aku, ia mea aku, oia ke kumu kuai, alaila hele maluna o ke alanui, (oia hoi ka papa kahulihuli o Wailuku.)
                Kahea aku la o Hiiakaikapoliopele i ua mau Alii nei nona ke alanui, oia hoi na mea nona na inoa i haiia maluna, ma ke mele penei.
                Kahulihuli—e !
                Ka papa o Wailuku,
                Kahuli o Apua,
                Haa mai o Maukele,
                He ole Kaha,
                Kuai ai—e,
                Homai ka ai,
                Homai hoi ka ai—e,
                I aina aku hoi—e,
                A pau ia kahea ana aia nei, i mai la laua la, penei; kahaha! aole paha o ka maua ke haawi aku nau, o kau ke haawi mai ia maua, alaila hele ae oe maluna o ko maua alanui, aole paha e loaa wale aku ka maua ia oe.
                Alaila, nonoi hou no keia ia laua i ka ia ma ke mele penei.
                Kahulihuli—e,
                Ka papa o Wailuku,
                He ole Kekaha,
                Kuai ia—e,
                Homai ka ia—a,
                Homai ana hoi ka i—a,
                I aina aku hoi—e,
                A pau ia noi ana aia nei, hoole hou no laua nei e like no me kela hoole ana mamua, nonoi hou aku no keia ma ke mele penei.
                Kahulihuli—e,
                Ka papa o Wailuku,
                He ole Kekaha,
                Kuai paakai—e,
                Homai ana hoi ka paakai,
                I aina aku hoi—e,
                O ka laua hana no ia o ka hoole e like me kela maluna, alaila, hai mai no laua i ka olelo ino, aole e loaa ia oe ke alanui, aia no oe a haawi mai i ka uku ia maua alaila hele oe maluna o ke alanui o maua alaila, nonoi hou no keia ma ke mele penei.
                Kahulihuli—e,
                Ka papa o Wailuku,
                He ole Kekaha kuai ko,
                He ole Kekaha,
                Kuai ko—e,
                Homai ke ko,
                I aina ae hoi—e,
                Ka laua no ia o ka hoole, ka ia nei no hoi ke noi ma ke mele penei.
                Kahulihuli—e,
                Ka papa o Wailuku,
                He ole Kekaha,
                Kuai kapa—e,
                Homai ke kapa,
                I aahu ia aku hoi—e,
                Hoole hou no laua nei e like no me ka laua hana mau, noi hou aku no keia ma ke mele penei.
                Kahulihuli—e,
                Ka papa o Wailuku,
                He ole Kekaha,
                Kuai wai—e,
                Homai ka wai,
                Komai hoi ka wa wai—e,
                I inu ia'ku hoi—e,
                A pau ia mele ana aia nei, alaila, olelo aku o Hiiakaikapoliopele i kanaka e noho ana, e nana ana i ke kuai a laua nei i ke alanui i ka poo e hele ana ma-o, a maanei, i aku keia, Ka! i na paha keia noi ana aku a'u ia laua la a he mau kanaka, haawi mai la, aole o ke noi aku o na Akua, aohe noho a maliu mai.
                Pane mai ua poe kanaka nei, K! he mau Akua no kela mau kanaka la, ae aku o Hiiakaikapoliopele, me ka i aku he mau Akua laua la.
                Ia manawa nui loa ka hoopaapaa o Hiiakaikapoliopele, me na kanaka, no ka mea,
aole i ike na kanaka, e he mau Akua laua,
no ka nana aku no o na kanaka he mau kanaka maoli no, eia ka auanei he mau Akua io.
                Aole no hoi i ike mai na kanaka e, o Hiiakaikapoliopele keia. Nui loa ko lako hoopaapaa ana, i aku o Hiiakaikapoliopele ia
lakou, he mau Akua laua la, he mau moo, i na wau e kii ae ia laua la ea, he holo aku ko laua la.
                A no ka hoopaapaa loa o ia nei me na kanaka, ka i mai la no ia o na kanaka ia ia nei e pili, ae aku no keia, ae, ninau mai lakou ia ia nei heaha kou kumu pili, i mai la o Hiiakaikapoliopele, hookahi no paha kumu pili o kamahele o na iwi. Kukui aku la ka lono a lohe aku la ke Alii nui nona na wahi nei, no ko ia nei hoopapaa me na kanaka.
                Alaila i mai la ua Alii nei, kahaha! aole paha ia o ka mea e pili ai o ka waiwai o na iwi, he waiwai no, he waiwai, alaila, pili, he iwi no hoi he iwi pili.
                Olelo aku la ke'lii, i na kanaka, e hoi oukou a i ua wahine la, e olelo aku ia ia, aohe me ke pili i na iwi me ka waiwai, eia ka waiwai ia'u, o na iwi, ua o-ki ia, ae aku la na kanaka i ka manao o ke'lii, hoi aku la lakou a hai aku la i na olelo a ke'lii, e like me na olelo maluna ae.
                O ka pili iho la no ia o lakou nei, a paa ka pili a lakou nei. I aku o Hiiakaikapoliopele, i na kanaka, i na hoa pili o ia nei. E! ke kii nei au ia laua la, a i noho mai aohe e holo aku, alaila eo au ia oukou, ae mai la na hoa pili ona, ae, a he mea maikai no hoi ia imua o na kanaka a pau. I hou aku no keia i na hoa pili ona, i kii au a i holo, eo hoi oukou ia'u, alaila ua maikai ia mau manao ia lakou.
                Hoomaka aku la o Hiiakaikapoliopele e kii ia laua, e holo aku ana ua mau kanaka nei, kahea mai keia i na kanaka e kii aku e hopu ma ke mele penei.
                Kaumaha ka ai,
                O Hilo i ka lehua,
                Mai ka nuku,
                O ka manu a Punahoa—e,
                Hoa ia iho la kau kanaka,
                I paa o pahee auanei,
                Hina i Kaluakanaka,
                He kanaka he mau Akua—e,
                Hele aku la no keia, e kii ana e pepehi ia laua, holo aku la ua mau moo nei, a huli hou mai i hope a noho a moo, i aku o Piliamoo ia Nohoamoo, e aho e kahea aku oe i ka moopuna a kaua, i hewa no kaua ia oe, i kau olelo ino no, e laa ka make o kaua la, ae mai la o Nohoamoo. Huli mai la o Nohoamoo a kahe mai la ia Hiiakaikapoliopele, ma ke mele penei.
                Kupu maikai ae la,
                Ka wahine o Kalua,
                Ua ia iho la e ka ua,
                A kilinahe ka maka,
                O ka lehua mauka,
                Mauka oe e hele ai,
                Ma Kehoauau wai,
                E waiho ke ala no maua,
                No na kupuna—e.
                I aku o Hiiakaikapoliopele, aohe olua e ola ia'u e make ana olua ia'u i keia la.
                Ia manawa, o ka-u holo aku la no ia o ua mau moo nei, holo no o Piliamoo a kona poopoo pohaku, o Nohoamoo no hoi a kona poopoo pohaku, pee laua nei. O ko Hiiakaikapoliopele hele aku la no ia a ia Piliamoo hahae ae ana keia i ka waha, a nahae, pela no hoi ia Nohoamoo, nahae no hoi kona waha, a make iho la laua ia manawa, a ko hoi e like me kana mea i olelo ai i na kanaka mamua he mau Akua laua.
                Eo ae la no hoi ka poe i pili mai ai i ko lakou waiwai ia ia nei, a pau loa ae la ia waiwai no ka mea nana i kokua mai ia ia nei oia kela kanaka i hai ia ma kela Helu iho nei, a hoka iho la na hoa pili o ia nei, no ka pau loa o ka waiwai ia Hiiakaikapolipele, a pomaikai ka mea nana i kokua ia Hiiakaikapoliopele, no ka nui o kona waiwai i nui mai ai ma ia hana ana.
                Ilaila, hoi hou o Pauopalae i Kohala, no ka mea, ua makemake o Pauopalae, i kekahi kanaka o Kohala, o Pakii kona inoa, a noho loa o Pauopalae i Kohala, a hele aku la o Hiiakaikapoliopele me Wahineomao.
                Ia hele ana aku a laua nei a hiki laua nei i keia wahi muliwai, wehe laua nei i na wahi kapa o laua nei a au aku la, i ua muliwai nei, (oia hoi o Honolii, i Hilo, Hawaii,) oli mai ana hoi keia mau Akua Unihipili, o Ahinahinakuikapali ma penei.
                Popo ke kapa o ka wahine,
                Au ko hana wai,
                Hoauau wai o Honolii,
                E kapu o—e,
                He mau Alii,
                He'lii no,
                O Hinahinakuikapali—e,
                I nana aku ka hana o laua nei, e noho mai ana ua mau wahi Akua Unihipili nei, i aku o Hiiakaikapoliopeele, Ka ha ha! kela mau wahi Akua Unihipili hoi; nana mai nei kela mau wahi Akua Unihipili i ko maua mau mai, a ke kani mai nei ke oli, e make ana olua ia'u.
                I kii aku ka hana o Hiiakaikapoliopele, e lele aku ana ua mau wahi Akua Unihipili nei, a noho i luna o na makuahine, noho no kekahi i luna o kona makuahine, noho no hoi kekahi i luna o kona makuahine, hoolale i ka luau, a ka luau na makua, hoi mai ho-a ke ahi, a-a ke ahi.
                I aku o Wahineomao i ke aikane, E! ke a mai la ke ahi, i mai la o Hiiakaikapoliopele ia Wahineomao, na ua mau wahi Akua Unihipili la, ola na la make.
                Oia a no o ke ahi a hiki no laua nei, pio ke ahi, aohe i emo huai ka imu, hoomakaukau ka ai, wehe ka wahi o ka luau, a ke pa, kaumaha o Wahineomao, i na Akua, a pau ke kaumaha ana a Wahineomao, ai o Wahineomao a pau ka ai ana, aia nei ko laua nei hele aku la no ia a hiki laua i kai o Piihonua, moe laua nei ilaila, a ao ae ia po, i ka hale o Piikeanui, ma kahi i moe ai o laua nei.
                E hoomakaukau ana o Piikeanui, me Piikeaiki i kaukana o ko laua hakuaina e holo mai ana i Maui, e lawe ana i ka waiwai no ko laua hakuaina.
                A pau ka hoouka ana i ka waiwai, lalau aku la o Piikeaiki i kana wahine ia Wahineomao, a hoouka ae la i luna o ka waa, i aku o Piikeaiki ia Piikeanui, hoouka ia ae hoi paha kau wahine. Pane mai la o Piikeanui, ia Piikeaiki, ka! aole u'u makemake e hoouka ka wahine, o holo aku auanei a ka moana, poho ka waa, pulu ka waiwai o ko'u hakuaina.
                Ke kumu oia hoole ana a Piikeanui, aole e hoouka i kana wahine, ia lakou i moe ai ia po, ua makemake oia e launa kino laua ia po, aole nae i ae kana wahine, oia no Hiiakaikapoliopele, aole loa no laua i launa kino, nolaila, ko Piikeanui mea i huhu ai, a hoouka ole ai ia Hiiakaikapoliopele.
                Ma ia olelo ana mai a Piikeanui ia Piikeaiki, aole e hoouka i kana wahine, alaila, i aku o Piikeaiki ia Wahineomao, E! e hoi oe iuka, ae mai la o Wahineomao, a hoi aku la iuka, mai luna mai o ka waa, o ka holo aku la no ia o laua la.
                Ia hoomaka ana aku no o ka hoe a laua nei, aole i loihi aku, e poi mai ana ka nalu, hookahi no ua nalu nei, mai mua o ka waa a hope, o ke poho iho la no ia, au aku ka waiwai, au mai iloko o ke kai. Pau loa ka waiwai o ua mau kanaka nei, i ka lilo i ke kai i aku o Piikeaiki ia Piikeanui, aia kaua la! e hoouka ia mai nei no la hoi na wahine a kaua la, hookahi no la hoi ke koekoe pu o kakou, e piho ana no ka hoi kaua la.

No ka Rama.

                No ka olelo ana mai ai ala, he mea aihue ka rama, $700 dala a H. Nielson i lilo i ka aihueia he ona rama anei ka mea nana i aihue.
                O ka makaleho kahi hana a ka inu rama, he mea hiki anei ia kakou ia i ka wa ona wale no, aole i kahi wa kaawale e ae.
                He poe ona rama anei ka poe e mokolohe nei a hoopai mau ia, aia anei a ona rama, alaila kii i ka h ai wahine, aole anei i kahi wa e ae, aole anei he mea paakiki loa ia i keia lahui a me kela lahui.
                He mau haneri kanaka e noho palaualelo wale ana ma keia kulanakauhale, me ka ikaika o na kino kupono i ka hana, a hemahema nele loa ka noho ana na hai kahi ai a me ka ia, he poe ona rama anei keia poe, a i palaualelo anei i ka rama, i poino anei lakou i ka rama.
                Penei no ke ano, ke ae ia ke puhi rama aole e like me ka wa naaupo, ka hana o kela mea keia mea, eia wale no, o ka poe mea (License) laikini, $500 ka pond $500. & $1000 paha no ka palapala puhi rama pela ke ano e ke hoa i maopopo ia oe, o hoolilo wale hoi oe i mea kue mau nau ma kou ano hoomalu hoomana a ano ekalesia paha.
W. J. K. KAMANAOLANA.
Honolulu. Jan. 17, 1862.