Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 20, 6 February 1862 — Page 2

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, FEBERUARI 6, 1862.

 

                He ahi pau hale nui ma Charleston mamua aku nei. He kanalimakumamahiku ka nui o na hale i hoopauia. Elima ka nui o na halepule i hoopauia. Kokoke $7,000,000 ka nui o ke poho.

                Ua ohumu na nika hookauwa wale ma Charleson e kipi, aka, ua hiki e mai ka lohe no keia kipi ana, a ua hopu nui ia na nika me ka hoopai wale aku.

                Ua oleloia, ua hoouka na koa aupuni maluna o ke kulanakauhale o Nu Oleana, mai kekahi mokupuni aku e kokoke ana ma ia wahi. Ua loihi iki aku nae ia wahi, aole no e hiki ke hoolei i na poka pahu maluna o ke kulanakauhale; aka, ua hoolilo ia i wahi e hoomakaukau ai no ka hoouka kaua ana. Ua hoouna aku na kipi i na koa he nui loa i Nu Oleana i kokua ia wahi.

                Ua loaa ma Beau fota i na koa aupuni he 100,000 pauna a keu ae o ka pulupulu, a e kuai ana ia no ka pomaikai o ke aupuni.

                Ua hoi mai o Gen. Scott i Amerika, mai Europa mai. Aole i akaka ke kumu i hoi koke mai ai ia ia la.

                Ua hooholoia he olelo hooholo e papa ana i na luna koa, aole e hoihoi aku i na ona na nika kauwa i mahuka.

                Ua hoikeia imua o ka Ahaolelo nui he bila kanawai e ae ana i ka hana ana o ke alanui hao iwaena o ka muliwai Misisouri a me Califonia, me ke kokua nui mai o ke aupuni ma ke dala maoli, a me ka aina pu.

                Ua iliia ka moku Farani o Resource ma ka hema o Callao. He 600 ka nui o kanaka maluna o keia moku, a elima wale no ka nui i hoopakeleia. He make lehulehu maoli keia.

                Ua kuahaua aku o Gen. Halleck i ka poe kipi ma na aina i hoopioia e i , e kapilipili hoi i na uapo a me na alanui hao i hoopoinoia e lakou.  Ua hoopio ia he kanaha a keu ae o ka poe nana i puhi i na alahaka i ke ahi, a ua manaoia, ua kipu ia lakou a pau loa.   He haole manao paa no  ia luna la, me ka hoihoi aku i na poino o ka poe aupuni maluna o ka poe kipi.

                Ua haawiia mamua aku nei i na koa aupuni ma ka muliwai Potoma c, he paa kamaa hou i kela koa keia koa pakahi, me he mea la ua manao o Gen. MeClellan e hele koke imua e hoouka me ka poe kipi. Ua makaukau loa na kipi imua o lakou, a ua nui na pakaua a me na wahi hulili a puni lakou, a ke kakali nei lakou i ka hoouka mai o na koa aupuni. Ke nonoi pinepine mai nei na koa aupuni i na luna o lakou e alakai aku ia lakou i ke kaua; no ka mea, ua ake nui lakou e hele ma ka Hema, kahi anuanu ole i ka wa hooilo.

                He lohe hewa ka mea e olelo ana, ua hoopioia ka moku manuwa kipi o Sumpter; ke holo nei no oia ma ka moa ia, me ka hao wale i na manuwa a pau, i ia moku o ka aoao Akau.

                Iloko o ka aumoku manuwa Sepania, e holo ana i Mekiko, he 15 moku, 330 na pu, 5,000 ka nui o ka poe luina, a he 6,000 ka nui o na koa.

                Ma Circassia, ua hoouka kaua aku na koa Rusia he 15,000 me ia koa he 10,000 o Circassia. Ua mau ke kaua ana no na hora eono, a auhee iho la ko Rusia. Ua oleloia, he 6,000 ka nui o na Rusini i make, a eha hoi iloko o keia kaua.

                Ke mau nei no ka haunaele a ma ke kue i na koa ma Polani, a ua haiki a pilikia loa ka noho ana malaila.
                Ua hopuia ka Bihopa o ke kulanakauhale o Wassaw, no ka paa mau ana o na ipuka o na hale pule.   Ma ke kauoha a ka Emepera o Rusia ka hopu ia ana.

                Ua laha aku nei ka lono, e olelo ana, ua manao no ke aupuni o Farani e lawe aku i na koa ona mai ke kulauakauhale aku o Roma, a e haawi ia wahi i ka Moi o Italia.

                Ma ka la 15 o Dekemaba ka make ana o Prince Albert, ke kane a Victoria, ka Moi wahine o Beretania. He mai ma ka opu ka mai i make ai.

                O Mr. Ely, kekahi o ka Poeikohoia o Amerikahui, i lawe pio ia ma ke kaua ma Bulls Runa, ua hookuu a oia, a ua hoi hou ma kana oihana.

                Ua emi ihope a hele ma ka Hema loa o Gen. Price a me kona puali koa kipi. Ua kenaia oia, wahi ana, e ka Peresidena o Davis, e emi ihope.

                Ua kuu aku ke Aupuni o Amerikahui ia Mason a me Slidell, na ke Aupuni o Beretania e hana ia laua. Ua hoole ke Aupuni, aole ia i ae aku ia Co n. Wilkes e lawe pio i ua mau mea la noloko ae o ka moku Beretania, no ka mea, ua kue maoli ia i na kanawai nui iwaena o na lahui.

Mu Kope.

                Eia malalo nei kekahi mau olelo noloko ae o kekahi palapala i loaa iho nei, i ka Mea Hanohano, R. C. Wale, Kuhina no ko na aina e:
                "Aole no i ikeia kekahi mea e hoopau ai i ka Mu ma na laau kope. I kekahi manawa, ua pau wale, iloko o na mahina he uuku a i kekahi manawa hoi, ua mau mai no ma kekahi mau makahiki; aka, ina e mau mai no i kekahi mau makahiki, alaila e pau, ua nui loa aku ka mahuahua ana o na hua o ka laau. No ka hoonaha o ka hua ana paha keia nui ana ae o ka hua. Aia a ike mua ia ka Mu ma na laau, he pono no ke uhuki koke i ka laau, na lala a me na aa, a e wela koke i ke ahi, i mea e laha ole ai." Ua oleloia, ke hooemi nei no ka nui o ka Mu ma Kona, Hawaii.

Kumu Olelo Hawaii.

                Ua olioli makou i ka lohe ana mai i ka aneane e paa o ke KUMU OLELO HAWAII, i hoomakaukauia e ka mea Mahaloia L. Aneru. He Buke ia e hoike ana i ke ano o na huaolelo o kela ano keia ano, e like me ka na haole, o ka hua P wale no koe alaila pau. He nui ka hooholo ana a na Aha kau Kanawai e hookaawale ana i puu dala okoa no ia hana: aka, aole ke kau wahi keneta hookahi i ukuia'ku e ka Waihona o ke Aupuni. E hiki ke hoomakaukauia no ke pai ana, ina e loaa kekahi kanaka Hawaii akamai, a ina e ole; alaila, e hiki paha i ka akolu mahina mamua o ka pono ana ke pai. Ano hoi, he nui ka makemake o na haole e ike i ka olelo Hawaii, a pela hoi na kanaka maoli, he makemake e ike i ka olelo Beritania; nolaila ke manao nei makou, he kupono ke dala ke hooliloia no keia mea.

                He oiaio no, ua hookaawaleia e na Ahaolelo mamua he puu dala e kokua ai i keia hana nui, me ka manao lana no paha e paa koke ana keia hana pookelakela o ka maikai. Aka, ua oleloia maluna, aole i haawiia kekahi dala kokua; no ke aha la anei ka haawi ole? No ka paa ole paha o ka hana, a i ole ia, no ke kikoo ole aku paha? Ke manao nei makou, aia a paa ka buke i ka hooponoponoia, me ka waiho aku imua o ka poe kupono e malama, e loaa koke ana no ke dala i haawiia e ka lokomaikai o ka Ahaolelo. Ke ake nei no nae makou e holo lea ana keia hana, me ka lohi ole a me ka alalai ole hoi, i mea e lako ai na haumana Hawaii i ke koo ikaika e hilinai ai ma ke alanui e hiki aku ai i ka naauao.

Lepo puehu ma Hilo!

                Mai ka wa kahiko loa mai, oiai i uhuia o Lahaina a me Honolulu i ka lepo mai na alanui, a me na alamoo mai, mai na awawa a me na mauna mai, ua hookoe mau a malule ole hoi o Hilo, a o kekahi wahi okaoka lepo maloo moowini, e helu auanei ia iwaena o na mea i iia'i he "maikai no na maka makole." Aka, o ka hoonaauao ana a me ka haole hoi, ua komo laua ma kela kihapai uliuli o Hawaii nei, a o ka lepo maloo maoli, ua ukali ia ma ko lauala mau meheu wawae. Ua oleloia mai nei makou, he ano pioloke no ko Hilo mamua aku nei, i ka ike ana mai o kekahi kanaka malaila i ka lepo maloo, a no ke ano e kamahao oia mea, houluulu ae la oia i kekahi a hahao iloko o ka omole, a hooili mai i Honolulu nei, i mea milimili. Ke ake nei makou e hoopaa ana no ko Hilo i ko lakou ano mau, me ke "kuehu ole iluna i ka lepo" ma ko lakou kulanakauhale lailai. Polunesia.

                Ua ike mai nei makou maloko o kekahi nupepa Beritania i kekahi mea ano nuhou, a oia hoi keia. Ma ka la 12 o Novemaba he makani ino loa ma na kahakai o Enelani, a o kekahi moku halihali nanahu, i kapaia ka inoa o "Brotherly Love," ua pilikia ma ka moana, aole nae i iliia. O keia moku, he 97 makahiki ona mai ka wa i kapiliia'i a hiki i keia manawa, a ua holo no o Kapena Kuke (Lono,) maluna o ia moku ia ia i mahuka ai mai ka hale paahana aku ma Whitby. Maluna o keia moku ka hoomaka ana o Lono e ao i ka hooholo moku. Nani ka elemakule o ua moku la.

He Kahea.

                Ua kahea ka Ekalesia ma Kauai, ia Rev. L. H. Gulika, no Maikonisia, e hele a e pani i ka hakahaka o Rev. W. C. Shipman, ka mea i make aku nei. Aia o Kauka Gulika ma Kaleponi i keia wa.
                Pono anei i ko Maikonisia poe Misionari ke kapae i ka lakou hana, ma kela aina pegana, a hele i Kau? No ka mea, ua hele mai o Rev. W. C. Shipman, mai Amerika mai, he Misionari no Maikonisia. A hiki mai ia ma Honolulu nei, ua kapae aku, a hele i Kau. Ua lawe aku ke Akua ia ia i keia manawa, a ua pilikia no ka Ekalesia ma Kau, i ke Kahunapule ole.  Aka, ua oi aku anei ko lakou pilikia, i ko ka poe pegana ma Maikonitia? Ka inoa he nui ko Kau aie i ka poe pegana ma Maikonisia i keia wa. Eia hoi! e noi hou ana i kekahi kumu o lakou! Ua oleloia e hele ana na kaikaina o Kauka Gulika i Maikonisia, e hana pu me ia malaila.   Aka, ina e noho oia ma Kau, pehea kona poe kaikaina? O lakou paha e hele a hoohaumana i ka poe pegana, aole paha? Pono ia kakou ke kaupaona i ke ano, o keia leo kahea, a me ka hope; ke ae ia'ku.—Hokuloa.

                Eia paha ka pono loa, e huli i kanaka maoli e pani i kona wahi, aole o ka haole. Iloko o keia mau makahiki he kanaha, ua ulu mai paha ke kanaka maoli kupono no ia hana; i ole ia he ane mea ka hana a na misionari.

Lua Ahi.

                Aia ma Pennsylvania keia lua ahi. Ua pao ia ma ka honua he puka poepoe, eha iniha ka anawaena a ua hookomoia he mau ohe hao ma ia puka, i mea e pipii maikai mai ai ka aila noi loko mai o ka honua, oia hoi keia aila nanahu pohaku i oleloia iloko o keia Nupepa mamua aku nei. I ke kahe mai ana o ka aila mailoko mai o ia ohe, ua pipii iluna he kanakolu kapuai a keu ae; a no ka malama pono ole ia, ua hoa waleia ia aila i ke ahi, a ke mau nei no kona a ana, aole hiki ke kinai. Ua kiekie loa ka lapapala ana o na okooko ahi; he 80 kapuai a keu aku, a i ka po, ua malamalama loa ia wahi aku, me he mea la e aa ana, he kukui nunui no ka pono o ka lehulehu.

Paahao Mahuka.

                I ka la 30 o Ianuari iho nei, ua mahuka hou o Lakalo, mai loko aku o ka poe paahao. O ka lua keia o kona mahuka ana. Ke hoolaha nei ka Ilamuku ia ia, me ka waiho aku he $10 no ka mea nana e imi a loaa. He apiki maoli keia kanaka, a e pono paha ke hoihoi kokeia oia iloko o ka Halepaahao.

                Ua loaa mai ia makou kekahi mau palapala mai Kalifonia, no na kanaka Hawaii e noho ana malaila, a maloko oia mau palapala, he pepa helu inoa no ka poe makemake e lawe mau i ka Hoku Pakipika, he 14 ko lakou nui.
                O kekahi oia mau palapala, he palapala ma o ka ahahui la, a oia palapala ka makou e lawe mai a hookomo ma ka nupepa, i mea e ike ia ai ko lakou manao maikai. Eia no ia malalo iho.

Coloma, El Dorado Co,
Califonia, Dek. 10, 1861.
                I ka "Ahahui hoopuka nupepa ku i ka wa o Honolulu." Aloha oukou.
                Ma ka ulu mahiehie o ka manao i ka piha o loko i ka olioli, i ka launa pu ana iho nei me ka Helu 7 o ka Hoku Pakipika o ka la 7 o Novemaba, ka mea hoi a na keiki kupa o ka aina hanau i kukulu mai nei.
                A no ko oukou kukulu ana i Ahahui, nolaila, ua kukulu hoi makou maanei i Ahahui e like me oukou ma ka hoohui ana aku me ka Ahahui kumupaa o Honolulu; a e kapaia ko makou Ahahui, he "Kaikaina o ka Ahahui hoopuka nupepa ku i ka wa o Honolulu"
                A ma keia hui ana o makou; ua kohoia o A. E. Mahuka i Luna hoomalu, hooholoia laua ma ka barota ana.
                Hoopuka mai ka Luna hoomalu i kana olelo imua o ka aha, a me kekahi mau ninau ano nui, eia no ia malalo.
                "No ko oukou koho ana mai ia'u i Luna hoomalu, nolaila ke hoopuka aku nei au i wahi olelo pokole a me kekahi mau ninau ma ko'u ano Luna hoomalu; e pono ia kakou ke mahalo aku i na hoa o ka "Ahahui kumupaa o Honolulu, no ko lakou kukulu ana e hoopuka i nupepa nui.
                E pono ia kakou ke mahalo aku i ka Luna hoomalu oia hui, a e mahalo aku kakou i ka Luna Nui o ka Hoku Pakipika, a me ka Luna hooponopono." A pau ka olelo a ka Luna hoomalu hooho like makou me ka olioli. Ku hou mai ka Luna hoomalu a hoopuka mai i kekahi mau ninau penei.
                1. Ke makemake nei anei oukou e lawe i ka Hoku o ka Pakipika? alaila, hapai like na hoa i ko lakou mau lima.
                2. Aole anei oukou e kuihe a kanalua no ka henehene ia mai no ka ilihune o ka Ahahui kumupaa e like me ka olelo a Waianuenue? I mai la na hoa, aole makou kanalua.
                Ia manawa, ku mai o M. Nahola i kana olelo penei. "Aohe o'u kanalua a kuihe no ka olelo henehene a Waianuenue, a me ka olelo a ke Kuokoa i hoike ia e ka Luna Nui ma ka helu 7 nei. Mai hiki paha ia kakou ke kanalua, ina he hui waiwai kalepa ke ano o ka lakou hui, alaila e pono ia kakou, ke kanalua a kuihe; aka, no ke kukulu ana o ko kakou mau makamaka he nupepa nui e like me ka makemake o ka hui nana i kukulu; nolaila ke olelo paa nei au imua o kakou e na hoa, aole e hiki ia kakou ke kuihe a kanalua no ka henehene a Waianuenue, no ka mea, ma na nupepa a pau e hoolahaia nei, aia ke ola i ka poe nana e lawe. Owai ke kanaka waiwai ma ka honua nei i hiki ke hoolaha nupepa e haawi i kona mau tausani dala no ka hoolaha nupepa ana, me ke koi ole aku i ka poe lawe nupepa e hoihoi mai i kona dala lilo no ka hoolaha nupepa ana? aole loa. Nolaila, ke olelo nei au, he hiki ia kakou ke lawe i ko kakou nupepa me ke kuihe ole, no ka mea, na kakou ponoi keia Nupepa.
                A pau keia olelo ana, ku mai ka luna hoomalu a ninau mai i ka pono o ka olelo a M. Nahola.
                Ua mahaloia ka olelo a M. Nahola, mamuli o kana hoakaka ana.
                3. Ke makemake nei anei oukou e lawe i ke Kuokoa, ina oia e hiki mai? Hoole like makou.
                Nonoi mai ka luna hoomalu e hoouna aku ke kakauolelo i kope o ka mooolelo o ko makou halawai ma ka Hoku Pakipika.
                Eia na hoa o keia Hui.
                A. E. Mahuka, L. H. Kapuaa, M. Nahola, A. S. Kamakapu, T. B. Kuha, A. Mapuowai, J. K. Kanahelewai, J. Kahawai, J. Kawaaauhau, J. Kaaihua, J. H. Nahua, K. Aarona, J. Kahawai, Mrs, Mary.
L. H. KAPUAA, Kakauolelo.

                Ma keia halawai hui a ko Kalepolepo poe kanaka Hawaii, ke mahalo aku nei makou i ka lakou hana, no ka like loa ana o ko lakou manao me ko makou. A ke makemake nei hoi makou i like na mea e ae me lakou, ma ka hoohalike ana mai me ka poe nana i kukulu ke kahua o keia Nupepa.
                He oiaio no, he mea nui ka imi ana i na mea e pono ai ka lahui, a me na mea e poino ai, a he mea paakiki no hoi i ka noonoo ana aku ka holo kahi ana o ka lahui ma keia mau kumu nui, o ka pono o ka lahui a me ka poino.
                Ua akaaka loa paha i kela poe kanaka Hawaii ma Coloma ke kumu nui o ka manao o keia Aha Hui, a me ua kumu nui o ka hookahua ia ana o keia Nupepa. Pela io no.
                Ke olelo nei makou me ka mahalo ana no M. Nahola. He oiaio! aia iloko o kana kamailio ana, ka like loa ana me makou. Ina nae aole i haawiia ae kekahi kumu e ae nana e pani kona olelo ana, ua hohonu a koiuiu kana mau olelo ke nana aku, a e lilo auanei kana kamailio ana ma Coloma i mea mahalo nui na ka poe e heluhelu ana i ka Nupepa, ma keia Pae Aina.

                O ka Poalima e hiki mai ana, oia ka la 7 o keia mahina, e hele mai na Hoa a pau o ka Ahahui o ka Hoku Pakipika, i ka hora 7 o ia ahiahi, ma ko lakou Hale Halawai ma ka Hale Hookolokolo. Ua makemake ia e pau loa mai na Hoa a pau i keia Halawai.  W. KA.
Kakauolelo.

I ka Hoku o ka Pakipika.

                Ua ike ia ka Nupepa Kuokoa o ka la 1 o Feberuari ka manao o J. P. Ukeke, oia hoi o G. B. Ukeke ma ka balota ana i pai ia, e olelo ana, paewa ke koho ana. Ua hoakakaia mai eia na kumu mamuli o kona ike ponoi, i waiho ia imua o ke akea e kue ana ia'u a me na luna nana o ia apana koho.
                Aole hoi au e kali a hoopanee i ka pane aku no na kumu e pili ana ia makou i waiho ia imua o oukou, oiai o ka ike ponoi ia o kona mau maka wahi ana. O wau no kekahi i ua la koho la me ko'u mau ike pili kino a pau. Aole hoi au i manao ua like ole ka'u e pane ai, no na kumu e pili ana i na luna nana a me a'u hoi, no ka mea, aole makou i kahi hookahi i keia kakau manao ana no oukou
e ike mai ai.
                No ke kumu mua e olelo ana, ma ka hale kula ka pono, aole ma ka Luakini. Heaha la ka hewa o na luna nana i ka hoihoi ana iloko o ka Luakini e koho ai? he kakahiaka ua a makani no ia, aole kupono ma ka hale kula.
                He Kuhina Kalaiaina anei o J. P. Ukeke? i lilo ai ia ia ka hoahewa mua i na luna nana no ke kue i ka hai olelo hoolaha me ka hoopii ole ia mamua? No ka lawe ia anei i ka Luakini o ke Akua ka mea i hewa ai? Aole anei o Kuaea ke kahuna pule o ua apana la? Oia no ka Lunahoomalu o ua la koho la, a na lakou i hooholo e hoihoi ma ka Luakini. Ua olelo no ua Ukeke nei ia la e lawe nui i kona balota, no ka mea, he nui kana dala i kokua ai no ka halepule, aole nae kue oia ia la me ka hoole i ka pono ole o ke koho ana iloko o ua halepule la. Ina paha oia kai puka ia la, heaha la kana e lilo ai? E olelo anei e like me kana e olelo mai nei oia kumu ia, i pono ole ai ko'u lilo ana i Lunamakaainana no ia apana? Aole loa, he puiwa paha no ka nana ana iho e nemo ana, lilo ia'u ka haawina o makou i ka mea kokua ole i ka Luakini.
                No ke kumu elua. E olelo ana ma ka hora 9. Heaha la ka mea i ike ai o ua J. P. Ukeke nei o ka hora 9 ia? no ka mea, aole ana wati, aole a'u, aole a kahi mau luna nana a me na hoa balota pu o maua. O ka mea mahaloia o R. Mopika wale no ka mea wati ia la, oia kai hele mai mai Kahuku me ka wati, me ka malama i ka manawa, he hoike ka lehuehu no ia wati hookahi. I mea hoi e maopopo ai, aole loa no he wati a Ukeke ia la, penei, ua noi aku oia ia R. Mopika e haawi mai i ka wati i ike ai i ka manawa; no ka manao e helu koke i na balota, a ua pane ia mai e hele i Honolulu nei e kuai i wati, ua lohe ka lehulehu oloko i keia olelo ana. O ka rula o ka wati pakeke, aole pono ke haawi ia hai, no kona pakeke iho no ia, o ka leo ke haawi ia. Pehea la i ike ai o Ukeke o ka hora 9 ia? o ka Nahola wati anei?
                No ke kumu ekolu. No ka hoole ana o na luna nana i kona balota, a mahope ae na luna nana e lawe i ko'u balota. Aole pela ka hana ana. Ma ia la, ua nui na lio o Ukeke e kii ana i na elemakule e kau palua ana, a ua hiki mai imua o na luna nana, me ko makou hoopaapaa pu ana. Aka, o ka luna auhau, ua ike no he auhau holoholona a waiwai paa ko ua poe la, ua pau ko makou hoopaapaa ana, lilo ka ninau i na luna nana. O ko wai balota kau makemake, ia manawa, pane lakou o ko Kahalewai, ia manawa, ua pane koke o Ukeke he kipi ua poe nei, ua kauoha ia ka lakou a pau aole e lawe i ko hai balota, a ua huhu pu ia na keiki nana e kii kanaka maluna o na lio, no ke poho i ka lawe i ko'u balota, ke aloha nei nae au ia hana maikai a Ukeke ia'u. A no ka waiho ana mai oia kumu i hai ae ai au i pau kuhihewa e hoaa ia mai nei.
                No ke kumu eha. E olelo ana  ua weheia ma ka hora 3 ka pahu balota. E like me ka'u olelo no ke kumu elua maluna, aole ana wati, pehea la oia i ike ai o ka hora 3 ia? ana e olelo nei ua weheia ka pahu ia manawa, i mea e maopopo ai ia oukou aole i hana ia pela ma ia la koho. Ua koi ikaika loa o Ukeke ia'u a me S. M. Naukana, J. Kupau, e helu ia na balota, aka, aole au i ae, a mamuli o ke koi ana a ua Ukeke nei i kokua ia e na hoa balota pu o maua ka poe nona ka hapa nui o ua pahu nei. Ua pane mai na luna nana, e weheia ka pahu, aole nae makou e hai aku i ka mea puka, aia a hiki i ka manawa. A ua nui ka hoopaapaa ana iwaena o makou a me Ukeke, me ka hoolohe ole i ka hoomalu ana a na luna nana, no ka mea, ua kue ka hana ana a ua Ukeke nei i ka pauku 795 o ke kanawai kivila, a ua ae na luna nana ia pono ole o ka hana ana e hoomalu ana i ke anaina, a ua ku no au e olelo e waiho ka naua ana a hiki i ka manawa, ua ae na luna nana, no ka mea, aole au iloko i ka wa i weheia'i ka pahu. Ma keia kumu e ike ai oukou, ua mokuahana ia kona makemake, he puni ke koi e wehe, a mahope olelo mai, he kumu ia e pono ole ai ka hana ana a na luna nana. Hewa ai ka honua i ka lele mua, he hope ka ke Akua.
                No ke kumu elima. Ua oleloia ua lawe ka pupule i ko'u balota. Aole pupule i ikeia ia la. O M. Kuaea ko laila kahunapule, o Kaluhi he luna auhau, o Mopika he luna helu ua kamaaina keia poe i ka nui o na kanaka mai Kaaawa a Waimea. Aole nae lakou i olelo mai he pupule keia, ua lohe wale nae au  ia Ukeke e olelo ana he pupule keia kanaka, a no kona hoolohe ole i ka papa ia aku e na luna nana i oleloia maluna, e kahea ana me ka leo nui, ua lohe maopopo au i ka olelo a kekahi o na luna nana no Ukeke, penei, aole hookahi pupule, alua pupule, o oe kekahi, a o keia kanaka paha, aka, aole ona walaau keia kanaka e like me oe, o oe nui loa pupule. Ia wa maopopo ia'u ka hiki ole ia ia ke pale ae ia ia iho mai keia inoa ae, pupule. Nolaila, ina ua hookomo ia i kana balota no'u, alaila, ua oiaio, he pupule kahi i lawe i ko'u balota, o Ukeke ka inoa ka'u mea i ike maka e kapaia ana he pupule.
                No ke kumu eono. E olelo ana ua kipe au i ke dala i kekahi poe kanaka i ka la koho balota, aole au i haawi i ko'u balota i kanaka e like me ua Ukeke nei, me ke kakau i ka inoa o kanaka, a kauoha aku, aole e lawe i ko hai balota o lilo ia i kipi, aka, ua hele nae au i kela hale keia hale me ka malihini, me ka hai aku ia lakou, i hele mai au e balota ma Koolauloa nei ke makemake oukou, a ua koi mai kekahi poe e haawi aku au i ko'u balota, aka, ua olelo au ia lakou, ia'u no ka balota a hiki i ka la koho, ma ka la koho, ua haawi balota au, aole kipe dala. Iloko nae o kuu hele ana ia mau la, ua honohono au i mau luna e hooikaika pu me au, ua maopopo ia'u he malihini au, a ua uku aku au no ko lakou luhi i ka hooikaika pu ana me a'u ma ia la. He kipe anei ia? Ina he kipe ia, ua pono ole ka noho ana o Ukeke i ka makahiki 1860 ma ka Ahaolelo, no ka mea, ua kalua oia i mau Bipi, a hoakoakoa malaila e ai ai, a lawe i ka balota a hoi mai lawe i puu pipi. I keia makahiki hoi, manao au, ua hana no pela. Ina aole i hana, oia paha ka mea e naku poeleele mai nei, a hookui ma ka puka aniani, a kole ke poo me he pinao la, i maopopo loa ai ia oukou, aole i hai ia mai na inoa o ua poe la a'u i kipe ai, ehia la ko lakou nui, he 112 anei? e like me ka nui o na balota o'u i hoolahaia'i mamua, heaha la ka mea i hai ole mai ai e like me ko Lahaina? he ike pono hoi na kona mau maka. Aole ia e haule iloko o ke  kuhihewa wahi ana, a e lele ana ko'u oili a  me na luna nana. Ua hele mai nei no ua Ukeke nei ma Honolulu nei i keia mau la aku nei, aole no hoi he hai pono iho i na hua kumu o ka inoa ona i ke Kakauolelo e like me na hua kumu i ike ia maluna. A ua lohe no hoi au, ua ninau ia imua o kekahi o na Lunamakaainana kiekie, me ka hiki ole ke hooiaio i na mea ana e olelo nei, he mau kumu.  lna paha na kana Kakauolelo i  kakau keia mau kumu, me ka ike ole o Ukeke, pau pu laua i ka lua hookahi o ke kuhihewa i oleloia e laua.
                Ua olioli au ke kapaia mai he naaupo, mamua o kuu hele ana me na maka okoa i ka pali Koolau, iloko o na ala piha i ka wai a ka ua mai ka lani mai, kai hooma-u-u iho i ua lepo panoa oia aina a'u i hele malihini ai me ka waiho aku na oukou e nana a hooholo e like me ka ike ana i na mea i hanaia ma Hauula, no ke pale i na kumu i oleloia ma ke Kuokoa. No ka mea, aole e hoi hou mai ana ka nele, i kahi o ka mea nana i hoolako i ka pomaikai mae ole. Aloha oukou.
A. M. KAHALEWAI.
Honolulu, Febuari, 3, 1862.

Ka pomaikai o ke Aupuni ke ae ia ke puhi rama a me ka ole.

                ALOHA oe:—Ka mea nona na manao ninau ma ka aoao o ka Pepa Helu 19 o ka la 30 i hala ae nei o Ianuari, e olelo ana no ka pono a me ka hewa o ke puhi rama.
                Eia na olelo ninau. 1. O ka pomaikai o ke Aupuni ke ae ia ke puhi rama ma Hawaii nei a me ka ole. 2. O ka pilikia o ka maluhuia o ka noho maikai ana o ka poe pono a me ka ole. Oia na ninau ma ka aoao o ka pepa i hui me kona hoa e noi mai ana ia S. D. Keolanui, a me J. H. Kanepuu, e hai aku i ka pono kaulike me ke kapakahi ole.
                1. "Ka pomaikai o ke aupuni ke ae ia ke puhi rama a me ka ole," (elua manao o keia ninau.) 1. Ka pomaikai o ke aupuni, ke ae ia ke puhi rama. 2. "Ka poino o ke Aupunui ke ae ia ke puhi rama."
                Manao 1. Ina e puhiia ka rama ma Hawaii nei he kumu no ia e loaa hou ai ka puu dala o ke aupuni, a me ka poe paahana, a me ka waiwai kalepa, me ko na aina e, a me ka poe malihini, ina ae ke aupuni $1,000 dala no ka palapala puhi rama, ina e nui ka poe puhi rama, e loaa no ia puu dala o ke Aupuni; na palapala kuai, ina $500 dala no ka palapala hookahi, ina nui ka poe lawe, waiwai no, e komo no ke ki o na kuahiwi e ulu wale nei, e komo no ke kulina, raiki, pia, a e kuai nui ia na mea kanu o na kanaka, a e hooikaika loa i ka hana mahiai, a he waiwai popo ole ka rama no ka wa loihi loa, a e hiki i ka rama ke holo ma na aina e e kuai ai, a e hoolimalima nui ia na aina waiho wale e ka poe waiwai, a me na kanaka noho wale. Ua maopopo he mea waiwai loa ka rama, e nana ia Keopu haole kuai rama, nona ka Hotele rama ma Kolopo, e nana hou ae ia Henere haole kuai rama o Kaopuaua i make; pela o Kimo o Lepekaholo, ua waiwai lakou a me ke kuonoono.
                2. Ka pono o ke Aupuni ke ae ia ke puhi rama. Ina ae ia ke puhi rama, huli hou ke aupuni i ka pouli, inu na kane a ona, hiamoe, huhu, pepehi, hakaka me ka wahine, lili, hele mao, a mao, lilo nui kahi dala i ka rama, noho wale ka wahine me ke keiki, aole e mahi nui ia ka aina, aole hookuonoono, lohe iho la o ko mea ka rama ona, hele no, aiwa loa na kane i ka hoolapa, pela na wahine, no ka mea, aole i malu na mea a pau loa ma ka papa ia, o ka mahiai, ua ai no, a ua kuai, o ka lawaia, ua ai no, a ua kuai, pela no ka rama, kuai, a inu no, no ka mea, he lahui makahehi, a puni lealea loa keia, ma kona wahi e hana ia ai, aole e ole kona laha ana, ina nui ka rama, me wai e kuai ai? Me na haole o na aina e, o ke aiwa mai paha ia o ka rama o na aupuni nui, i paa lakou la no ke kapu, a lohe aku ua noa, hiki mai lakou la, a pehea e waiwai ai koonei rama. Poino loa ke aupuni, lilo nui na kane i ka ona, paa i ka hale paahao, pehea na dala kino, ka wahine, keiki, aina, na lio, lilo keia mau mea i mea ole, na kumu o ke aupuni e waiwai ai, mai manao kakou  o ke dala o ka poe e ke lilo ana i ka rama, o na wahi dala mua no i loaa, oia no ka ka poe puhi rama e kii mai ai a lawe aku, o ke kane, o ka wahine, o ke keiki, oia no ka huaolelo aupuni, ina pono lakou, pono ke aupuni alii me ke kanawai, a i ole e pono, poino loa. Puhi ka nanahu, kuai, a nona iho kekahi, pela no ka rama ke puhiia, nolaila, e noonoo pono.
                2. O ka pilikia o ka maluhia o ka noho maikai ana o ka poe pono a me ke akea, a me ka ole. 1. Ka maluhia, ka mare ana o ke kane me ka wahine, a noho pono, hoolohe, malama i na kanawai o ke Akua, a me ke kanaka, pule i ke Akua, heluhelu palapala, hoolohe i na kumu, kokua i kona aupuni me ke dala, me ke kino pu, hele i ka pule, i ka halawai, pule ohana, aloha i ka hoalauna a me hai, hoomalu ma ke akea a me ka naau, malama i ke ao a me ka po, ina malama ia keia mau mea a pau, oia no ka maluhia, ka pono, a me ke akea i olelo ia ma keia manao, ina i ke kane, ka wahine, ke keiki, ke alii, a me ke Aupuni keia mau mea, oia no ka pono kahua paa loa e noho ai.
                2. Ka pilikia o ka poe pono ma ka maluhia, ma ke akea, oia ka lilo ana o na hoahanau i ka ona, i ka huhu, i ka moekolohe, aihue, oia ka lilo o ke kane i ka ona rama, a koe ka wahine i hoahanau, lilo ka wahine i ka ona, koe ke kane i hoahanau, lilo ke keiki i ona rama, koe na makua i haipule, lilo na alii i ka ona rama, noho na makaainana i poe pono, nui na leo i ka po, walaau, pono ole ka poe pono, lilo hou ka poe i waliwali ka naau i poe oolea, a paakiki, ola ole na kahunapule i ka helelei o na hoahanau i keia hana o ke puhi rama, aole mea nana i kokua na kumu a me ko ke Akua aupuni, ke kumu i pomaikai ai keia lahui.
                3. Ua poino loa ka pomaikai mua o keia lahui i keia mea hou ke ae ia o ke puhi rama, ua pomaikai ke Aupuni ma ke dala, a me ka poe waiwai, o ka lehulehu a me ka poe ilihune, oia mau ke emi ana, a lilo i mea ole, "o ke puhi rama," oia ke puhi ana i ka malu o keia lahui e ku nei a me ka olelo a ke Akua, a hoi hou e lime ke ka wa mua, nolaila, ua oki, ua luhi loa na maka i ka nana aku, e noho malie no ko Niuhelewai keiki a pane hou ia mai, alila, pane aku no.
S. D. KEOLANUI.
Niuhelewai, Kapalama, Ian. 31, 1862.

Kanaka pepehi ia.

                Ua pepehi ia o Kumauna e Kealoha ma ka Paliluahine i Manoa kahi i pepehi ia ai. Penei ke kumu, i ka la 27 o Ianuari nei, o ka hora 5 paha ia o ke ahiahi, hele aku la o Kealoha a ka hale o Kumauna, e kupa pipi ana o Mauoni, nonoi aku la o Kealoha, homai na'u kekahi pipi, pane mai la o Mauoni, ua haawi ia aku no hoi ka oukou pipi, pane mai la o Kealoha, mai aua oe ia'u no make oe, aole kela i pane hou mai, o ka hao iho la no ia o Kealoha i ka pipi, a me ka huluhulu, a me ke koi maloko o ka hale kahumu a holo aku la, pane aku la o Mauoni, e Kumauna e lilo ko huluhulu a me ke koi pu, hahai aku la o Kumauna mahope, a kahea aku la, hoi mai kaua, pane mai la ua Kealoha nei, kii ia mai ko huluhulu a me ko koi, alaila, hoi aku kaua, ia hele ana aku o Kumauna a hiki io Kealoha la, lalau aku la keia i ke koi, oki mai ana kela i ka lima o Kumauna, kaili mai la oia i ke koi, aole nae i lilo ia ia, aumeume iho la laua a haule o Kumauna malalo, oki iho la o Kealoha i ke koi ma ka ai a moku, ekolu puka malaila, a hookahi puka ma ka maka, a waiho iho la oia, a holo aku la o Kealoha. O keia kanaka o Kumauna he elemakule oia, a o Kealoha ka mea nana i pepehi, he wahi ano pupule kona. A i ka la 28 ae hiki mai la ke Kauka a me ka Ilamuku, olelo mai ke Kauka, aole e make, aka, aole ona ike mai i kona lehulehu, ke waiho nei ka manao kanalua nona no kona ola a me ka ole. I ka Pakipika ke aloha huihui.
S. HOOKANO.
Kaahooloapoe, Mana, Febuari, 2, 1862.

Hoku Ao.

                Ua manao na Luna o ka Ahahui Misionari Hawaii, e holo aku o Hoku Ao i ko Nuuhiva Pae Aina, i ka la Akahi o Aperila. A ke makemake nei ka Puuku Malama Waiwai o S. N. Castle, Esq., e hiki e mai na ohua misionari, i ka la 15 o Maraki; pela na puolo liilii, na pahu, na dala, a me kela mea keia mea no na misionari, ma Fatuiva.
                Nolaila, mai hoopanee oukou, e na hoahanau, a me na makamaka; aka, e hoomakaukau i ko oukou mau mea aloha, a me na mea manawalea, no na misionari ma ko Nuuhiva Pae Aina, a me hoouna koke mai ia Mi. Kakela laua o Kuke, ma Honolulu nei.—Hokuloa.

Kialua "Neke."

                Ua kuai ia iho nei keia moku kialua i mahalo nui ia, ia Kap. King, a me J. C. King, a o laua no na ona i keia manawa. He $10,000 ke kumukuai, wahi a ka oleloia. E hoomau ana no kona holo ana ma kona wahi walea o ka manawa i hala; o Capt. Borres no ke Kapena.

                Ua nui wale na palapala i loaa mai ia makou, kupono no ke pai koke ana, aka, no ka piha e o ka pepa, aole e hiki ke pai i keia pule. Aia a keia pule ae, e paiia ka palapala o Keawehunahala, a me Kahulanui, a me kekahi mau palapala e aku.