Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 22, 20 February 1862 — HE MOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 8. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 8.

Na uala maka e-a-e-a, 0 Kuokala, Ka maia lau haahaa o Koiahi, 0 ka iinu lapa inai ia, E inai i na ului kai o Kaena, E Kaena o, e ai kaua ia Kaena, 1 aina ia nu'u co ko akua, Ho inai—e, Huli aku keia nana ia Kaena, me he manu ia e lele ana i ke kai, kani aku ke oli a Hiiakaikapoliopele, penei. Lele ana o Kaena, $ Mehe nianu la ika malie, £, ,C Me he kaha na Kauwau Ta, Na pali o Neuelei, Me he upai na ke Koae la, Ka ale iwaho o Kaieie, Me he kanaka hoonuu lā i ka malie, Ka pupakea i ke alo o ka ala, Ua kui a e ke kai, /ō A uli, a nono, a uta, . »r\* Ka maka o kaala, - E no ana i ke kai o Kapeku, Kapeku ka leo o ke kai, 0 hooilo ka malama, ■$ Ke ku mai la ka pauli I kai, Ka hoailona kai o ka aina, A-a kai o Kahulumanu, Kai a moana ka aiua, Ahuwale ka pae kii, 5'J Ka pae newenewe, Ka pae manuu a Kanaloa, A he hoa a oia, Hpohaehae ana Kalaeokalaaa, 1 kihae ia e ke kai o Wawalu, Na o waewae pali o Unulau, I nui i ka wai o Koheiki i ka pali, I ka pali ka wai, Kao pu me ka laau, Hoole ke kupa huna i ka wai, Eha ka muīiwai wai o Kaena, Kna iho la e ka la o ka Makalii, U»o inai ana ke a me he kanaka koa U, Maalo ana i knu maka, Me he hu&kai U oia kalana pali,

3 Knaldoofo« p»li o lebontt*, Hlki ibo oei no ki haooli, 1 ka hikina mai a oei makani, He aiia la ka'a makaaa i kuu hiiaiula, O ka r a wale iho la no ia t 0 ka leo—e, Nana aka laoa nei, bcle ka la o Eaena a iiiiū, me be mea la e mi ana ike a o Kaena, oli hcra no keia, penei. Lioa ke kaha o Kaena wela i ka la, Ai na iho la ka pohaka a moa wela. Kahnli onio hoio ana i ka malie, Haahaa ka paka one kiekie ke ko&, 3~1 ka hapai ia e ka makani he O'u hoa ia i ke koolaō—e, A pa koolan hoolale knla holo, Kahea ke keiki i ka waā, E iiolo oi malie, tt> Ke kaha o Nenelea, Aohe i halawai, Me ka ino i ka makani, Ka plpi tna 0 ka ale, 1 ka ihu o ka waa, i$ He waawaa ka makani he naanpo, Ke kai kni ke, kuke nalo ka pohakn, Ke kupa hoolono kai o Poliakaokaua-e, A noho ana o Pohakuokaua i kai—e, Aloha wale—e, A pau keia mfele a Hiiakaikapoliopele, ko laua nei hele aku la no ia, a hiki laua nei i Kaena, ike aku keia i ke knpunakane ia Pohakuoknuai, no noi aku keia i waa no laua nei rna ke mele, peuei. E Pohakuokauai i kai—e, A po Kaena i na pali, I waa no inaua, E ike aku ai i ka maka o ke hoa, 0 Lohiau ipo—e, Pane mai 0 Pohakuokauai, aohe waa, holo aku nei i ka lawaia, puhia e ka ino, hookahi no ke poi a ka nalu, nahaha ka waa, au umauma mai nei pae i uka nei, aohe waa, nou wale no ka waa no ka wahine maikai, nana ia mai 110 a o ko wuhiue maikai, hooili ia ae no iluna o ka waa, inalia he waa holo Kauai aku ko keia wahi aku la, kau ana malaila pae i Kauai. I mai o Hiiakaikapoliopele, ole ae la hoi ka waa, o kalii oleole haka kau ipu hoi la, i mai o Poimkuokauai, he papa waa no, noi hou inai no kela, loaa ae nei hoi ka waa, o ke aina hoi koe, hoole mai no ke kupunakaue, aohe arna, ninau hou no keia, ole ae la hoi ke ama, o kahi pauku wiliwiīi poho makau hoi, ae mai no ke kupunakane, ae he pauku wiliwili 110. Ko ke kupunakane haawi mai !a 110 ia, ko laua nei hoa iho la no ia a paa ka waa 0 laua nei, ko laua nei ae ae la no ia, o Wahineoinao mainua o ka waa, o Hiiakaikapoliopele mahope. Ia holo ana aku 0 laua nei, huli mai 110 o Hiiakaikapoliopele nana i hope, nana mai keia ia Kaena, ine he waa kaukahi la e liolo aku aua mahope o laua nei, hapai ae keia i keia wahi mele, peuei. Holo Kaena la, Me he waa kaukahi la i ka malie, Ka lau hoe, lau hoe o Kuaokala, -tKe kowelowelo la o Lehua—e, 0 Lehua hoi—e,

Ko laua nei holo aku la rio ia a waena moana, ike aku keia ia Haupu e au mai ana i ke kai me he wahi nmnu la, huli akukeia nana i hope, ike keia i ka pau o ka mokulehua aia nei i ka ai ia e ke kaikuaana e Pele, nolaila, i uwe keia i ka mokulehua aia nei no ka minamina, nolaila, hai aku keia i ke aikane aia nei, i ka pau o ka Mokulehua aia nei i ka ai ia e Pele, ma ke mele, penei. 0 Haupu mauna kiekie, Huki ae la pa i ka lani, Waha kiekie ma ke kua, Hii Keolewa ma ke alo, Au ana Niihau i ke kai, JPau a'u lehua i ka inanu e pau e, '0 a'u lehua hoi—e, I mtti o Wahineomao, wahahee oe e Hiiakaikapoliopele; owai ka mea nana e ako kau " lehua? hele mai la no oe ka mea nana e ako, aole ffaea nana e ako o hope. ; ; laua nei holo aku la no ia, i ka moana j no laua nei e holo aku aua, ike aku no o Hii- j akaikapoliopele i ka uhane o Lohiau e ku ! mai ana i ka puka o ke ana iluna o ka pali o Kalalau, kani aku ko oli a Hiiakaikapoliopele, penei. A Kalalau a Ke-e, A ka pali au i Haena, E pealii mai ana, Kalawakua ia'u la, peahi, S~~ E peahi mai aua, Kalawakua ia'u, owau keia, 0 ka inaka o ke aloha la, 0 ke aloha hoi—e, Holo aku la uo laua nei, o ke ku mai no o ka uhane o Lohiau i ka ipuka b ke ana, hapai hou no keia i ke mele, penei. Ua puea e ke one ka lehua o uka, Ua ho-a iki Kaula i ka papa, tla huna i ke kino i ka pohaku, 0 ka pua uae ke shu nei i ke ala, 3" Alanui hele o Kaumukupukupu, Hele liu la o Kapohakau e, kau !ia, A Kapohakau he kilohana ia, He makaikai ia no Kahuanui, He kahiko ia no ka wai o Kaanu—e, A kaunu anei o ke aloha ia, A ia'u la eha oe, A pau ia mele a ia nei, pae ana laua nei i ka honua, aole lana nei i hele mua i kāhi o Lohiau ma, aka, hele mua lau& nei io Malaehaakoa ma la, laua me k&na wahine o Wailuanuiahoano, ia hele anaaku o laua nei, aole laua nei i kipa ma ka hale o Malaehaakga ma, aka, na hele loa laua nei ma ke alanni, no ka ike no o Hiiakaikapoliopele ia Malaehaakoa aia i ka lawaia, ua lawe ka wahine ia Malaehaakoa a kahi lawaia, no ka mea, o ka hana mau no ia a Malaehaakoa o ka> waia, He kanaka oopa o Malaehaakoa, aole nae ona manao e haalele i kana hana, ua lawe aka o Wailuanuiahoano i ua o Maiaehaakoa, a waiho, hoi mai, kuku kapa iloko o ka hale knku-kua t kuku iho la o Wailnanoiahoano a kau ae la ka la» alaila, kii aku i ke kane. Ua hele mai o HiiakaikapoUopele ma a ma-

,frabo o ka pa o ka bale, kn liLn* uei, « o ka p«ne ole oti o Wailoannialioaoo ia laoa uei. oolaila, hapoi ae iao Hiiakaikapoiiopelei keia mele, penei Knnihi kft mauna i ka lai e» 0 Waialeale U i Wailoa, Hoki i luna ka popoo oa o Kawalkini, _ Alai ia «e la e Noanou, Nalo ka ipn haa, . Ka lau(a ma uka o Kapaa e, 1 paa i ka leo, he ole k» hea mai, E hea mai ka leo—e, Kaha akn la no o Hiiakaikapoliopele tna hele ana, i nana akn ka hana o Wailoanniahoano, e hele ana lana la, ko lana nei hele aku la 110 ia a kau ana iluna o ka pali, i nana iho ka hana o laua nei, e lawaīa ana nei t ekolu makau. ekolu opae, ho-o ika makau iloko o ka io opae, mali keia a paa ka maann, oke poo ona opae, miwna keia a pnhi aku la ika hauna, ona mai la ka ia, kiola akn la keia i ka makau me ka maunu, hapai aku la o Malaehaakoa i keia mele, penei. Pa mai ka makani, 0 ka lele waa—e, Makani kai ehu, Lalo o ka pali, 0 Kipu i malenalena, 0 Wainiha i ka'u makau, He ia, he ia na ka lawaia, Na Malaehaakoa—e, A pau kana mele, pane mai o Hiiakaīkapoliopele ia Maiaehaakoa ma ke mele, peeni. 0 Malaehaakoa lawaia o ka pali, Keiki lawaia oe a Wainiha, Moopuna a Kanoalani, Lawaia ku pali o Haena y Au umauma o ke ala haki, He ia na ka lawaia, Na Malaehaakoa—e, Alaila, lohe ae la o Malaehaakoa i keia leo, nana ae la c| Malaehaakoa i luna, aohe ike 0 ia nei i ka nona keia leo, o ka malu nae kai uhi iho maluna oia nei, alaila, i ae keia, nou ka hoi keia la malu nui Ia e ka wahine ai laau o Puna, alaila, hapai ae la o Malaehaakoa i keia mele, me ke kiloi pu aku i kana makau iloko o ke kai, penei. 0 oe ia e ka wahine ai laau o Puna, E ka lala i ka ulu o Wahinekapu—e, He ; ia, he ia na ka lawaia, Nana akua wahine o Puna—e, A pa(i ia mele a Malaehaakoa, alaila, makaukau keia e hoi, ooki ae la keia i ka makau, hahao ilokō o ka eke aia nei, a hoi aku la o Malaehaakoa i ka hale,. i keia la āia nei e hoi nei, o kona la no ia i hoomaka ai i ka hele ana, i na wa mamua ae, na ka wahiue wale no e lawe i kahi i lawaia āi, ame ka hoi ana, na ka wahine 110 e kii a haawe ma ke kua a hoihoi i ka hale, i keia la anae hoi nei, akahi wale no ka la o kona mama i ka hoi aua i ka hale me kona mama nui loa. Ko ia nei hoi aku la no ia, ewikiewiki ua oopa nei, a kau i luna oka pali, ewikiewiki keia, a hiki Ika liale, aohe i pane aku ikā wahine, kiola ilio la no keia i kahi eke lawaia, lalau aku la no keia i ka pa o ka hale, kaka i wahie. I nana aku ka hana o ka wahine o ke kane, i aku ka wahine, he ahā hoi keia au e wawahi mai nei i ka pa 0 ka hale o kaua, akahi uo ka hoi ko mama, mama wale oe, akahi no ko la mama, o kuu kuku ae la keia i kahi kua a kaua la a waiho aku, kii aku la hoi au ia oe, eia ka ua hoi mai nei oe, aohe oiala nana mai i ka olelo aku a ka wahine, kaka no keia i ka wahie, o ka nui koi a kā wahine. Alaila, ninau aku 0 Malaehaakoa, l aohe au mau wahine i ike ae nei i ka hele ana ae nei maanei la ? ae mai ka wahine, ae, he mau wahine, i mai o Malaehaakoa, oke akua ia, o nele i ka luau, hele ka wahine i ka o Malaehaakoa i ka imu, a-a, hopu keiā i ka ilio, kaawe a make, unuunu a pau ka hulu, hana keia a māikai, i ka wa["nae i hooniakaukau ai ka a ana 0 ke ahi, hooho o Wāhineoinao i ke ahi, i mai o Hiiakaikapoliopele, na ua oopa la, ola nei la.

E loa hoi ka hana ana a ua oopa nei i ka mea ai, hoi niai ka wahine me ka luau, enaena ka imu, laulau kā ilio me ka luau, a pāu kalua ia ka luau me ka ilio, kalua ke kane i ka iinu o ka mea ai, hoi ka wahine hoomaemae ia loko o ka hale, halii ka moena, a pau, haīii iho ke kapa maluna iho o ka moena. E loa ia hana ana a laua nei, e loa ka hooponopono ana, a maikai ka hale, hoi ae laua i nei hoomaha, ku ana o Hiiakaikapoliopele ! me ke aikane, me Wāhineomao. I loa no ika hiki ana o laua nei, huai no ka imu a Malaehaakoa i hoomakaukau ia na laua nei. Ka huai mai la no ia oka irnu a pau, ohi ka laulau a luna o ka pae o ka imu, hookomo iloko o ke poi, hoihoi ia ā loko o ka hale, wehewehe ia ka laulan, a pau, hana o Malaehaakoa, a maikai ka mea ai. Alaila, hoomakaukau ka ai, alaila, nee mai la o Wahineomao e ai, kaumaha o Wahineomao, a pau ke kaumaha ana i na Akoa, alaila, lawe ae o Wahineomao i kana wahi ai, a me kana wahi luau, me kahi io ilio, a paa i ka lima, hookahi no ka hao ana ae a na akua i ka luau, o ka pau no ia, koe no ka Wahineomao i ka lima, ka ai ana a na akua, alaila, ai o Wahineomao i kana wahi mea ai,. ie moe neino o Hiiakaikapoliopele, oia hele anamai no a moe, o ka moe aku la no ia, 6 ke aikane wale no kai nee mai i ka ahaaina, i na mea i hoomakaukau ia na laua. Ia Wahineomao i ai, alaila, hoomaka o Malaehaakoa e hula me kana *wahine, me Wailuanuiahoano, hapai ae laua i keia mele loihi loa, penei. (He hula Pele keia. ) 0 kaoa a Pele i haka i Kahiki, 1 hakaka ai me Puna ai koae, Mahuka mai Pele i Hawaii Mahuka Pele i ona onohi, C I na lapa a wila, £ lapa i mahiiuU-la, Elieli kaa mai He kai moe uei no Pele,

No ke .kaa. he kai hooUle ii» mokn. (0 B« *kn k* 1 Hanakahi, I ke one o Waiohma īim», A kom ka baJe o ko «kna, Ke a£Do tla ke koi, Ke kna la i tika, & Haki nnaaw t&ai, Ka nala mai Kahiki, Popoi aka i ke alo o Kilauea, Ke kai huli i ke alo o PapalaOahi, Kanaka hea i ka la, X? Ko Pnaakanu wahine kt&i lehna, Ka uka i Olaa, kaa moku lehaa, I ke alo o Heeia, o Kukaena wahine, Komo i ka laawili na hoalii, I ka nahele 0 Puaa aeji'e a noho, X*TJEia makoa ko lan kaala la, Elieli kaa mai, Hekai ehu ko Kohalaioa, Kai apaapaa ko ka pali i aka, He kai kiai pali ko Kakapehau, V Kai pii hala ko aina, Ke popoi akn īa i kai o Maui, Ke kai a ka wahine alii, 0 ke kai kui lehua a Pele, A ko'u akua la—e,

Elieli kau inai, Ma ia hana ana a Malaehaakoa ma, inakemake loa o Hiiakaikapoliopele, i aku ia Wahineomao, ai malie auanei oe i kau wahi ai, alaila, ai malie loa iho la 6 Wahineomāo » kana wahi mea ai, ke hula la no )aua la. E o e mauna i ka ohu ka pali, Kaha ka leo o ka ohia uwe, Ike aa i ke ahi ai ala, Ka iuahine nioe nana, ii A Papaenaena wai hau, A waa ka uhi 5 ilaila pee mua, Pepepe waena, o pepe ka muimui, 0 kihele ia ulu, Kamakahakaikea, 0 Niheu kalohe, kamaka kaha la, Elieli kau mai, A Molokai nui a Hina, A Kaunuohua he pali, A kukni o Hapuu, Hapuu ke akua liilii, 5$ Puka mai Pele ke akua nui, Me Haumea me Hiiaka, Me Kukuena me Okaoka, 0 ka a ke ahi iki e—a, He onohi no Pele, Kaoakaokalani la—e, Elieli kau inai, A Nanai Kaulahea, A mauna loi, kui ka lei, Lei Pele i ka ieie la, i t Wai hinu poo o Hiiaka, Holapu ili o Haumeā, Ua ono Pele i kana ia, 0 ka honu iki 0 Polihua, Honu iki ai nounou, Kna papai 0 ka moana, Kaea nui kua wawaka, Hoolike i ka ai na Pele, lua oaoaka oaka i ka lani la, Elieli kau mai, A Kauai a Keolewa iluna, A ka pua lana i kai o Wailua, Nana mai Pele ilnila, E waiho aku ana Oahu, Aloha i ka wai liu o ka ainā, %f E ala mai āna ma Kihana, Wai auau o Hiiakā, Hoopaapaa Pele ilaila, Aohe kahu e ulu ai, Keehi aka Pele, > : I ka ale kua loloa, He onohi no Pele, Kaoakaokalani la, Elieli kāu mai,