Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 23, 27 February 1862 — "Lalau ka Pakipika." [ARTICLE]

"Lalau ka Pakipika."

Pela i olelo pihoihoiia e ka nupepa Kuokoa Helu 13, o ka la 22 o Feberuari > ma ka aoao o ka pepa, lalani ekolu. 0 ka huaolelo uia ke poo o keia kakau manao ana i haiia maluna, mai loko ae o ke Kuokm; aole ia he huaoleiu nana e kaulawaha mai i ka Hoku o ka Pakipika ma kona kamaiiio ana aku ma ke akea. He oiaio no, o kela elelo i oleloia e keia pepa ma ka Helu 22, he mau olelo hqoholo no na ua Ahahui Euanelio la, aole nae i manao na mea nana i malama ua olelo la he olelo hooholo e malama ia ai maloko o ka Buke mooolelo oia Ahahui Euanelio, ma ka manao o laua, he olelo hooholo no; a pela io no. Aka, iloko o ka la mua o ka hoomaka ana 0 ua Ahahui la, aole i poina na mea nana i malama ua olelo hooholo la iloko o ko Ukeke kamaiiio ana. Eia no ia. u I ka Luna Hooinalu a me ko ka haie: No ka puka aua o keia olelo imua o ka hale 1 no ka nupepa, nolaila, ke hoakaka nei au i k 0 »« manao imua o ka hale. Owau kekahi hoahauau i lawe eiua nupepa% ka Hoi u o ka Pai-ipOn a me ka nubepa Kuokoa, a pehea la wau? Ua hewa anei au i ka lawe ana i ka Hoku o ka Pakipika? Ina he hewa e hoakaka mai. tt Ku mai o Kuaea, hwpuka inai he olelo imua o ka hale, penei, ina nae aole i kuhihewa na mea uana i malama ia olelo. (i £ ka Luna Hoomalu, o ka olelo a Ukeke i hoopaka ae nei no kona iawe ana i na nupepa elua, aole ia he olelo imua o ka hale, no ka mea, ua hooholoia no, he hiki no i ka hoahanau ke lawe i ka nupepa ana e makemake ai, aole no paha he olelo papa a na kumu ma ia mea. w r Ia manawa ku mai ka Luna Hoomalu & olelo mai, ua like kana olelo me ka Kuaea.

Ma keia maa kamailio ana, i lawe mai ai na nvea oana i milama i oa olelo la, aka Hai £tianeiio a hookomo ma ka pepa me ka mahalo akn. Kolalla la, ea, aole paha oe I poina e ka | nopepa Kaokoa i ka palapala a 3er. W. Alexanedero ia S. W. Noekn o Honoaala, a me sa olelo hooholo aua Hui Enaneiio uei ma Haonla o Sepatemaba, M. H. 1861, e pili ana no ka nopepaUa poīna paha ia oe ka hana a ka Ahahai Eoanelio ma Molokai, a me ka Eoaoelio ma Hilo o Okatoba o ka M. H. 1861 ? Ūa poina loa paha ia oe na oielo a Punimaemae? Ma keia mau ninaii noa e ke Knokoa ea, aole makoa i poina iki no na oīelo keakea a kela man Hoi. Eia ma ke Keena Oihana o ka Hoku Pakipika na palapaia hoike oia mao Aha Hui he nni wale mai na lala mai oia mau Huij ina he makemake e nana, he kokoke loa oe ke hele mai Ma keia mea, he malihini makou i ka hoopuka ana a Kuaea i oleio imua o ka Hul no ka Lkeke ninau no ka nupepa. Nolaiia i manao ai makou he olelo kela i hooholoia, a oia ka makou i lawe mai ai ia olelo me ka mahaio aku i Ua Hui la. Aole o makou manao, e hoole ana o Ukeke i kana kamailio ana a me Kuaea hoi i kana olelo ana e like me ka mea i oleloia inaluna. Ano ko makou haohao i keia olelo, "he hiki no i ka hoahanau ke lawe i ka nupepa ana e makemake ai," oia na kumu f»ut a makou i lawe mai ai me ka mahaio aku. Pela hoi, ma na mea ike maka ia a puni ke ao nei, ina i ku iwaena o na mea elua na olelo kue e hoopio ana i ka manaolana e holo pono ai kona ola ana ma keia honua, a mahope, hoopnka hou ka aoao kue īnai i j*ekahi olelo e hoopau i ke kue ana iwaena o na aoao elua, daila, he mea malihini ia imjaa 0 na aoao elua, oia hoi, he liiki ke lawe mai ia olelu rne ka niahalo aku. Pela hoi, ke olelo nei makou, ua ike 110 ke Kuokoa i na olelo keakea a ka aoao kue mai no keia nupepa, a no kela olelo a M. Kuaea 1 hoopnka ia māluna, he malihini ia ia inakou, nolaila, lie hiki ia makou ke kapa aku he olelo hooholo ia, a he hiki ia inakou ke lawe mai ia olelo me ka mahalo aku. Ma ka nana ana, a me ka hoomaopopo ana aku i na ouli o na olelo i puka ae maloko o ke kanaka i ike nui ia he kanaka pono, a lmipule hoi (M. Kuaea) oia na olelo i mklamaia e na mea nana i malaina ua olelo la t Aole i poina ia makoU kekahi mau olelo i hoopukaia imua o Ua Hui Euanelio ka la elua o ko lakou halawai ana, mai loko ae o na mea nana i malaina ua mau olelo nei; no ka mea, ua hoopuka ia kekaiii olelo i«ua. o ka hale no ke pai afia i ka mooolelo (s s tta Hui la ma na nupepa. O W. N. Pualewa, S. D. Keolanui, J. N. Kaunamano, a ine Solomona, oia kekahi mau hoa o ua Ilui la, na lakou i lioopnka ka olelo noi iinua o ka liale, e paiia ka mooolelo oia Hui ina ka Hoku o ka Pakipika, aka, hookahi mea nana i kaohi ia mau olelo o N[r. Paieka, a ua nui loa ke kainailio ana malaila, a like ole ka manao o ka hapa nui o ka hale, Nolaila i hoopuka ai o Solomona i olelo imua o ka Hui, ina ka halawai oia hui o ka la 12 o l ? eberuari, ma ka paukU elima o ka mooolelo oia la, e like me ka makou holke ana ina ka Hokil Pakipika. Iloko o kela kamailio ana, ku mai o E. W. Kalaka, hoopuka mai i kana olelo iniua o ka hale, penei; " Aole pouo ke hookomoia ka mooolelo o keia hui iiia na nupepa a pau; no ka mjea, he nui ka luhi oke KakaUolelo i ke kakau ana i na kope no na nupepa ekolH, nolaiU, e pono ke hookomo ma ka Hoku Loa t iha he mhkemake ko na nupepa eae e lawe ika mooolelo o keia hui iloko o laua, pono ho, oia ka haua mau ma ko makou aina. Aole nae au i manao e hoole aku ia mau nupepa, ke kumu o ko'u olelo ana e pai ma ka Htku Loa." A no keia mea, ku hou mai o Mr. Pareka, a kokua iko E. W. Kalaka olelo ana. Eia kana : " He pono e waiho i ko lakou mooolelo tna ka Hoku Loa, a e kakau ia ma ke ano pokōle e like me ka uuku oia nupepā. Aole d'u manao he hewa ke hookomo ma na nupepi e ae, no ka inea, ua heluhelu no au i ka ifoku o ka Pakipika, ua maikai no kekahi mau olelo ua ano naauao no; aka, o ka Hoka Jba t oia ko kakou nupepa ponoi." Nolaila i hooholo ai ka hui Ēuanelio tna ka Hohu Loa e like me ka makou hoike. Nolaila, e ke Kuokoa, ma kela olelo i kamailio ia E. W. Kalaka i kokuaia e Mr. Pareka, i hooholo ia e ko ka hale, nolaila, ua loaa hou ia makou he kumu e mahalo aku ai. A pehea hoi oe? Ua hewa anei makou ke kapa aku ia olelo ana, he mau olelo lix>holo, a lawe mai hoi me ka mahalo? Ke olelo kaulei hou mai nei no ua Kuokoa nei, me he mea la aole oia kona manao maoli. " Aka, me ka minamina nui ua hoonelaia mai makou i iini nui ai, o kona hele maerSuie ana ma na pae moku o Hawaii nei." He keu keia o ka olelo ano ole ma ka honua nei a puni ke ao! Heaha auanei ke lnmu e minamina ai ke Kuokoa i kā Hoku Pakipika! No ka mea, ua olelo nui ia no ikko oua, "he nupepa ino M keia, ake olelo ano ole wai nei, " he minamina i kona hele maemae ana." He keu loa keia inamua o kela keu maluna, akahi no makou a lohe i keia la na maemae ka Hoku o ka Pakipika. Ke olelo nei makou, o makou ka inlnainina i ka nupepa Kuokoa no kona komo aua iho nei iloko o ka pelapela pan ole o na nele; a me ke kuamuamu mai i keia pepa he " kii a Kupalakaina." Pehea keia?

He hiki ane» i ka napepa maemae ke hoo-1 puka i olelo amnamu? A e aaha i ka aaha | pelapeia a na mele? Aole keia he niiiau paa-; kiki. Ke olelo hou oei ke Kuokoa, he hoopuni- i poni kela olelo hooholo. Ina na hoopuniponi makon, alaila, ke olelo nei keia e nana i na mea i kamailio ia no ka M. Kuaea olelo, a he hiki i ka nnpepa maemae ke kapa aku i ka mea nona ka olelo he hoopunipuni. A e lilo na hoa oia hui i maa hoike no ko 1 makou hoopanipuni ole. "Nopepa knonoono" a me ka nnpepa knonooho ole, nani oa hooman ana o nei Pinao nui i ka hookui ana i nei oielo i mea e kuemi > ai ka manao o ka poe e makemake ana i ka 1 Hoi'u Akau o ka Pakipika. Aohe a makou i olelo no ka huaolelo knonoono ole, no ka i mea, na kamailio mna ia no ia man olelo e • Waianuenue: aka, me he mea la no, na ia Pinao nui i hookui hou mai nei ia mau huao- • lelo, a pela io no. » "Hookala kahi mea hao i kahi mea i hao.' Pela mai o Solomona ma kana inān i olelo akamai. Ke kuku a ke lilio nei na pepeiao • mauoanoa o ke Kuokoa i ko makou hoomat neo ana ia ia me kahi lala wekiu o ka i laau o ka oiaio, me ka hoike pu imua o ke • akea i kona palau wale ana; a no ko makou k ike ana, he mea hoonaukiuki o ka oiaio i ke i Kuokoa, nolaila, ke hou nei makou ia ia, mat lama paha e uuha maoli a hoopupu, ine ka pekupeku wale ana iho, a haulua aela konā i waha i ka makani. t Maloko o ke Kuokoa i puka hope mai nei, - ua pai ia kekaiii olelo loihi e hoopololei ana i ia ia iho no ke pai paewaewa ana o ka ma- ■ nao o "Meehanie;" aka, no ka maopopo loa > o ka oiaio o ka mea a keia pepa i olelo mua k ai, nolaila, ke manao nei makou e wehewehe i hou aku no ka manao o ua pepa la, i akaka kā hana īnea o kona hoopoloiei makehewa ■ aua. i lloko o ka helu o ke Kuokoa kahi i paiia'i 1 ka nianao o " Meohanie, " aole no i hoakakaia mai, ua lawe hakina ia ua olelo la> me i ka hoopokole iho no kāhi kaawale ole e pai ai; a i ko makou nana maoli aina, aolenopela ka hana. No ka mea, ke olelo hoii nei makou, he uuku na elelo i waiho ia, a he nui 1 iia olelo i pakui wale ia mai, oia hoi na olelo i palapala ole ia e "Mechanic; ,, a ke aa nei • makou i ke Kuokoa e hoole i keiā olelo, ina ua mahalo oia i ka oiaio, aka, ina e niahalo i he hiki no paha ia ia ke kukahekahe hou « aku. 1 Olelo no hoi ke Kuokoa, ina ua pai holooi koa ka palapala a " Meehanie," aole e kaā- • wale ke kauwahi no na palapala a ka poe e ' lawe ana i ua nupepa la. ina ua manao hui kela i na palapala a ka poe lawe, heaha ka mea i hookui aku i mau olelo hou ? Ileaha 1 hoi ? I mea e piha ole ai paha, ine ka hoike ■ aku i ka manao io o ua haole nei. Na oukon 1 no nae e noonoo, e ka poe heluhelu. " Aka, mai puni oukou.Ua ukiuki niakou, wahi a ke Kuokoa, no ke pai ana o ka ; manao o " Meehanie." Ua ike pinepine ka poe i heluhelu mau i keia nupepa i na manao he nui wale, e kamailio ana no ka uku nui o kekahi mau luna aupuni, me ka olelo iho, he pono no ke hooemi iaka uku. Aole loa keia nupepa i hoole i kekahi inanao maikai e pili ana ia hiea. A holaila, pehea la e hiki ai i ke Kuokoa ke olelo me ka oiaio, ua ukiuki makou no ke pai ana o ua manao nei. He manao kaunoa ia, aole ona oiaio iki e hekau ai maloko o ka manao o ka lehulehu. I mea hoi e ike lea ai oukou e na makaniaka, i ka oiaio maoli, ka pololei, ke kina ole, ka hiki ole ke hoike hewa, a me ka nioniolo hemolele o ke Kuokoa, e pono no e heluhelu mē ka hoomaopopo io i kana olelo no ka nupepa haole ka Polyneman. Olelo mai ke Kuokoa: "Uokoona makahiki he nui i kaahope mai nei, na ke aupnni no i uku me ka lilo he $10,000 i keta a me keia makahiki. A pela iho la ka hooliloia'na o ke dala makamae a ka lehulehu. A nolaila, ke haalulu nei lakou no ka makau o ike mai auanei ka lehulehu i ka nele o ka waihona o ke aupuni, a hoonele inai i ka uku ana i ka puulu o ka Hale j Paipalapala Poluneeia, i ko lakou uku ma ke-! ia hope aku. Aole o lakou makemake e hoo- j emiia ka uku o na Luna Aupuni, no ka makau o hooemi ptt ia hiai ko lakou uku, a waihoia mai hoi me ka nele. ,# Aka, he pouo anei ke hooliloia i umi taumni āala nolōko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuui no ka rnaka j hiki hookahi, i mea e kokua ai i na nupepa, I i hiki ole i na kanaka ke kokua me ke ku-1 paa. A ina e huki aku ke Aupuni i ke ko-l kua ana mai i ua mau Nupepa ia; alaila, e hiolo iho no ia me he rnea la, he hale i nele i j ke kukuna a me ka pouhana ole ? | He oiaio keia olelo a ke Kuokoa, koe nae i na mea oiaio ole, a oia no ka olelo a pau loa, | mai ka lalani mua a ka hope. Ina e nana oukoii i ka Bila Haawina, e ike auanei oukou ua h(K)kaawaleia he $23,000 no ka Hale Paipalapala Aupnni, no na makahiki elua; aka, ua nui loa ke dala i loaa mai i ua hale pai; oei, a ua helu pu ia iloko o oa puu dala nei i hookaawaleia e ka Ahaolelo. Aole makou i j ike i ka nui o na dala i lilo io e ke aupuni | iloko o na makahiki elua i kaa hope ae nei; j aka, iloko o na makahiki eloa i hoikeia imua | o ka Ahaolelo hope iho nei, ua kokoke dima fautani ka lilo no na makahiki elna. (E nana i ka palapala hoike a ka Luna Pai o ke Aupnni i ke Kuhlna Kalaiaina.) Heumi tausani keia o ka makahiki hookahi? Ēia hoi keia, aole no i hīlinai ka "peulu rt o ka Polynerwn i ke anpuni no ko lakou uku; no ka mea, ua heolimalima ke Aopnni me Mr. A Fornander, ia ia no ka Hale Paipalapala Aupuni, a ia ia no ka loaa a me ke poho, a me

k* oko hoi oka poe paahana. Ua ike no ke Kuahoa, oa hoolimalima ia oa bate no ka mea, na hoolahaia m&Ioko o ka naūm e ke Kuhina a &oke aha la i hoolaha ae ke Kuotoa y na KIo ke Aopuni he omi tausani dala i kela a roe keia makahiki ? No ka makemake anei e hoomalama» lama ika lehulehu ? No ka "iinP anei e hoike t ko na haole manao, i ike na kanaka maoli ika oiaio ? No ka makee paha i ke da!a oko o ka o ka Pōlyne*ūm, no ka mea, o oa pepa nei t oia ka lapu weliweli i nlaia man ai ka poe nana i hoopuka i ke Ku+ okoa f me ke kanioho man no kona hina ole. Ua kamailio pinepine ia maloko oka AdvertiBer t ua hele a pakua i na haole, a ke hapai nei ka nupepa ma ka olelo maoii ia leo hookahi no, a e hoomolowa ana paha na kanaka Hawaii i ke kani mau o ia leo kanikao no ka loaa ole ia lakou ke paipalapala ana a pau ma keia pae aina. Aloha iuo! E ka poe naau palupalu, e meuemene mai ia lakou nei ae 1 Aole no e oolopu koke ana kahi eke! A- ' ka, ua hukiia ka paepae o keia manao o ke Kuokoa, a ua hoohioloia "me he hale la i nele i ke kukuha a me ka pouhana ole." " Ua lawa ka mea i hoikeia imua o ko makou poe e heluhelu ana, aua akaka ka lapuwale ame ka hewa o ke Kuokoa. ma na manao lauwili ana i hoopuka ai, me ka hoike ole aku i ka oiaio imua o kanaka, a mai keia manawa aku, e uoouoo auane; ke Kuokoa mamua o ka hoolaiia ana i na man&o ho- ' ahewa i hookahua ole ia, me he mea la ua makemake ia e kiola ka lepo ma *na maka o ka lehulehu. Aole anei he pepeiao mauoanoa ano e lua ole kona ? "Pehea la ko oukou maliao nona ? " *6?" No ka mea, ua holo pono ka pepa e pai ia nei no ka Hoku Pakipika i keia pule i liala iho nei, ua akakn na pepa e pai mau ia ai e like me ka nui o na inoa i komo iloko o ka haawina pepa o ka poe lawe inau, koe nae na pepa helu inoa hou mai na Luna lawe pepa mai a hiki i ka manawa i olelo ia no lakou e lawe. ke waiho nei maua he mau wahi olelo penei. 1. E loaa na pepa i ha Luha ma ke Keena Pakipika maluna e ka Haie Pai-pālapala o ka Poluneaia ma ka lima o ke Kākāuolelo. 2. Aole e ae ia aku e haawii ia ka pepa ma ka rumi nui malalo o ua Hale Pai-pala-pala la. 3. Aole e haawi ia aku ka pepa ina mea r lāwe pepa e ae i paa malalo oka helu ana ona Luua apuna, e mauao ia na na Luna e haawi aku ia lakou, koe nae ka poe lawe niau i ka pepa mai keia hale aku. 4. E noho ana ke kakauolelo mawaena o ka hora 6 a nie ka hora 10 ojke kakahiaka, a mawaena hoi o ka hora 11 ol ke kakahiaka a me ka hora 5 o ke ahiuhi o kela poaha keia poaiia. i Nolaila he pono i na Luna e hele māi ma ka manawa i hai ia ka uoho mau ana o ka mea naha e haawi aku ka pepa. E na Luna o ka Hoku Pakipika, ekolu puka ana i koe liuli ka hapalua inua o ka hele ana oko kakou nupepa. Nolaila, he , pono ke waiho mua inai ina pepa helu inoa , oka poe makeinake hou ika nupepa (H. P.) mamua oka pau ana o keia hapalua inakahiki, i maopopo ia makou na pepa hou aku e pai mau aku ai no ka hapalua makahiki i koe. Aole no eaeia na mea hou mai i makemake ke hala ka manawa i olelo ia ma na pepa o keia mau pule iho nei. Na Makai Kauwai. Ua loaa ia makou kekahi mau palapala e olelo ana no ka liana lapuwale o kekahi mau makai ma ke korno wale iloko o na pa hale me ke kuleana ole, me ka ninau akii i ua kanaka ina ua kaa ka auhau, me he mea la, o lakou no na Luuakanawai o ka aina. Kuhi makou, aia a loaa ka palapala hopu, alaila e hiki ke korno iloko o na pa hale. Aka, ua ike no paha kanaka i ko lakou mau pono, a ia lakou no ka makaala ana i ole e iiehiia ina ka lepo ia mau pono. Wiliko. Oia ka Wiliko ina Amauulu i Puueo, Hilo. Ua haki na nihoniho, ua haki pu ina kekahi aoao, aohe wahi lihi pono no ka wili ana. Aia ke ko ke waiho mai nei, aole mea nana e wili. Ke o-o nei ke ko, & oka mū oia ka mea nana e wili nei. Nui loa ka mu, ma na j ko a pau, aole e nele kekahi ko i ka mu ole; j oia mea kupanaha ia i ka ukeie pu ke ai i ke ko. —— 1 j Ua kahuliia ke kiakahi Lucy, e | kahi kikiao makani ma Waianae, a piho iho i la ia. He mau holoholona maluna o ka j moku ia manawa, me kekahi mau kanaka ;! oa make kekahi o na holoholona, a ua pake- j le io na kanaka. Ma ka la 18 o Dekemaba, oa kano ia ka lei-alii ma ke poo o ka Moi hoo o Perusia. Ua hanohano, maoli ka hana ana ia la; ua hele huakai na kanaka, me na hae e welo ana, me na puhi ohe a rae na paho e kani ana. WST E kuknlu hou ia ana ke Kulanakauhale o Charleston, i hoopau ia iho nei i ke ahi. Ua hookaawale ka ahaolelo he $1,000000 no ka poe e makemake ana e kukulu | hale hon. Na hale pohaku wale no ka mea 1 ae ia e hana ia 93F 0 kekahi mau eke leta e lawe ia ana i Kaiiionia, he 10 ka nui u« pohi ia i ke ahi ma na aina papo ma ka hikina o Kalifonia. f E hoi no ka iole ke poka ka popoki.