Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 24, 6 March 1862 — HE MOOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 9. [ARTICLE]

HE MOOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 9.

Holo Pele nwi A ku ka m I Mookmi, Xob* kaoa i Kum&lae, Hooko Pele ma i ke kii, . - Xobo i ke kii a Pele ma, a ka poa o koi, Kanaenae Pele ma ilaila, Kai a huakai mai Peie, A ka lae i Leleiwi, Honi i ke ala o ka hala, O ka lehua o Mokaalele, Oia ka Pele a kni la, He kunana hale Pualoa, r He hale moe o Papelaoahi, He halao no K»Jaoea, Haule mai Pele mai Kahiki mav U ka hekili o ke olai, o ka oa k»ku, 0 ka ua paka, o H&ihailaomeaikn, 0 na wahine i ka wao ō Mankele la, Ibj mai ana Pele iiu la e, Aumiki, auhuli ka aie kua loloa, Nuanua ka moana i ka lili o Pele, 0 ke kua ntii, ke kui la iianā o ka lani, Wihia ka papaku ka papaiaoa, Ka papa a Kane ma i hee ai i Mani, Kahiliopua ke kaa o ka ia, A Waiakahalaloa lakea, 0 w&a kai nana i ka auwaa lawaia, Kn kapa kai e Kohaia, 0 ke akua iapn e Puuioa, uwaio ia i ka mea heie, Ke akua kui lehua o Kuaokala, K ui u>ai ana i Makanoni, Ka ia puu !a heiu o Puaiaa, Ka la aku hoi e Kaimoi i ka uka ann, E olohe koi nla e mauna mai ana, K:i hikina o ka ia o Kumukahi ma, E haiiko ae ana ka aama, l."le hihee o Kohala, ke kau laina ia, E ka la, pnmehaua ole o ka po, 0 ka la pe ai o ke ao kau aku iluna, 1 ka maiaina ia, Elieli kau mai, Hc make no Auaahea i kalua ia, I ka puaa aoiie iiii ka iau ahea, Ka ipu kaumaha a ke akua, Ka mamala kapu a na hoaiii, Kui i ka iani ka hekiii o ka ua loku, v 0 Kaulahea oka okai nnu oke ao, 0 Kaomeaiaui e ua la, aha o ka haia ia, Lill ke akua, akahi Pele la, a hokahoka, Akahi Peīe la a neenee, Akahi Peie la a ai pau, i pau i ko hoa, 1 oni i ke a, i pahoehoe ai oe i ka inauna, Auhea, pahoeiioe la, noho iho la, Kalau kaula, e ka pau halē o ke akua, E Kaneuiaapeie, o kuihī Malanaiakea, He hoalii na Peie, i»e noho ana ai laau, X& wahine pule inana nana i papawalii, Elieli kan mai,

Kiopekiope mai aua ke ahi a kanaka, 1 lalo o Kihiuea, a i ku mauinaua, Ai kua mni ana ka pihe a ke akua, 1 luna i ka pali o Mauli, 0 ka hua wai maka ia nei, O kanaka nana i huli puēo ka wai, l'u oe i kau laau me ko makaainana, Hopu au i ka'u laau hahau i ke akua, Kiiuo ttc Pfclo na Polo, - Waiho ana i lalo lapuu ka inoe, A kaula i lalo la pahoehōe ai oe, Auwe! pahoehoe la, e holo e ka waa, E kaa ka mauna, ola Hiiakāikapoliopele Hoi aku e, hoi aku iluna i ka liiālāmā, Aama pii ae iluna i Kauwiki, Iho inai aunia i ke aka o kanaka, Hooili aama kū i ka laau, Lawea aaum.haoW i ka eke, Kaohi paiea i ka j»oIa o ka maīo, Ku aua paioa ilo* kaunuunu, I.ei ana paiea i ka liua limu kala, Kau ana paiea i luna i kaala, Maunu paiea f haalelē i ka eke, Nieau moala ehia inu awa, eha, 0 l!»a, o.Honu, o Kukuwau, 6 Hinaiea, 0 ka apuhihi, o kahihiwai, āi ae lolipuā, Ai ae īolikoko, ai āe lolikae, ai ae lelea, 0 Leleainakūā, makua o Kahikōna, N r ana i hanau, kaha ka ua koko, Haina ae aiia ka mana, 0 ko akua iwalio la, i lili, Elieli kau mai, _ Ua lili ka lani ine ka ua, U ooki ka lani poeie ka honua, 1 ka hanau ana o na hoalii, Ilonau he kaikamahine hoonou o ka lani Hemo inai he keiki kane, 0 likauakoko i luna, n Hanau o Kūwalū ine fcāna kane, 0 Kuihimalauaiakea, A ai e Pele i kou aina, Ai na ka ohia, ka uluhala i kāi o Leleiwi, Me moku Panāewa, he o kft #ale Kau, Me puu o Pele nuikahi e Pete, 1 kou aina, hōoleWa ke au, Eiieīi īiolo e^ Ku i Wailua ka pou halā ā ka ipo. Hoolono i ka uaio ka wawāū oui, > 0 ulūpo maoli nei aohe ūak» niāi Aloha in«), o ikuwa inaoli uei, Ke lele la ka eka mua, K.a iuo a ka makani, Ukiuki kolo e, Kaulān.a, \ Ka ua lele aku, ft lele mai, Lele a Puhilala, lele a kaulana, Ka hoaka. e lliiaka e, NoWai ke kanaenae, no ka ohaūa, A Hauuiea ka uaenae, v Kū ūā e Kane ke ko^ I kai nei oianawa ia, ūo Pele, No Hiiākā» no ka honna, Kā honua nei, Ka honua lewā ka lani i lūna, 0 ana kuku ka aha iloko, 0 haamo e, he ala i heie ia, He pahu i kūlalnnii he pā i lel, He kahua i hele ia t he »uana maūn, He kau nana ko, be o kana piko, He hola moena, he lawe na ipu kai. He ukuhiua vrai, he kaumaha ai, He haina no ka hāle e, • ia ua ko&o hi*, No Waihonua, ku aua o &aiauololo, - Ka hale o Pele i uoho ai, Mikaikai mai kini o ke akua, Hōi aku e, hoi aku iwahona, He kahana pnle ole, he lii pule ole, Mai koino Wale mai i ka hale o Pete, 0 ko*u akua !a t Klieii kau mai. E kau ana kiko, i ke alia kiko, Hele a moa kiko, a kahi ail, Kaelepuepue neinei. kaele pakikokiko, : TJa noa ka aina, e kapn keiki, £ kapu ke nui, e kaheua wai, £ ka hāki ana, kuka opeope, 0 kulipee noho i ka lua, A leie e na h£*iii o kuwawa, 0 Kuhailimoe, o ka naele o Hawai!,

Ak*hi t*i * boi ak«i nei, Mfti cm akn 1% A leie, P*kdttßn* taiii K!k?ii ka« aiai, O ki paa ana i* o k« ai «11* * Wahineomao, imoo&u o Wahineomao i kaoar trxhl i|e« «i # paa, oks hooaoi to& oo hoi fat oI& paic & Mal*d»ako* ma, oi« hoi kala m«le holoi ka lima o Wahiueomao & pia, noho Iho k lakoa nei a poel«eie f moe lakoa nei a ao ia po, oinao aka o Malaehaakoa ia Hiiakaikapoliopeie, heaha ka haakai o k$ hele ana mai e kaa haka o ka loihi, hai mai o Hiiakaikapjliopele i ke koma o kona hiki ana i Kaaai, i kii mai nei aa i bt kane ft Peie ia Lohiau, \ mai o Malaehaakoa, na make o Lohiao, na kaawe i ke aloha o na wahine o Honopa ma, o ke kama nae oia olelo ana mai a Malaehaakoa pela, nu ka ike ole o Pele ka wahine a Lohiau i kaawe ai, nolaila kanā olelo ana mai pela. He aha ia hoi kana, a Hiiakaikapoiiopele, e hele akn no hoi mana a ike aku, hoi mai maua. i Hoohuoi aku q Hiiakaikapoliopele ia Ma~ laehaakoa, hana oe i kon haie a maikai no #ai ? No o'n mau akua, wahi & Mkiaehaakoa, ninaa hon keia, no wai ? no Pele, no Hiiakaikapoliopele, vrahi no a Malaehaakoa. Ia manawa, haalele laaa nei ia Malaehaakoa ma, a hele aku ia. Ia heie ana aku o iaua nei. 'ike aku no o Hiiakaikapoiiopeie ia Kapahi, laua ine Lalea, mai poina oina ia'u e Kapahi ma, nolaila, hapai ae la keia he wahi mele penei. - Aloha wale e Kapahi, E ka uka o Lalea ma e, Aioha Pniia f Kuu aina kalukalu, Ke heie mauka o Kapoai-— e, A pau ke oii ana aia nei, hele aku 1a ho laua nei, hookohi uo wahi a laua nei e hele ai, oke meie nae aia nei, e komo ana i kela wahi keia wāhi aia uei e makemake ai. hapai hou no keia i keia mele penei.

Ke aloha mai nei Puna e, Ke kalukalu moe ipo, 0 Kapaa e, aloha Puha e, A pau keia oli ana aia nei, ko laua nei hele akii la no ia a kokoko i ka hale o Kahuahui ma, e ku ana ka hale kupapau o Lohiau, aole nae ke kinō kupapau o Lohiau iloko o ua hale nei.ua laweia āia i lunā o ka pali, ī kiikulu wāle iā iho no kela hale i mea e hoohunahuuaia ai, aka, aole ia maloko oia hale, ua ike inua Ikeia ia Lohiau e ku māi aha ka ūhane o Loliiau i ka ipuka o ke ana, alaila, uwe aku o ilīiakaikapoliopele ma ke niele penei. Kuu kane i ka pali o Haena, Mai na āinā pali a pau loa, Mai Hoolulu ho a Polihale la, Kuu kane hoi —e. A pau ia oli ana aia nei, kti ana laua tiei i ka hale o Kahuanui, oiā hōi ke kaikiiahine o Lohiau, uwe hou aku no hoi keia ma ke mele pehei. Aole ae nei ke kane, He hoa piīi ho ke ahiahi, He hoa kaunū no fee aūmoe, No ka waeiiā po loloa, 0 ke Hooilo la, Kuii kanē kon^, A pāu ia oli āha akū aia nei, ia manāwa ho, uwe mai aua ka ūhane o Lohiāū ia Hiiakaikapoliopele mā &e inele peneii Kuu wahine^e, Hoohewahewa oe ia'u la, Kia au la i Kalaiaū ē, 1 ka pali au o Hoolulu la, Kūu wahine hoi—ē, A pau ia uwe ana aku ā Lohiāu, uwe mai hoi o Hiiakaikapoliopele ma ke iuele penei. Kuu kane i ka makani kilihau, kiliopu, Ke pūe ke wai, o ka maūūa, He ūiaūna pali no Kalalau, A nikua e hele ai, Me be tne ke kane la, Kuu kane, ' Kuu kane o ka wa po wale, 0 kuu wa ilūna o ke alo la, Kuu kane hōi—^e, A pāū iā uwe ana a Hiiākaikāpoiiōpeiē; e uwe hou ākū no keia mā ke mele penei. BS kūu kāiie e, He leo e wale hoi koū, He leo no ka hanehaue, No ka Pololei kani kūā maunā o uka la, Kuū kane hoi—e,

A pau keia tiwe ana a Hiiakaikapoliopele* pane inai o Kahuanui ia īaua nei f aloha wale olua i kuu kaikuuane kanaka maikai i make iho nei» ina no la hoi paha nie olua na wahine i make ai o kuo kaikunane la, pono loa la hoi, he ole loa no iīa wahine o kā make āna o kuu kaikniiane. AlaUn* ninau aku o Hiiakaikapoliopele, auhea lā hoi ko kaikunane ? ai ae no iloko» <> kā hale* āko iho nei no o Limaloa, ō KaunaleWa o Maīiā, ā paa kā hale, waiho keia iloko o ka hale, ku āku nei lakou la hele i ke kumakena, i ke aloiia o ke aikane» hao āku nei ke āikane i na kaHaka a pau, koe wale iho nei no o mauā, i ttoho iho nei no maoā e kiai ia ia, tnoe mai ii» noho āku maua, wahi a KahuanuL Haha aku ka hana o ka lima kāpa oiā nei, o &iiāueā, nanā i oi kā pahoehoe o kai o Pnna r koele no la, ku ke a i kai o Apuai ka,huii Apua haa o Maukele, aole o Lohiaui iioko o kā kale, ālailā, hapai āe o Hiiakaikapoliopek i keia mele penei T~ 1 — —^ A Limaloa i ke kaha, \ O Kaunalewa hoi e, " Ako Mfcttā i kā hale - Ama ko hele iā e, Hoopnnipuni i ka ōiālihini, Pum hoi «ā —e, A pau U mete a fli iakaikāpoliopele, i mai o Kahuanui, aohe pahui, ai āe no ke waiho mai nei iloko o ka liale kuu kaikunane, oia |to maua mea e noho nei, i noho maua ia ia.

I nuu o Kalbt2«cai, e hoi kakoa i k& hale, «iftka &ft ko lakon hoi fcko k do U * hiki i k» hftle, nana *ka no keia i k« tth*be oke kaoe, eka toai sna no i kapnkao ke •a#, hapai hem •« no o Hualuikapoliopele i ka owe m* ke mele peuei Ako na ssni m«ka * Wawaeaohu e, Me he nanaī I# Kaaia i ke kal, Ke amo ae la i ka Kma o Kaanolaa e, Ke hoa la i ke koa o Leinoai, He ai aloha na olaa—e, A paa ia mele aia nei, alaila, hapai hoa no o Hiiakaikapoliopele i keia uwe ma ke mele penei. 0 Kaala nui kai akaka, Ua po Kahalaaaola i ka noe, 0 ka mana nae ke lele nei, Kai lana o Waahila la, Ke noho la i Leinoai, He ai aloha keia ia oe la—e, A paa keia mele aia nei, nana aka o Qtiakaikapoliopele i keia mau wahi wahine e ho mai ana, o Aka ka ihoa o kekahi o Kilioe ka inoa o kekahi, o keia maa wahine f o na mea no ia nana e hnna aa ana nei o Lohiaa, noho iho la no laaa nei paa ka ipaka o ke ana, ia ike ana aka aia nei ia laua la alai ana i ka ipaka o ke ana, alaila, hapai ae o Hiiakaikapoliopele i keia mele, i mea e make ai aa mau wahine nei penei. E Aka e Kiīioe i ka pua—e, Na wahine kapa ole e nenee wale nei, 1 ka hapapa kiii opihī, oka luna i Halaaniani la, ' Na wahine kapa ote, A pau keia mele ana aia nei, i loa no i ka paū ana o keia mele, o ka make iho la no ia o ua mau wahine nei, o Aka laua me lCilioeikapim, a make laua, kaawale ka ipuka o ke ana, oke alanui nae, ua lawe ua mau wahine i ke alānui ua nalowale.

0 ka hēle aku la no ia o laua nei a hiki i ke kuniu o ke alauui e pii ai ilnna o ua ana nei a Lohiau e waiho nei, aohe alanui. 1 mai o Wahineomao ia le, aohe alanui o kaua la, pane mai o Hiiakaikapoliopele, huli aku ke alo ika pali, huli aku la no hoi ko Wahineomao alo i ka pali, a no ke ahiahi loā y aneane e poeleeīe, i mai 0 Wahineomao i kfe aikane, e poeleele paha auanei kaua, aole paha kaua e hiki iluna poeleele e no. Alaila, kahea aku keia ika la ma ke mele e fcau malie i ka inuli o Hea, ia kaheā ana no a Hiiakaikapoliopele, tia lohe mai ka la i kaiia kahea ana, penei ke kahea ana ma ke mele. Ē kini, e hiki i Kauai i kou.aina, 0 koa makaiwa o Halawa, Paia konarf oū kino, Akua nui o Hiiaka la, Hiki e, pii e, iho e, E kau i ka muli o Hea^ Kau malie oe e ka la, M» ia kahoa ana aiii nft, n . kaii iho la no ia o ka la i kahi hookahi, aole |i6T I ka pii ae iluna, ātile hoi i ka iho iho i lalo, o ke kau malie iho la no ia o kā la i kahi hookahi.