Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 26, 20 March 1862 — No ke Kupapau. [ARTICLE]

No ke Kupapau.

I ka wa e kaa mai ana a kokoke make, he oeoe mamua aku o ka make ana o kekahi mea, o na makamaka a me na mea e ae o ua mea nei ina he poe ua make, a ina he poe ua ola, a penei ka ka mea mai e olelo ai. "Eia ae o mea ke kii mai nei ia'u e hele," i pela ia e olelo pinepine ai a hiki i kona

wa e make ai. Aia hoi e kona poe makamaka a pau, uwe no lakou, a ina he mea ia i aloha nui ia, unuhi lakou i kekahi mea no ua mea make nei, ina he maiao, a ina he niho, a ina he lauoho. Eia no hoi, ina ua ike ia kekahi mea mai kona waha mai, a me kona maka, he mea keokeo, a me ka waimaka, he aloha ka ia no ua kupapau nei i kona poe makamaka, a loihi no ka waiho ana o kekahi iluna, eha, elima, a nui aku no ko lakou. Ina he wahi kupapau maloko o ka pahu, e wahi ai me ka ike ole mai o ka lehulehu. Penei ka hana ana. E hookulou iho i ke poo o ke kanaka a komo i ke kowa o na uha, a puupuu mai na uha e puka ana na kuli maluna o na poohiwi, a e hookomo ia i kaula ma ke ami o na kuli, a ua nakii a paa loa; he poepoe wale iho no ke kapapau ia manawa. Ina he mea na ua kapapaa nei, he dala paha, he lole paha a he wahi mea e ae paha, ua kanu ia e lakou me ia, a waiho pu me ia i ai, i ia, i kapa paha. I ka lawe ana e huna i ke kupapau, elua,, a ekolu wale iho no mau kanaka, aole lehulehu. I ka po no hoi keia hana, aole i ke ao. I ka eli ana i ka lua, he lua poepoe no, ano like me ka lua maia. O ka hohonu kupono o ka lua i ka humenamalo, he pahee ka inoa o ka laa; i ka eli ana, lawe ka lepo o ka lua i kahi e iloko o ka ahu, ipu, o ike ia ka me hou. Ina he hale hou, eli mai no ka poe nana ke kupapau mawaho mai, a komo iloko o ka hale, me ka ike ole o ka mea nona kela hale. Manao na kanaka ina e ike ia kahi i waiho ia, kii ia mai na iwi i mea makau; o ka io he mea kupalu mano. He mau lua huna no kekahi, ma ka pali paha, kahi papu paha. Aia no kekahi lua ma Haleakala, o ka Luaokaawa ka inoa, mauka pono o Nuu, ma Maui. Penei ka hana ana i ke kupapau mamua o ka hoolei ana iloko o ka lua, e like no me ka mea i wehewehe ia mamua, aka, i ka lawe ana o na mea nona ke kupapau, me na mea ono a kela mea i make ai e lawe pu ai, (oia hoi he puni,) ina he puaa ka puni, maia, ko paha, a me ia mea aku ia mea aku, lawe no e like me ka nui o ka puni, a hiki i ka lua, kahea aku ka mea nana kela kupapau i ke kupuna i make mua iloko o ua lua nei " E mea e, eia mai kau keiki." A ina e haule loa ke kupapau iloko o ka wai, a pio ke anuenue i ka wai, aole ona makamaka o loko o kela lua e pili ana ia ia; aka, o ka mea makamaka, hopu mai no ia ia i ke kino kupapau i hoolei ia aku, o ka ili mai la no la ia i ka pali, aole e haule ilalo o ka wai. A mahope iho o ka nalo ana o ke kupapau, a hoi mai a ka hale, alaila uwe nui, a kanikau. Eia no hoi, ina e amo ia ana ua kupapau nei mamua, a o ka mea paha i aloha ai, loihi oia mahope, hoololohe no ke kupapau, aia no mamua ka mea ana i aloha nui ai, aole e hoololohe, a ina e hoololohe, eia ka olelo a ka mea nana ke kupapau. "Kainoa paha he aloha kou ia'u, aole ka! ina penei kau hana e haihai ia kou mau wahi iwi. " A puu ka olelo ana pela, o ka oluolu mai la no ia o ke kupapau, mama mai la a hiki i ka lua i kahi e.kanu ai. Haliilii ia ka lua a maikai a waiho ia no hoi ke kupapau, o ke poo ma ka hikina, a o na wawae ma ke komohana. Eia ka hewa, o ka mea waiho ia o ke poo ma ke komohana, o hele e lapu. A pau ia, eia ka olelo a ka inea nana ke kupapau. "Mai noho a hele i kauhale. Noho malie no i kou hale, he ai no, he ia no, he kapa no." Eia no hoi kekahi. O kekahi poe, ike lakou, ua make ke kanaka, holehole ia na iwi a pau ka io, hana no i makau, a i ole ia, kau malie no i ka hale i noho no, a hu mai ke aloha, hele aku no e nana. A o kekahi kupapau, ua lawe ia ma ke kai e kiola ia ai, a ma ka wai paha i akua mano a me ka moo. Eia no hoi na lua huna e kanu ia ai na alii, o Nuu, o Makaopalena, Kealaohia, o Puukilea, aia ma ke alo o Haleakala ma Maui lakou a pau. O Hamohamo, a me Alalakeiki kekahi; a ma Alalakeiki kahi i make ai o na kanaka mai Hawaii mai i lawe mai i ke kupapau ilaila e hunā ia ai a pau kela poe kanaka no Hawaii i ke komo iloko o ka lua, hiki mai kekahi kanaka kamaaina, o Niuaiaawa ka inoa, a pani i ka waha o ka lua i ka pohaku, malaila lakou i noho ai a make. Aole kanaka e ola ana i ike i kekahi o keia mau lua huna. Ua nalowale loa ia lakou. Aole i pau a hoopuka hou aku no au, ke aloha ia mai nae. L. W. K. KAAIE. Kamanuwai, Honolulu, Mar. 15, 1862