Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 26, 20 March 1862 — I ka Poe lawe i ka Hoko Pakipika. [ARTICLE]

I ka Poe lawe i ka Hoko Pakipika.

kei* o ka nnpepi, tui p<ati oamahin* ttitu o kooa hoopuk* ana. tTi booikaikA o« £»ēa tvna& i hoopuka e hoolilo Ia i oapep* kupono lo* i ka m*k«?raakc o kānaka, a ua manao lakou uā makepono loa ko lakoa hoolkaika ttii. tJā la#ef tttzi ta k* p«pa, tta hekhela ntii īii hoi ia e oukoa* a tla kneka ia no hoi, a i ka aaaa aku, ua olioli no kanaka I ka luaa ana ia lakou h<- waha kamaīlio no na mea a pan ano na aoao a paa. Aka, o kekahi pr>e, ua la*e no lakou, ai i kona mati potto, tsa hoolesk!ea ia, a ua hoonaauao ia paha lakoii i na mea i hahao ia iloko 0 kona ope ike i awe mau ia si ma na pule a pau iko lakou man ipuka hale, aka, aote lakou i uku mai i ka uku makahiki e like me ka mea i ac ia i kinohi. Nolaila, ke kauleo aku nei makou 1 ka poe 1 hookaa ole māi, e haawi koke mai ke* dala i na luna, no ka mea, ua pau ke aho i ka lohi loa oia p»M?. Aole e hoop«itiee h6u aku, no ka mea, ke lux)paa nei oukou ma ko oukou mau lima i ko hai mau pono. iQT Ke kokoke mai nei ka manawa e halawai ai ka Ahaolelo e kukakuka no na mea e pomaikai ai ke Aupuni ame ka lehulehu. lle maikai a kupono hoi ka nui o na Lunamakaainana i kohoia, i kft tiatia ana aku, aole nae i akaka ko lakou ftiau mauao no na mea e kamailio ia nei iloko o na nupepa, aka, e manaolana ia ai nae e hoonoo aua lakou me ka ike kuokoa a me ka naauao akea, me ka Ino ole in e ia hei, a IniH mao a maanei e like me ka eena makani i huli ai i ka huli ana oka makani. 11 c mati mda nui, e pili maoli ana no i ka pomaikai a me ke ola mau o keia lahui, e hookolokolo ia titta e ka Ahao!elo e kau mai ntia, a t ko makou manao, tia makou 110 e kuhikuhi aku ( na hoa o ka Ahaolelo i kekahi ona mea e uoouooia atia, a ku* pono paha e noonooiii e lakou mainua o ka akoakoa ana mal o ka Ahaolelo, i makaukau lakoti e hooholo koke ttie ka pa»o mu olfe, i» malaila e hoolilo makepono ia al ke tlala o ke Aupuni, a pau ka hana, e koili akil 110 na hoa Ahanlelo me ka hoomaikai ia mai eka lahui. 0 ka hooemi atta o na lilo o ko Aupunl kekahi īnoa nui, a maiaila paha e ulu mai ana ka hoopaapaa he iiui wale. tte mea maopopo i t>!\ kaiiaka pnu, na'lii a tne,na maknainaiia, ho pouo tio ke kanahai ia na lilo, aka, 0 kuhi e kauahai ia ai ka mēa pilikia. E hoike ana paha ia mau mtm imua o ka Ahaolelo e na Kuliina o ko lakou mau Palapahi lloiko, a na ka akahal o ktt Ahaolelo e hooholo i ka pono u pono ole paha. 0 na kanawai kuia kekahi tnca kupono loa e lioaiio o ia, a tna e mahao hiaoli anana hoa Ahaolelo i ku pomaikai io o keiā lahui, at>le no Inkou e kapae nnu a hoololi ana paha keia kumu nui luu ole e pili maoili aiia i ka pono oka huiiuuna ilawoil Ke mahua» huu nei no na ino a me ke kuonoono ole no ka hemnheina o nu kanawai kula, oole e pii nui ana ko iko a mo ka naauao o kaimka i keia wa, ao ke kau ana ina kunawai hou w«le no ka meu e pono ai. Ma keia mea, aole e poho ia kakou c pu» kukui i na limu a e hookiihelei i na wawae, me ka olelo iho, uu ikeiu na poinaikai o tni knnuwni e noho nei i keiu manuWa u uo lawa pono no, o e pono no ke hoomauia. Ea, he kuhihewa ino lou io i hoouluia mai ai i ka noonoo ole; no ka mea, aole no he iahui na* auao ma ka homia nei i ku ma kalii hookahi, e holo mau ana hikou iinua mu ktt ike it me ka pomaikai. He pono anei ia kakou ke kh malie me ke keehi ole iuum? He pono anei e eo ta kukou ma ka hooheihei ana o na lahui ike 1 tla hoonmlule mau ke ano o kft noho ana, ana kukou no o hoano ei na ka« nowui i pili pono lakou ike ano hou oka noho nnn. ona kauawai kula, ua pili loa ia 1 keia manao, a o ka hoololi no ka mea i koe. Ina aole kakou (\ hnna me in, aole e upuupu a kuemi ihope kakou ke hoolmlikeliko ia ka* kou mo nu aina e. 0 na hoololi o ke Kumukanawai a ka Moi i hoike mai ai kekahi tuea nui. oka pauku e pili ana i ka waiwai o ka poe i kohoia i lu» namakaaiuona ka mea ano nui ttui ia man hoololi ana. Iko makou manao he niea pono loa ia ma keia pae aina; no ka mea, ina e kau ia he kanawai oia ano, aole no e koho ia ka poe e mnnao wale ana ika uku e loaa ana ia lakou ma ia oihana, a o hooholo koke ia ka hana aka Ahaolelo. 0 ka m«a mau maiuua, oia ka hoopaapaa !oihi, ka hoouahili ana oka olelo, ame ka hoopuka ana ona mauao ano ole, i mea e loaa ai ke kaulana no ke akamai ma ka haiolelo ana—e pale ia ae i» mea a e panai ia inai ma ka hakahaka i hookaawaleia he noonoo ama ka hooholo ana oka hana, Kia kekahi, oka poe wai*rai 010, aole o lakou he pomaikai nul tta na kanawai e like me ka poe waiwai, a nolaila, ua akaka no, aole o lakou la he iini aui e mahuahua ka t»iwai a e hoomaunauna ole ia ke dala o ke aupuni © liko me ka poe waiwai, no ka mēa, ina he pīUkia ke Aupuni i ke dala ole, a e kau ia uiai Iw tnau anhau hou, a o mahuahui auanei ka anhaii maluua oka w*iwai, aUila, e hooili ia' mai no ke kaumaha maluua oki poe waiwai, aole ma< luna oka poe waiwai ole. Aōle paha he po ao lo» ka nni ok© da)a i olelo ia iloko o ni hoololi i hoolaha ia oiaiMN piku net, e ahe paha ke hooemi iki ia, e llke kji € ka Ahaolalo i manao ai he pooo.

0 te puhi pahā kekahi C hou ta ana. Ūa hoomoe pinepine ia keta iloko n tta Hale Ahaolelo mamua, aka, be |wlio m ke hoopaapaa i** t»al» paha e paa ke kohiiww®, a e hooholo ia be maa katiatNii kopono ao ka hooponopono ana ke puhi ana, mamali nae o ka malama aoa o ke auponi, ka haawi mai o ka mea nana i puhi he paiapala hoopaa no ka hana ana e like me ke kanawai. 0 na inea i olelo ia tnaluaa ae tte\ oia no kekahi hapa o na Kanawai e wailioia ana imua o ka Ahaolelo, a ke paoiele nei ka lehulehu I ba'Ui a me na Lanamakaainana na lakou no e noonoo, e kaukau, e wehewehe a e hooholo i ka mea pono, ka mea hot e kokua nui ana i ka pomaikai o ka iahui a me koha holo ana imna. £9* Mai tnana|f kakou no ka nnku o ko kakou aupuni, malaila ua hiki ole ia kakou ke kaua akn me na aupuni nui. Ile oiaio, aole mo e hiki ke kaua aku me ke aupuni, aka, ina e hele mai na aumoku e like me kekahi mau aumoku mamua, hiamuli o ka imi hala ktihm ole ( ua hiki no ia kakou ke pale aku, aka, eia ka ninau, auhea ha atii koa ike i ke atic o ke kaua ana. Aoie toa ; nolaila'* i keia wa, ina e kui ia aha ke kaua ku hewa, oia ano e hele ana na alii hanau o ka aina e niake imua o ke kaua, no ke aha keia? Eia no, no ka ike ole o ua kanaka, a mau kanaka paha i ke ano o ke kaua. N'olalla, i ka manawa e ao ia ai na alii koa i hoolaha ia ma keia pule i hala ae nei, e pono loa ke wehe ia ka ipnka no ka poe o waho e ike mai ai i ke ano o keia inea e hoouka hou ia hei ma ko kakou wahi aupuni. tie niea kupoho ole ke mauna aku i na alii hatiau mamuli o ko la* kou wahi ikē uuku i mea ē pakele ai ka inoa hunohano o ke aupuni a me ke ola o ka lahui kanaka mai o a o. Nolaila e ao kakou, e hoomakaukau. Kokeaha? No ka hewa kuhewa e hiki mai arm, i ole e loaa ia kakou ke keehi ia e ha kanaka o na aiha e. Matoko o kekahi kaua ana o na koa nia ma Sepanift, ua hui na alii hanau o ka alna a me na alii akamai i ka rnttke ma keia ano hookahi, no ka nele o ka poe kaua o itt kaua ana i na kanaka nkainai nana e hana a hooponopono i na mea iiilil malalo iho i pono ole i na nlii koa, nolaila, fna ia kaua ana, ua hele na nlii koa nuī iloko o ka enaena kupono ole nO lakou e kuhikuhi ai i ka poe ike ole i ka lakoii matt mea e hana ai, a lualoko o ia lmnn aim, ua nu'i na nlii koa i make, a nui hoi ka poino i loaa ma ia ano. 0 na knnuka ka tnea naha e kokua aku I na aIH koa ma ke kaua aha, aka, o na alii koa ka poe nana e aiakai a e kuhikuhi, o ko lakou nmu luna ae ka nana e hooponopono ae hooko i na olelo a pau h>aokamea malu* ua loa i mea e lanakila ni ke kaua ana ma ko* no imi aua, noouoo ana, a hoonohonoho aha i mea e lilo ai ka eo o ka la kaua ma ko lakou aoao. Ke maopopo nei i ka poe natttiao 0 keia mnnawa, un nui na mea kaua e hoololiia'na i kelu la a i keiu ln f a he mau mea hott I keia a me keia 10, i mea e iqaa ai ku pomaikai o ko lakou aouo iho, a o na ano kaua o ka wa kahiko ua lu helelei ia, a nminuli oia lu helelei ia ana o na inea hoii ka mea ake nui iti i pono tu, a i hmkaukau ai, i ianakiia mau ai muinuli o ka makaala ana i ua mea a puu i pili i ka oihana kaua. No ka noho naueu atia o kakou iloko o keia tnau makahiki ue uei i hata ( mttt munao kakou ua pau nn poino, ua puu na mokuulinnu, un mau ka maluhiu o ke aupuni, a e mau ioa aku ana. Aole ; e hiki maī ana no i ka wa i ike ole ia, i keia wa pu kekahi a kakou e noho kilohana nei, no ka mea, he la e ka» uu ai, he iu e mai ai, he la e oln ai, a he la e make ai. K nonoi kakou i ka wa Ahuoleio e hiki mnt a:ia e noonoo no keia a e iike me ka mea i noi ia i keta pute i hula oe nei, pela e mauao tti kakou e hooko ia mni. E haawi i ka *ke, o na hana o kela aho keia ano maio* ko o ko kakou inau kula ao, a o ke keiki e makomake ana i ke knua e ao no ma kn oi* hana kaua, o ke keiki i manao e amaia, e hana no t« i ka amala, i ke kamana, i kuke, i mahiui, i iowaia, iiana hao, hana keieawe, a peia aku. Ke ike ia nei o na haumana a pau e puka nmi hei mai na kula nui mai, ao* le loō i ike i na hana oia nno, aka, ua lona in iakou ka oihana helu, a o kekahi kumu ntti no hoi ia e ike ai iua oihana a pau, a pouo n\ ke ao ia ka oihana koa maloko oia inau kula no ke uknmni loa o na haumana i na hua helu o kela ano keia āno. 1 ka wa kahiko o ko Roma poe, ua nui ko kaulana oia poe uo ke akpmai, a me ka noi* au no ke kaua ana, nolaila, ua lanakiln mau ua aupuni ia manawa. Un ao maoU ia na koa, a me ka mainhia o ka noho ana maloko oia oihaua, aole e lilo kekahi o na koa oia aupuni ia manawa, aia a hala na makahiki eono, alaila, hooliloia ia koa e hiki ke hele i ke kaua* 0 ke aupuni o Farani ke pookela i keia manawa, i ka ike ta mau oihana, a o ka nui o na hale kula alii koa he eono ka nui, a o ka nui o na haumana he 1,000, he mau kula e ae no kekahi he nui wale i maheleia ma)a* lo o na alii maialo ibo o»a mau mahele kula. 0 ka nui 6 na hale kula koa o Perusia he 19, no ke ao ana i na alii koa, a o ka nui o na haumana ao iioko oia knia he 8,000. O ko Auseteria he 50, a o na haumana he 4,000 o ko Rusia he 86 kula eniginia, ua ao t ke ano o ka paikau pu koniahi he 2.000 haumana, he 25 kuia mana alii hanau o ka aina, a o ka nni o Aa haum»na alii he 8,700. O Beritania kekahi aoponi aulo na hale kul*

io koi, « peli m AmeHka fiofpoia. He oiaio fae taptiai oni ao • tta ! knpouo i« iftk<n> b h*p*i nai «m i ke ano o ! ke k«t!& kc« t i mea e makmaiuia il ik« «a kioAole. Mai manao k&kott oo ko kakon Qtikti t no Uiia r e iioho Wftte kakou. t*o ka tnea f e hoohaI like ia m uk ine kakoti i pili ako at i ke akaa j ttt*na loa, toaofxrpo no ko kakoa, ke wahi | mea ouka wale no kakoa imaa o konā aio, aka, aole nae i nele pakahi kakua ka nooooo aoa e hoomakaukau kakoa no ko kakoa mao uhaoe i pono ffiat ai. t7c pili na tnea oka !ani me na mea o ka honua nei, a e pemo, a | lieaha hoi ka hana ke noho kakoa tnam«ii oia | hoomakaukau ana no ka manawa poino i I ike ole ia e hlki mai ana. fi launa kakou | me ka hoomaopopo i keia tnea, aote «ne ka | hoomaloka o ka manao, aole e hiki niai ana | ka poiUo ia kakoo.