Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 30, 17 April 1862 — HE MOOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 14. [ARTICLE]

HE MOOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 14.

I uka kaua i Moca4akoa, I ka nahelo o ka Liu la, Auwe hoi—e, A pau ia mele a iliiakiaikapoliopele, alaila, hoomaka o Lohiau e kilii hou, o kaua kilu pau ia, aka, aole ia i hoj>u mua i ke kilu pau aua, hopu e uae ia i keknhi inele e ae, ke auo oia mele ana i hula mun| ai, he ami honua, eia no ua mele nei. | Ke lei mai la Kaulil i ke kai e, Ka malamalama o N r iihau i ka malie, A malama a ke kau ko aloha e, Ko alolia no hoi—e!, A pau ia mele ami honua a Lohiau, pane mai ka mea nona ka hale hula kilu, o Peleula kona inoa, kahalia nuii o IMeula, nohe hoi he wa i koe a.pau ko kilu, hookahi no hoi kilu au i koe, okuu makuakaneo Kamanuwai, malia hoi o pa ta kilu au, o ko ami honua e mai nei 110 ka ia, o ko kilu no la hoi ia ko oe. I mai o Lohiau i ka mei| hale, e ko hoi au ia kilu hooknhi, a hala ka ka nui o na kilu, pehoi au e ko ai ia kilu hookahi? Ia manawa, boopau loa o Lohiau i kana kilu, o ka umi hoi iit kana kilu. 0 Puna nah«ie ulu hala o Kalukalu, Wawalu ili mohole -naenae, Pehi ala lauat pali^ Hoi>lue iho la i ke Kiuai aku la ka eha^o^ Lalau no keia i ke kilu, a i hoolei *ku ka haua, oia niniu no a kai noa e pa, aohe_)ive pa ana no. s ' 0 ka eha a ke aloha ke lalawe nei, Kia la iloko i kuu nianawa, Ka eha e, Auwe hoi—e, Akahi no a hala ke kilu a ua kanaka nei o Lohiau, he kanaka akamai 6 Lohiau i ke kilu i Kauai, nana i kilu ka pua o ka mauu, kela mea holu i ka makani, nana i kilu ka naonao, kela mea kolo, nana i kilu ka nalo, kela mea lele i luna. A i Oahu nei, akahi no a haltt ke kilu a ua kanaka nei o Lohiau, pau loa kana, alaila, oli mai o Eiiakaikapoliopele i kana kilu pau loa, o ka umi no hoi ia o kana mau kilu. Nana mai o Hiiakaikapoliopele i ke aikane me ke kane, aoke kulou! ilalo no ke eo ia ia nei, alaila p o Hiiakaikapoliopele i keia mele kilu ana, penei. Mehameha kanaka ole ka hoi, 0 Puuomoeawa—e, Ko ks auhee i ka aina kanaka ole, Lalau no keia i ke kilu aia nei, i hoolei •kn ka hana, oia niuiu no a pa no, aobe he bal% pa no ma ke kxia ma ke alo, pa no ma kela AOIO, pa mo ma keia aoao ka pa o ke k> lu aia nei, haaheo no keia. A kulou anei e uwe ana, £ uwe no anei he keiki makna ole, Aohe makua, Aiiwe hoi—e, A pau keia mele aia nei, o ka eo ae la no ia o ko Lohiau ma aoao, o ka hula ka uku o Ineoana. f» UP WIP Lohian alaīla, 6 ka hula la no ia o oia, hooko i h lakou

!a eb, eUila, hootMl(* keU e hn!*» k*ktt» ka oi» nei a pē*» hoomaka ket« i ke oli peoei. Kott hoa i ki iU 1»« oM»n», * I kuleiiui e k* **i <> Hiūi, Hin» ke oho o ka h»la t Ka okai pni o ka hinalo i ki w»i e, Eia oe f he waiwii nni kau, . Ka ke aloha ioa i ona r Ka roaoao mai e, Eia oe—e, A pau ia mele aia nei, eo aku la o Lohiao » «racna o kfe kahua kilu, ku kt*iu, kani i*o ke «>li aia nei peneu i Knu hoa i ke kavreto oho o Malailua, I hooholu ia, hoopio ia e ka makaoi. Nane ke oho o ka hala, Maewa i ke kai o Pook»i e, eia oe, He ku oe na'u e ke aloha, Ina oe mawaho e, eia oe, Ma ia mau mele aia noi, e i ako ana no keia i ka wahine ia Hiiakaikapoliopeie, aia oia mawaho, no kona hooknawale ana mai ia laua, i na hoa o ke alanui makamaka ole, hookahi makamaka o ka manao, pela ko Lo* hiau mauao ina keia mau meie, a pau ia, nee hou no keia, oli no keia penei. A Kalihi au i ka Imla o Hanalei, Lei an i ka hala o Pooku e, eia oe, He ku oe na'u e ke aloha, Ina oe maloko—e, eia oe, A pau ia mele ttia nei, ke mahalo nei na mea a pau oloko o ua hale kilu nei, ka lea o liohiau i ka hula. 0 Hiiakaikauoliopele kekahi e mahalo nei i ka lea o ua kliie nei a laua i ka hula, o Peleula nae ko laua mea i pilikia loa i ka olioli, i ka lealoa o Lohiau i ka hula, a mo ka mea o kona naau no ke kanaka maikni o Lohiau, nolaila, hai wale ko* na muuao, rne kona munao maoli iho iloko «ma, e liui Inua me Lohiau, o kona manao no pela, o ko Lohiau manao, aole ia ia, aia no ko Lohiau manno iloko o kekahi o kona mau hoa hele, oia hoi o HiiakaikapoHopele, a pau in, liula no keia, penei. Aloha wnle ka nikiniki. Ivc kuneenne pua o Mailehuna, E ai e in nnn ia Knpan, I ke kahuli u ke kalukahi, S Honi u i ke alu o ka hinalo e, Pe wale ia un e, e lei au, Lei hoi uu i ke kunaka i ka mea alohn, 1 ku meu hoopulnpuln hou, 0 ku moe—e, eia au, A pau ia mele aia nei, pane malu nku o Peleula ia Iliiukaikapoliopele, el penei no i anei oe e noho la la, i ke ahu la wahi, a Hiiakaiknpoliopele, ka! i ke aha inni ka kau, e hahu mni paha oe ia'u la, i haha aku ka hana oiu nei, ua hele ka pehu oia nei a hiki i na kuli o Pelenln, i nku o Hiinkaikapoliope-, le, e! inuikai kou nui, oluolu, i mui o Peleula, olia anu hoi kou, i haha mai ka hana oia la ia ia nei, nnni, nann iho ia Hiloone, me he lau ki la ku hele u Inlahi, i mui o Peleula, o ka pouo paha ia la, o ka mea no paha keia o ke akua, alaila, hula hou no o Lohiau, ke kokoke aku !n ma ko laua la alo, hula oli keia puoi— ... . Moe e no Wainlua ke koolnu, Ka hikina mai a Kalawakun, Lele noa i ka mikioi, Uwe ulohu i ku puukolu, Aloha Waiolohia ke koholu lele e, He lele paiki kau ka ka nmnao, Ka ke aloha kainalii, lie lalnu—e, ein oe, A pau ia mele aia nei, ke ano nae oia mele a Lohiau, no kona nloha iho no i ka lalau wale aku no i ko ia nei aloha i ka wohine, aohe nae he «oho a launa iki mai i ke kaue, ko ia nei manao no, o ka lalau ne o ka wahine, a noho a kane a wahine, huli aku no la ke alo hoi i Kauni, nole nae oia la manao pela, akn, e kuhi nuu nei o Lohiau he wahine kauaka maoli, eia ka! o Iliinkaiknpoliopele keia, n pnu iu, nana ilio o Lohiau ia ia, mea e ke ku a ke kanaka maikai, nana iho keia, aole i kuna mni o ua mai oia nei, he mai pehu ko ia nei mai, oi umi iho keia, aohe paa, nui toa iho la ka mai oia nei, hiki ole i kepale ae, nolaila, hapai ae hoi o Lohiau i keia wahi mele penei. 0 Ilaupu innuna kilohnna, 1 koea e lluluia a oki, Oki laula ka uka o Puna, Lulumi i ka pua hau o Maluaka, Hoi kaoo i ka waiolohia, Kinakiuai e eha ka pua o ka hala la, Hala ke alolia, hoouianao ia ia i akea, I kauwale hoi kau onina, Onina mai hoi—e, eia oe, A pau ka ia nei hula ana, ku iho la keia naa ke alo o Hiiakaikapoliopele, e ake ana heNeeia o ka laiau aku o Iliiakaikapoliopele, hoao Wia hoi laua nei, nohō a kane a wahine, huli iKJ( a hoi ka ihu o ka waa hoi ia Kauai, aohe heN»ahi mea iki aku o ka wahine, pau knnu hula hoi ia noho, hoomakaukau o Wahihv>mao« hula, kakua ka pau, hoomakaukau iho U o Wahineomao e hula e like me ka hula i ao U\jj U ai ia ia e Lohiau, penei ua mele la. \ 0 ku o ka o Wahin^om^ Wahine ia Lohiau ipo, ' Ku ana o Wahineomao o ua hale kilu nei, a pela aku, ku ani» m akeia aoao, a pau kana hula ana, o ka loa mai la no ia o ua po nei, j a oloko o ua hale kilu nei, ko lakoii nei ku ae la no ia hele ana, wawa aku 1» hoi o hope\ ua hale hula nei, i ka wahine maikai, a i ke kanaka maikai o laua uei, hull hoo mai o Hiiakaikapoliopele i hope, kani mai ke oli aia nei, penei. » Kuu kane i ka makani hau alia, 0 Makahuna i Huawa e, Wa iho la, ke wa wale mai la no, Kaua hilahila moe awakea, 1 luna o k» laau, HholīKao oiai ana ke kli, Kaonu aoa ia'ii ka moe, E moe boi—^ A pau ia oli ana aia nei, ko lakov oei hele aku la no ia a hala o Kou, a o kula o Kahna * me Waikiki, a luna iakou nei o Kaimuki,

nana aka keia i& Hawali, o ka * mai n<ys ke ahi a ke kaikaaana, e ai &na no ia «i e iho ana i kai o Kakii, oli aka no keia penei. Ke ahi maka pa i ka la e, 0 wela kai hoi o Pnna. Malamalama kai o Kukii la, Ka kii a ka po i haebacf, Kaulu ohia i nana wale, A nana aku a,nei he mea aha ia, A nana aka anei be mea lilo ia, A pau ia mele aia nei. ko lakou nei bele aka la no ia a hala o Waialae, a hala o Wai-* !upe, a Niu lakoa nei t a Kalioaou hoi lakoa nei, e lawaia ana keia mau wahine, o ka laua ia e lawaia nei, be papai, a he ohane hoi kekahi ia a ua mau wahine nei e law*ia ana, nopoi ana keia, i not akn ka hana, e pane mai ana ua mau wahime nei, ka! 0 ka nonoi ka, aote no hoi e haha iho m lima ilalo, ma ia olelo aua mau wahine nei, e ola aku ana na o Hiiakaikapoliopele ma ke mele penei. He makani holo aha f Ko Kaelekei a Paukua, Pau wale hoi ke aho i ke noi ana, 0 ka loa hoi—e, A pau ia oli ana aia nei, ko lakou nei hele aku la no ia, i loa no ia lakou nei a hala, o ka make aku la no ia o ua mau wahi wt||liine nei. Ko lakou nei hele aka la no iaa Koko, pii no lakou nei a luna o Kuamoookann, e noho mai ana o Ihiihilauakea me Nonoula, hiki ana lakou nei, nwe lakou nei, a pau ka uwe una a lakou nei, hoomakaukau lakou nei e hoi, i nana aku ka hana o lakou nei, e lioomakaukau atia keia waa e holo i Molokai, ko lakou uei hele aku la no ia a ku ana i kuhi o ua waa nei, ninau ana l<;kou nei, o hblo aiia ko oukou waa i hea? i Molokai, wahi aka poe mea waa. I Hauauma kahi o ua waa nei 6 hooinakaukau nei e holo i Molokai, o makou no hoi kokahi e liolo ana i Molokai la, o ka waa ole, he aha la hoi, o ka waa no hoi paha in, pelo mai ka poe mea wna. E piha hoi keia waa ia kakou, pane inai hoi kekahi kanaka, knl i po-ho aku i ka moana, i aku no ua kanaka nei, o ka mea mau rto .palm ia o keia. moana o ke polio, he mea poho no pnlui ke poho, o ke akamui no ko linna a nui, heaha ke mako, a poho aunnei kn waa a make, aole hoi Inkou nei e make, inake no hoi palia kakou, make pu no hoi pahu ine lakou nei. Oin ae ao hoi kakou. | 0 ko lakou nei ae ae la no ia a holo aku j la, haalele lakou nei ia Oahu nei, oka manawa ia pae ana lukou nei i Molokai, noho anu lnkou nei i ke kaha o Iloli, o Hoolohua, 0 Punakou, o Paluau, oin noho aku hoi ko lakou nei ilnila a muke i ka pololi ai ole, a ia ole no hoi, oia noho aku ko lakou nei, a i nana nku aunnei ka hana, e hooinakaukau ana keia mau kunaka e holo i Maui malunn o ka waa, a ae pu aku lu lnkou nei ma ia waa, a pae ana i Maui. Ia pae ana aku .o lakou nei, loho lakou nei i ka hale komo o Olepau» i na kainaaina o Maui, i aku o lliiakaiksuojiopē 1 o { ia Lohiau <na, el i nui ke aho, d hiklaleu i o j Olepau la, malia o ike mai hoi o Olepau ia kakou, paina a maona, alaila, hele kakou. Pane mai o Lohiau, e loaa inai no ka kakou ai o laila, ae uku no o Hiiakaiknpoliopele, e wiki paha, he o-i ku opu. Ko lakou nei hele aku la no ia aku anu lakou nei mawaho o ka pa o ua lmle nei, nana aku la lakou nei, e ku ana ua hale noi, ko lakou nei ku aku la no ia, a oke kahea ole iti mai o lakou nei, alailu, i iho keia i ke kane me ke aikane, ua hele paha o Olepau, i na paha i ka hale o Olepau, kahea mai ia kakou, ua hiamoe paha, o houla ne paha wau, 1 aku o Lohiau, ala mai no o Olepau ia oe ke hoala aku, ae mai o Hiiakaikapoliopele, ae, o ala mai no, hoala ia hoi ha, wahi a Lohiau, hoala keia |ja ke mele penei.