Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 30, 17 April 1862 — Untitled [ARTICLE]

okft Baibala, o* hiki, ia kakoa e kam*3io haaolelo hookahl, eloa a j s kea aka, m* ** &oopaapaa ole, »o ka tnea, j oaiiiMpoponiimokaoleKaiae sa ka-j nawai i ka i ka hope. Aka, ma ka bnke ] Baibaia iloko okē kanaka, ua hobono ia t j ka ponliaoaktia r ma ka !era o ke Akaa, aole [ mea iike tne la, aua hohoua ke ao nei. He i laona ole kooa me na hnao!ef«/ mai ka lāni; mai, 110 ka pon o © kanaka, aoka honua. 0 , ke Akaa ka lke t khooala, ka houhua, a e j kaapao&a fho. Oiaio ka manoanoa o na aoao Baibals, i ; haawiia 1 maka, a i kokai maamaama nokei ke \ ao nei. Holiona, pohihilii na hua i palapa-j laia o ka buke, aka, aole hookahi huaolelo | me ke kanawai ole, e akaka ole ai ka olaio, i aa kokua hoi kekahi i kekahi, a maopopo ka j oiaio o ka rnea hix)kahi, a me na mea a paa. Aka, eole e lilo ka lehalehu o na oiaio i halaoa raai i ka maka, i mea ē nalowale ai ka oiaio maoli, no ka rnea, o na oiaio lehuleliu a pani, oia na hoike oka oiaio o ka mea hookahi. j 0 ka rnea, no ka oiaio niai uo ia; a ua hoi- j ke mai na mea a pau i kona oiaio. Ina aole ; ka niea no ka oiaip mai, ua hoole na mea a pau i ko lakou oiaio, rne ke kanawai ole, e hooiaio ai Nolaila, īie ole ke Akua, aku ole hoi ke kauaka e kiekie ae maluna ona : no ke kanawai ole e kokua ia ia, i hana oleia malunaona ka mea aua i hoole ai. oka mea i puka mai no ka wahahee, no ka oiaio no ia

r w - . . . okā wahahee. K.e hoike nei ka oiaio Ika ; a iia hooiā inai na mea a pau. Aole n»ea e uhi ai i kona wahahee, rio kona kanawai ole e like no me na oiaio a pau. Aole o ka uliuli niaikai o kona lau, a me ka nani o kana pua i ka inaka o ke kanaka, ka tnea e nani ai kona oiaio. Nolaila, aole pili pu ka oiaio wahahee a kanaka me ka oiaio a ke Akua, ua kaawāle no. Lfa kupaa ka oiaio a ke Akuā ma ka Baibala, me ka oiaio ana o na hia o ka lani, a me na kuku oka honua, me ka luli ole. Ua hekau paa ia oia e ka inana, a rne ka oiaio o na mea a pau loa, nolaila, knhihewa wale na aoao a pau o ke kanaka i ka mea oiaio ole, a piha no hoi i ka lapuwale, no ka mea, aohe kanawai kiakahi, no ka oiaio iloko ona e pale, a e hooko ai paha me ka ewaewa ole i ka oiaio maoli, ke ole ke aloha ia mai. oka paumoele loa i ka haumia, a me ka wahahee 0 ke ao nei, ka mēa i nele ai i ke kauawai pono ole. Ina he oiaio ka ke kanaka, aole iā no ka oiaio oke ao nei, aole no kanaka mai; no ka ineā, aohe mea oiaio i pukā ae no ke ao oiaio o ke ao nei, he ino a me ka lokoino loa 1 ke kanaka. Ina aole kupono mau ke kanaka i ka maikai, no ka naau ino mai no ia o ke kanaka. Aole no na aoao o kā Baibala oiaio, o ka lalau, o ke kuhihewa, a me ke alakai hewa o ke kanaka; aolē ia hē mea e hiolo ai ka ke Akun oiaio. 0 ka mēa uo ka oiaio, mai ke Akua mai; me ka palapala hoike mai ke kumu mai o na lani. "Logou anela, o ke Kristo kanaka, o Icsu hoola.'' Oia hoōkahi wale no. 0 ka Makua, ke Akua, ka Uhāne, Hemolēle. Oia ka lua, ke kolu. I kolu, i ha, a i lehu i ka mana o ka uhane, oia kē Keiki-Ēipa-maikai. Oia ke kia, ka puuhonua, kā hēkau e paa ai; ka honua o ka oiaio; ka pohaku mau ; e pono ai ko ka honu»» ā pau, E hoolohe ua mea a pau ia ia, e kukuli na kuli a pau imua ona, a ē hoomana ia ia, oiā kē Akua oiaio hookahi ma na lani, a ma ke ao, ame ka honua. Aolē i kēkahi tnfea eae iloko o ka lani, aole i ka KĪakua, aole i ka uliane, aole i na anela, aolē loa ihoa mana e ae, 1 haawiia mai no kanaka e ola ai, malalo iho o ka la, o īesu o, lesu Kristo wāle no. E ha keiki o ka Hoku Pakipika e imoimo ana i ka pouli» e naha kakou i na aoao okē kanaka Hoko o ka Baibata, a ē noonoo hoi. E hiki no ia kakou e kamāilio no ke Aupuni o ka Moi, no ka lahui Hawaii, no na kanaka, no ka pono, no ka maluhiā, no na aoao hoomana Kristiano o ka ekalesia, ā me ka ekalesia a lēsu Kristo i kukulu ai ma ka houua nei. Ē nana hoi kakou i ka pouo, ā me ka hfewa o keia iiupepa i kuē ia mai, uo ka piha o keia nupepa i ka ino o na īnelē, nā kaao, na mooolelo, no ke Diabolo o ka poe nanā i kukulu, a ine ka hihiu paha o ke kahu nonā ka papa-pai, o ka meā paha o ka Moi, ā o ke Aupuni, a me kona mau Luna Nui, a mē na i kue i ka aoao kue mai. No ka poe i paulele i kā oiāio o keia nnpepa, a tne kona Ahahui, iā kakou no ka ike nui iho nei, ua pāiē mai ka oiaio kanaka ; me ke kue ikaikā, e keākēā anā iwaena o na kanaka o ka Moi, i ke alanui kāhi e holo ai keia nupepa. E ninau ia lakoii uo ka lāhui Hawaii, no ke aupuui o ka Moi, iib ka hoo- i maua o ko lesu K.mto ekalesia, ā e pai nu- j pepa kuikawa iho ma ko lakou iuāu halē, e; hoike mai i ka maikai o ua mea a pjui iloko | o ke aupiihi, a o ka mea paha e pomo ai, a me ka emi an* o kona ano pegana kahiko, o ka imi i ke kumu ē haiiīē nui nei keia lahui, ame ka mea e ulu āi, ka nihāu nui. Malalo nāe o ks hiliuai laiiui kristiaho o ka Baibaia, ke kumu noouoo, no ka Enēa, o ka poe hou paha, oka hanauna palapala ka nui e bele aku ai» ikeia.

I 91» pale ii» maī oka ōiaw kaeaE* ō | poe kne i keia pepa, aose ia bt toe* e lele ai } ka oili, no ka mea, «ok !flo I» " 1 pootaik£i * kalabmkan*ka In*a* "**" bē moa ino pelapela, haumii o ka holoholoni, e pane maikai aka kakoii «»c ke kaia akn, " aobe inoa komo ole o ka ai, komo no i ka paakai me na laaa ikl ai." No ka mea r pela wale no na kaoaka o ka honua, tia hoino ako, hoino mai, e hwhiki aha i na hwhiki, me be poe ahane ote la; aka t na ka oiaio e hoike mai i ka hope o na mea a paa* like ibo la no ko lakoa hope me na holoholona a lakon i wahawaha ai. Ua hoopihaia ko kakoa manawa e ka wawa knpinai o ka haanaele napepa, keakea i ke : pai manao o na kanaka kaleana hale, leha- | lelia wale ria oleio hoino, knamuama, opa | huahuwa, manawa ino, opa kopekope, aki, !. hoopii, hoohiki, lima kahikahi Akaa, wana- : na hooiloilo, l€Jo puka lani, leo puka honua,, 1 h<x»hiki noho alii; ma ka hana, ka olelo, ka t pule, ma ka hoomana,Episetole Leta o ka eka-1 \ leaiA, raa na napepa paihoolaha, ame na aha j ; ekalesia oka enanelio, oia na n»ea i loheia. | Ua imiia ke kmno i puka mai ai. Ua hoole | ka aha, aole i olelo ino ia'ku na ekaleaia ku- | mu o ke Aupmii. puka wale mai no ka moI kuahana o ka aha, e īm» i papa-pai nupepa | hou aku, ilaila e pai ai. Aole pilikiakeia.aha | no ia mahele lua ana, no ka mea, he pono no ( ia e like ine ka makemake o ka poe kuka. | Aka, mamua o ka puka ana o ka pepa mua,

ua laha mua mai ka olelo hooholo a ka Ahahui ekaleaiā o e kapa ana i ua pēpa nei, oia kekahi e hoowahawahaia, aole pono i na hoahanau e lawe ia pepa, no ka inea, hē kurnu wai lopo ia e paele ai na maka, a me na puu i ka lepo, aole no hoi nupepa e ka- | niailio ia aua ia wa, o keia wale no. I Aole i pau keia pilikia mai Hāwaii a Ka- ; uai, ke papa nei no he inau olelo hooholo o I ia mau aha o ia ano, e kipaku maoli na hoahanau ina pepa ino, o ke ano Pakipika, i piha loa i na rnele, na kaao, aole e lawe. Ua kauoha ia na hoahanau ma ka mana mahiole 0 ka ekalesia, e lawe i ka Nupepa Kuokoa o ia ekaleāia, no ka mea, āole ona he kuikawa 1 na aoao iloko o ke aupuni, e nana a kokua ika oiaio oke Kumukanawai. He kuokoa hiki ole i ka lēhulehu ke hooi aku, aole hiki j ke hoololi no ka mana ekalesia o kekahi ao- | ao pulo. i | Eia ka ninau, ē lilo anei keiā i kumu e . keakea mau ai i na kanaka pai nupepa kui-1 kawa ma keia hope aku? Ua kupono ahei mā- i lalo o ka mana ekalēsia, e kau maliiha o ha j hoahanau hoohiki, e hana i kekahi mea kue i ka mana balota o na kanakā e kokua ai i ke Kumukana#ai ? Ina no nae he oiaio, e imi ana paha kakou ku ma keiā pae āina; alailā, e kokuā no i ka poe kue mai, ē likē me ka ninaii ā kēkahi i ka poe kue, ma ka pepa elima o keia buke. Aole no nae i hoākaka iki ia mai ke kiimu pono o ke keakea aua, aka, o na mēlē walē no e likeme ke Kuokoa. oke alai walē no i keia pepa ka pilikia nui, no ka mēa, he mana nui ko na kahu o ia ekaiesiā mā ka hapaniii oka manā bālota oke aupuni. Malaila e-hooēmiiā ka poioiēi o kā Oiaiō. Eia kekahii e hoopaa iā a māii loa ke kumu iiiānao o kēia pēpa kuikawā, ē na aoao a pau iioko o kē aupiiui, ē like penei : " Aolē i ka Moi, i na'Lii, na makaainanā, aolē i ke aupuni alii, i na Luna Nui, na luna pili aupuni. Aole ina o na aoao pule ; ēia wale no, ē kokuā i kē Kumukanawāi o ke Aupiini alii, kā Moi, ke ālii, na 'Lii, mē īiā riiakāāihāhā. w Eiā ka oiwi o kē kino, e mau ke eā o kē aupuni i kā pono, e hāhai kā lahuikanaka ā pau ilaila ; eia ke kumu aīakai, ka Baibala Kristiano. Eia na rula mau, " ē āiohā i ka oiaio a me kauāka." Eia kā manaoio o īeā pēpa, o kā oiaio ā kē Akua i hoike ai i pono no ke kanaka, ā hiē kelā ola aku, i kuhikuhiia ē nā Kristiāno. oiā ka manaoio ho keia pepa iuāīālo o kā ekalesia lesu Itristo. Ina he olēlo māi ke kanaka mai. a ine kona māaleā, āole iā i pili iko kakou manaoio. Ina he ōlēlo oiaio ia ē pomaikai ai kō keiā ola anā, ma ka hooholo o ka ahaolelo ē hoakaka mai. 0 na oiaio kanaka a pau o ia ano i kue i ka hapānui, he oiaio kanaka no aole hiki ke mahāo, ho kē kauawai ole e mānāoio aku āi, ua hiki no ke hoole, a e pale āku i kona alapahi. Aole paha hoahewa inai ke Akua i ke aupuni ā me kā lahuikanāka, ke hoole ua kānaka malaio oke kuikāwa 0 keia pepa. oke kuinu mauao nui o kā pepā, o ka oiaiō ā pau o ka Baibala, a me nā kanawai nui iwaena o na aupuni Kristiano. Ina īnai ka Bāibala mai, he olelo ia akē Akua. E nōonoo iā kā jM>no o ka ae, a ine ka hoole, āole nae ē kuihe i ko laua oiaio, no ka meā, he kanawai koha e manaoio ai, he oiaio wale ho ia nā ke Akuā ā pau. Hiki e hooiaio, no ka meā, aole onā wahahee, aole uo i mihi ke Akua i kaha hana, aole hookahi huaole i pāne ma kona Waha i kā hoka, aole no i ikeia ua hoopuhipuni kē Akua i kahaka, aole no i alakai hewa i kekahi i ka poino. Ka manaoio kahikolii o ka ekālesia āupuhi* ēia kakou ma ka hau konua o ke ao a pah; mi kē apapanuu, apapalaui, apapale#a o kē Akua, ua inaihao kā hohonu i ka pouli auākua, ināi kft inākā aku iluna, a i laīo ke aupUni o kē Akua, aole iā i manao i kā anio aha o kā inākā, mā kē pe», niā kā maka o |esu Kriāto e IkēiaH ka miikhh

diti e kina nai is nei ks īliki nt liiwaii uel m puai, ā oi« hoi vm manaoim e maihnahn? ina ia oibtoa o ka mahiai a lilo i me« mri a pomaikai nnl hoi oka una, uo]āOa r be potso oo e aooooo i xut mea e {wli ana ia hana, a e boike mal kela me* keia mea i aa mea e holo lea ai keia haaa hoe. Maloko oka nopepa haole ka Polnneaia, oa boo)aha ka Peresidena o ka Ahahui mahiai haole o Jno. Montgom<?ry, Esq., i kona manao no ka mea knpono e haua ai i na eker raiki, ake unuhi nei makou ike kaawahi i'; kona manao, penei: I "Ko ka nni o ka raiki e kann ia nei, i! no ka nenene e mahnahna o ke kann ana, pono no i ka poe mahiai makaala e huli i naj eke kupono no ka raiki aia a ohiia; no ks raea, no ka mahnahua loa o ke knmknai 4 na lole eke a paa i laweia mai ia nei, e ahd

no e imi i pan: emi o ke kumuknai, s ina he 1 mea hiki, o kekahi mea i hooulaia ina Hawaii nei pae aina ka pono loa e hoolawa ai ka makemake e lioeu koke mai ana. "I ka nana wale aku, na loaa ka mea kupono i makemake ia iloko o na aina nenelu akaakai, kahi c loaa nui ia ke akaakai; a ina e ohiia ka akaakai kupono, a hoomalo| oia a hana maikai ia, ua lilo ia i mea paa fif uaua, a kupono loa no ka ulana ana i na paiki aole mahuahua loa ka nui, a kupono likē me ka lole pulupulu no ka lawe ana i ka raiki, aua ēmi no ke kumukanawai. 0 | ka akaukai hoi, ina e okiia, ua hiki wawe | ka ulu hou rnai ana, nolaila, aole e nele aiia ! ia rnea. Ika wa inamua, ua lawe nui aku i ka aina enaeke oia ano, a i keiamanawa hoi ua kuai ia ina na aina ko, a nolaila, ua maa loa kauaka i ka ulana ana; a he hana kupono loa ia 110 na wahine Hawaii, ka poe i hana oie iloko o ka manawa i hala ae nei. Ke manao nei au ua nui loa ka poe e makemake ana e komo i keia hana hou no ka uku makepono. Ano kekahi mau inea a'u i hana aku a ninaii aku, ua ae inai kekalii poe e hana i na eke kupono ka nui ncriia pauna raiki he 50 no ka hapaumi pakahi. "Ua olelo mai kekahi poe, o ka ulaila papalua ana o na eke ka mea wale no e pono ai, no ka riied, e puka mai no ka raiki ma na kowa ke ole e hana papalua ia; aka| i ko'u mahaio, ina ē ili mai ia pilikia, ua kapulu loa ka hana ana; a e aho no ke hana ma ke ano paa a malliai hoi i ole ai na kowa. Ina oka ulana papalua ana ka mea

wāle ho e pono ai, alaila, ua inakehēwa kfeig no ka mea, e pil loa ke kumukuai " C) ka lauhala paha kekahi mea kupon? no ka ulāna paiki anā, a o kekahi mēa e āku, paha. ina ua ike k6kahi poe i ka ineā pa« keu ō ka māikai no ka ulana paiki ana ku ; pono no ke hōolaha i fktj ka lehulehu. Ui hoopuka aii i kēia manāo me ka a hnn|ii māi i kn. nna f>i n ka. iko.nA. la.khiLa jjSrAole e hōlo ana o Kilauea i kēia pqle # no kā ihēa, uā hemo kekahi mēā kēleāwē ē pili ānā i kona uili mahope, a ē liana houia ana »iā mēā nei. i Ua lohe wale makou, o kona holo ho|ē anā iho nei oia ka pomaikai oi loā o na hdb anā e āē a pau iloko o kā wa i halā, a uā fi loa hoi kā nui o na ēēmoku kanāka iriac|i hiāmua o kekahi hoio ana inamiiā, oia hoi lb 2t3 ka iiiii i holo āku a he 15S kā nui i hob mai ma iā holo ā,na. I kā, holo ana mai iH) nēi, ua piha pono kā wāihona ukanā i la ukana, ka bipi a me ka hipa, ā ua piha hfi ke keēna mahope i na ohua. Hē pomaika io no ia i kēiā manawa pomaikai olē, ā 11 oiili inai iā ē māhuahuā nui ana kā haha i kā mokU; āia a hoomakā 6 hana nā tWli ki hoii e kukiilūia nēi. • tfa hoikē mai no hoi M āolē ho i pili kā nui b ha ohha i ka nui o n| moku okohola i kti ihāi. | Aolfe' iiUliu a e kuai la aha paha b Kiiauei ē holo i Kinā, kahi i nmkemāke hui ia i keif hianatoa nā moku t> Hohā aho. Ina ē īile aku iā moku, iia mahao kā Ahāhui e kuai ināi i elua moku uuku jiho kā nui i ko kē Kilauea, ā inālailā ho 6 niahuahua iā ai ka pon< o ka lehulēhu. IJa kokokē ē kii ināi. kā mokuahi wili hop< 6 Thāniēēi ho Laeīāua iniii, a uā oieloia hi ihoku kuai ho ia, a ua kupono loa ka nui ō ua mokii hēi ho kā hoio ā* l ® iwaena o nef paei aina. Ke holo hei lioi kā hana mā ka kiiahi KalUnā (kā mbku i hana hou iā ma līonoiulu hei); ā ua kbkoke ē paa kona wilij mahu ame ka ipumallu. tla hoāno hou iaj ke kaelē oiā inbkti ā mio maikai. No ka liloi āhā o ka holo ana o ha inokuahi i jjon6 nui' ho kā leiiulehu, iia pāa kā mahab ē hooiake mai i eluā a ekolu mokuahi pahā; a ua ākāla no ma ka loaa o ke Kilaueā iloko o na mahiia hē 18 i halā uē nēi, e :puka rib ha moktiā| kupono no kēiā pae aina i na manawai pau. i

Aole i oīeioia ka manawa e holo hou; Kilauēa, aia a makaukku, e hoolahaia no. Ma ka la 8 iho nei ua o ia a pepeī ia kekahi kohola ma Kalepolepo, Maui, ā 11 manao kā poe nona na ia hei; ē loa& ana i lakou he 50 pahu okā āilā. tlā hekuma ke kohola ina Kalepolepo, a hfele ka poe n na i o ke koholā i Lahaina. Oiai lakf malāilā, uā moku ke kaulā okā h«leuin£ inano, ā uā laweia ke kohola i ke a itli lilo, ā hokā aē ia kā inea i manao a ioaa āna he pomiikāi nuL Ma ka iā.B īho neLihā Kiiiāokahi. ua hanau kekahi bipi #āhine he māu ke j mahoe. Uanui ka makahahi o Mekahi p i ko lakou ike anā i keia hāhāu pāhlā uu nā keiki, trahi ā Q. Hao.