Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 34, 15 May 1862 — He Mooolelo no Aladana a me ka Ipukukui KUPANAHA! [ARTICLE]

He Mooolelo no Aladana a me ka Ipukukui KUPANAHA!

I unuhim no ka " Hoku o ba Pakipikd k * noloko ae o Na Po Hookahi Knuaani kumamakahi o Alahia." Na S. K. Kaju i ūnuhi. .

Aka, oiai ua noho haku ae la keia maluna 0 ka walwai n.ui loa e hiki oie ai i ke kanaka ke helu, a e noho ana me ka huna, o ikea ia mai e hai, mo ka hoolilo i kona raanawa a pau ma ka hoomahuahna ana mai i kona mau pono iho. A na kekahi mea i ili wale mai ma ia ho* pe iho, i hoolilo mai ai i hope o kona manao ana e hoolilo ia ia i kanaka akamai ma na hana, e hoopau ana i kona ano molowa, a he kakaikahi io no paha na kanaka opiopio i hiki ke hoomanawanui, i na mea o ia ano. No ka mea, i kekahi la, ia Aladana e hele ana ma ke kuianakauhale, lohe aku la oia i kekahi olelo kauoha na ko alii mai, e kala ia inai ana penei. 0 na kanaka a jjau, e pani lakou i ko lakou mau lmle iho, a e noho iho mnhope o ko hikou mau pani puka, i ka manawa a ke kaikamahine aiii, Pado!olaukapokfi, e maalo ae ai mawaho, no ka mea, 1 na po mahina, a pau e hele ae ai oia i ka auau ina kekahi aoao o ke kulanakauhale nui o Pekina. A ia manawa, ua halawai ia mai ua dana nei me na manao e ake ana e ikt» aku i ko ke k&ikamaiiine alii4ielehelena. A ia ia i hooieo ih6 ai kana kuko, aia boi oia e heie pipa ana, a pili, & pee ae la mahope o ke pani puka o ka hale auau. . Ai koke kaikamahine alii, kokoke ana mai ilaila, kiola kikep» ae la oia i kona aamoo uhwnaka ma kekahi aoao, a loaa aku la ia Aladana ka ike papu ana aku i kona helehelena nani. Ano hoi, i& manawa, aole no oia i ike mamua aktt i kekahi papalina wahine e aku, aka, i.konai makaa|rahine wale no. ;. \ Nolaila, ua manao la oia o na wahine a i pau. loa* ua like wale no 1» o ke kaikamahine alii hookahi wale no la kai kt> | na ana Aka, ia ia no i ike aku ai i na kaikamahine aiii la, e ea mai ana me ka lnlun i kona nani iho, aia hoi, ua hoala ia mai kona ma> nao iloko ona, e aloha aku ia ia, a | konā manawa « nana ana, na kaumaha ioa oia, no kona ike malihini ana akn i keia mea hiwahiwa )ua ole. A i ko ia la komo ana aku i na

puka o loko oka hale ftuau. Huli ae i* | ift, a hoi aku ifc i kft hale me ka noonoo le»-1 lea ole, me na papnUa* hoihoi uk, a ua hoo hala ae oia ia ahiahi, me ka lulao, a malu nae, a i ke aumoe aoa iho, aia boi oia e oni wale ana, e kuko aua, e lia aua, nolaiU, ua hift»e ia oia, e ala makaala hia-a ana i ua po ia a ao. A l ke kakahiaka ana ae, ua noho mai no oia me ia ano makamae no ona, » kaamaha, a i ka manawa o kona makuwahine i hoomaopopo ai, ua manao oia, ua halawai ia la kuna keiki me kekahi mea ana i make* make ole ai, a nolaila mai la ia ano e -ftna o kona helehelena, aka, i ke ao ana ae o kekahi la, oia ana no. Nolaila, makeinake iho la oia e ike i ke kumu oka hiki ana Mai oia mea. A ninau aku la ia, a ua loihi loa no hoi ko Aladano noho liaman ana, mainua ae o leona hai ana aku ia ia i ke knmu o ua poluluhi ana la o kona helehelena, iluna ona. I aku la nae ia, ua aloha au, me ke aloha wela i ke kaikamahine alii, nona na papalina i paapn ahaiamu hoi i ka nani, nolaila, aole e hiki ift'u ke ola, ke ole oia me a'u.

Aua paa ko'u mano e noi akt ia iaemare ia mai me a'u ma o ke nei ana aku i ka Moi okona makuakane; a i ka maniwa o ko Aladana makuWahine lohe ana, poba ae la oia iloko e aka hehe me ka haaloulou nui iho. A i aku la, e ka'u keiki aloha, aole auanei e hiki ia oe ke ninau mua iho, dwai la oe. I hiki ai ke manao aku i ke kaiiiahine a kou Moi i wahine mare nau ? AoJf aua- 1 noi e hiki ia oe ke «oono6 iho o wahi luaui makuakāhe, he wahi kela ilihunei wale no oia. A pela no hoi au, no ka me», ina e haawi na JSlfoi i ka lakou mau kaikamhhine q mare, e haawi aku no lakou i ka poe k lakou i ike maOpopo ai, ; 'i ka poe hoi e hikinna ia,Jakou ke hoike ae, he poe ano like m<j la-

kou ma ku hanau ana, ft o oe hoi, mahea lo auanoi e hiki tti ia oe ke hoao i ko ai kou makemake, nolaila, ke manao iho pei au 110 ke* ia kumu; aia la oe mawaho o kou manao kauaka iho. Ua kupaa loa o Aladana i kona manao .mua, $.<nolaila i ninau mai ai kona makuahine i k,eiā ninau. la kāa i manao ai, • e.t"ki anti ke aa e kii aku i ke. kaikam.ahine. a ke aiii i wahine naii? 0 06 ho hoipaha, wahi i& kana keiki. E nana mua ae au niamaa, wahi a ka makuahine, i ka pono a me ka ole, o ko'u lawe ana mai i na wahi Inmu hana na'u, olawe atu ai imua o ka Moi. Pehea kou mana'o, ina paha au e hele aku e noi i kekahi o ko kaua mau makamaka e haawi ,mai i ka lakou kaikamahine, i wahine nau, no ko'u n)f*utio ana e oi loa e ka pono, oia mahnua o k6u manao aha aku i ke kaikainahine a.kou Moi i Wahine nau,oiai 1 hookahi no huaolelo e hoolilo mai no kela ia oe i mea make? Heaha no la hoi keia ou, 110 kamea, ua ike no oe e kuu keiki, aoīe ihea e hiki aku imuao ka Moi, ke ole kekahi makana ,ma kona a he aha la auānei kau e haawi aku ai na ke alii, i kupono ai i kona makmake? £ kuu makuahine, wahi a Alaelana, ua ike no au i k&'pakiki ana o kau mea au e mauao nei; aka, ua makemake aku no aii i ke kaikamahine alii a hui loa. Nolaila, ina aole e ko ana ua mea la au e HpU nei, alaila, e hoohalawai aku .no au ia'u iho me na la hope o kuu olaT ana. No ka mea, aole paha oe e mahao iho aua e hana ana au me ke kumu ole, oiai, ua ike pu iho no kauai na mea a ka Ipukukui a'u e paa nei i Hahft mai ai no kaua. A no kāu ninau hoi, i makana e kupono ai i ko ke alii tnakemake ( ke manao iho nui au, ua hiki loa ia'u ke hoolako aku ia oe iloko o ka manawa pokole, i na makana e hoohauoli loa ia'i ko kē alii naau, i na la a pau o kona oia ana. Alaila, hoakoakoa ae la o ua o Aladana i na pohaku makamae ana i ohi mai ai mai ke \kihapai huna mai, e like ole ana ko lakou nani kekahi me kekahi, a hahao iho la iloko 0 kekahi kinipana dala, a hoouna aka la i kona makuwahine e hēle imuao ke alii, me ka lawe pu aku i ua mau mea la, a mamua ae o ko ka makuahihe hele ana t i mai la oia, e kuu keiki, e manaoio iho oe f o kau mau makana a pau, e kiola ia mai ana ia; a o ke alii hoi e mai oia ia'a,a i ole ia, e piha &ha paha oia i ka ōkhiki, a 6 hoolilo mai ia kaua i mau moe puu no kona huhu. A i ka la aē i kakahiaka, hele aka la ka makuahine o Aladana, a i ka hiki ana i ka puka o ka pa o ka hale alii # hookomo ia aku la oia a tne kekahi poe e ae i hele alra e hoopii imua o ka Hoi no ko lakou mau pilikia. A i kona komo &na aku iloko, ua oi ae oia, a ma kahi e papu mai ai ko ke alii ike ia ia, malaila oia i noho āi a hiki I kona fke ana aku ua pau ae ka ahaolelo, hoi aku la, a pela mau no oia i hana'i no ka manawa loihi. A i kekahi la, ma ia hope mai, hoomaopopo ae !a ka Moi i kona ike ana aku ia ia i na la ahaoleio a pau e noho mai ana ma ia wahi o kona pa alii, nolaila, keni ae la oia 1 kona Kahina Nui e kii aku ia ia e lawe tnat imua oua, i ninau aku ai ia ia ia i koua makemake, A i kona hiki ana aku imua o ke

ftlii, i m»i !a ke alii ia ift, E ka wmhine mai- j kai, no ko'o hoomaopopo aua ae neī i ka ike mau ana aku ia oe e noho mai ana, ma kela wahi oWu pa, nolaila, ua hoouna aku uei aa i kuu kuhina e kii akn i& oe, i bai mai ai oe ia f u i kou makemake, malie he mea hiki i kou alii ke hana aku nou. Alaila, i aku la ka Tnftkaahine o Aladana, E oluolu auaoei ke alii a me kona manao alii, e hoolohe iki mai i ke noi a kana wahi kauwa wahine nei, a me ka ae pu ana mai ke pono ia i ko ke alii noonoo ana, e ae mai oe ia'u e hai aku no au ia oe i ua mea la ma kahi malu, i kala pu mai ai oe i kuu hewa ke pau ae ko'o kamailio ana. A i ko ke alii lolie ana 5 keia mau mea a pau a ka wahine i makemake ai, ua nui loa kona hoohnoi iloko ona, a kauoha ae !a i na mea a pan e. be)e aku iwaho, koe nae ke Kuhiha Nui, a hoolako aku la i ka wahine e kamailio mai. | Ame ka helehelena koa no, o ua wahine nei i kaniailio aku ai i kahi a kaha koiki i ike ai i ke kaikamahine alii, a me ka nni ana 0 kona aloha nona. Hai ako la oia ina mea 1 hala ae i waena o laua me kana keiki, a me kona makemake ana e mare me ke kaikamahine alii kana keiki. la manawa kulou aku la ka wahine imua o ke alii, a hoopau ae la i kona kamailio ana, a punee aku la i ūa makana a kana keiki i hoouna mai ai na ke alii. No ko ka wahine helehelena, a me kona ano a pāu, ā mo koha mākēhmke i hai ai i imua o ke alii, i ko ke alii manawa i iohe ae ai, ua nui Ipa kona aka; oiai ia mānawa, e naiu ana ke Kuhinā iloko ona, e ake ana e hoawi aku ke alii i ke kaikamihe alii na kana keiki, a ua nana mai hoi ua Kuhina nēi i ka wahine me na makā hookōkoe. A ike kanahai iki ana mai o ko ke alii aka ana, i aku la ia i ka wahine me ka āka no, ke ika.

aku nei au, ua lawe pu mai oe me ona makanā e hoomaikāi mai i kau hanā i hele mai nei imua o'u. Hoomai i nana aku ai āu. Wikiwiki ae la ka makuahine o Alādana, a haawi ae la, a ua manao la ka Moi' he waiwai kalepa, onā ano lole, aka, ua hikilēle oia i kona ike ana'ku i ke anohinohi lua ole mai o *inatihpbhaku ihākantāe nei, I UsotUt)!ā hoi, .|ne nā ano wai hooluu ā pāū. A o ka mea uuku loa oia mau mea, ua ol ae ia māmha -o na mea a pau ma kona waihona.