Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 46, 7 August 1862 — Untitled [ARTICLE]

m&Qawa kei» mtoJiwilo ka eiai w>#fioa o kd* Uhui, āole uue i manao nai ka poe kan aaVott 1 keia palapala malaīo nei, maīia paha e maiiOl&i lakjJar^lakoa iahui iho, a e bi »119*— ' ... ,;■' : ;• ■ ■■■•>«. , v , _ j lune2D, 1802. /lm mea B. C A^yllie^ ob ;—Ua ioaa mai kau palapaia e i aija olelo aka, n f i p Dr. ia oe no kuu ftift ia j»r; ipa e mnu aku ka mea e nohoppan loa ( «u? aao ka lahai Hawaii j iloko y iwakaluakumamaliiTia, j a«e 0?» ona ia'u p hai akjC t iJu> a mopao e pili j apa iajD3ea. j ,Kb olelo hou oei aa, ua paa ko'u manao j loa ka niea u'a j oh.Oo »iu ne{ j Rae, f pela ilo ko'u ma«ao no kekahi mau j makahiki, hai aku au ina makamska, no j na mea a'u 1 ike ai ma keia mau mokupuni, W mokupuni o Maui/Molokai a me Lanai, ma ke <i}iio Luna 0 Linia, e pau ana uo ka lahoi Hawaii iloko o ka manawa pokole, ke oie o. eia ke »«o 0;ko lakou noho,ana< (la hoike umi uo kAbel|i kanaka ana o ke Aupuni, ua erni ka.nui o kanaka, a o.ka. P w: hoi i ikelsa olc<;»i ike „»no . uiaoli oka j lahui, e mpiiaō lana auanei. lakoii e h»x»loli ana ia emi ana, ak#, ua pna keHā r»anao e ht»ka ana 110 ia pv«. Ua olelo au, ua /manio nui 9 kanaka, o..ka inuke nni ke kumii o kej»eipi Joft ana„A in» oi:» *ale no ke<kur mu o ka emi ana, iua la e loaa io 00 ka pono maiiHla; pka, e laa- me(keia jnalu.' iiuiana, aa lianau,tf(p4ni iika-hakaha^: ka V e ptok(f. m&nao>| il|p l» iuii anA nofko nui 0 kana-1 ka, a s hapnina ana ' paha Ukim iloko o ua makaUikiiho umi u ho ; paha. Ano ua, uea hou.i loaa fc. ktfu ,ike f ke poa hpike helu he lawaoleia, aole hoi ho Wki: ke hiliuaiia;: aka, iim d naiia pono.oo i- k% i loaa- ia'a ka indpe*. pa e kuUikwhi ai) e ike anaiiei' .oo ua ko!u manao). no htwiui loj* kft n\ii; 0 ka pop opiopio ke hoohalifce ia lakou f»e ka 11 uio.kunakaapau loa;a--iua aol#. au.i kuhihewa, he 4 10,000 ka nui o ka emi.aua, jiloko ona makaliiki eiima. >

e hooUaiikeiu ka uui o na haumana i hele i ke kula iloko o keia mau makuhiki elima, a $ ioaa no. paha ia. mea ia oe, e hooiaio no ia i ka'u E hoomanaoia nae, ua kikina ia na. keikie hela i ke kula, nolaila, he hoike oiaio no ia no ke ano o ka poe opiopio. ; . ■ iE hai pokolo aku no au ina mea i manao ai he mau kumu no keia mea poiuo loa; aka, ua iko loa.iuj[io ia mau kumu. ,1. No ka oi loao w make mamua o na hauau, qke kaokao kuinu oia, a o ke kaokao hoi i komo loa.iloko olke kimo«>> A o ka liapa nui o ka lahui, ua alina lakou i keia mai, raa ka loaa maoli aku, a mai na kupuns< mai paha. Ua, halawai ia me na: kahuna la- i pau ma ua wahi a pau; aole no he hiki ia ia ke holoholo ma na alanui o ke kaona a ma kuaaina paha ke 010 oia e halawaime ia mai ma kona ano hoopailua ino loa. Ina e kbnio nku oia iloko o kekahi hale maoli, he mea | piiiepino no koua ik6; bna akii i kekahi mai j kaokao o kalLana i kamake* oia wulo iio ka mea.e kuu al i kona pilikia. iUa ike no oia ia oiai malokoiO;k«jkoiki ( hanau hon; ua ik'e oia i na keiki; oiai ka :liiliii a ka-iiUi e intii aua no i keia naaii a i .-k'ekiilii mauawa> mai koua ano hou no (loaa M& na wahi a pau ana i hele ai, iko aku la kbna maka kahuna i keia mui; a ina oole i make loa ka mett niai, ua hponawaUwaliio, ; kē kino r a iiia e louhia i ka inai ,hou, o ka mako aku la no ia; a no ko dnd iauluha loa o, keia mai, he kuiuu lawa keia e hoomaopopo ai oia no ke kuum>o ka.hooini ana oku lahui. ;V

0 kokahi kumu hoU o keia omi ona, oia luako īiui ana o ua keiki iloko o keka> hl mau mahiiia :uahope o ka hanau ua oukkuahine —v u& maknahine vapiopio n&e ka uui,—aol]e lokou i makeinake,&.-inalama i na. keiki. ile jp»a £ kmuūMkha, ke keiki ia (lakou; aole e hiki ia lakou ke iiele io a.ia nei; ua keakea no ia i ko lakou lealea; a nōlaila, ua. ke ksjkil ke kupunawahine ai i kek*hi hoahauau e,ae naa#, noemalaina; ua hooneleiA i ka&i e popo ai } a i ole ia, ua hanai kikoola ia; ua.han&iia, i ka bipi, whiu,)cap, a,i k&hi ai kupono oltt>eas<. .Nolaila, he ano nawaliwali ke keiki, ,aka,. hanau pi|rujek<i ki% ikaika, a make L ,np^ • i kekalū n»J|Uf a iawe.ia aku la, |kA he I ki ! ip*pau > , na ka makuawahine,.i hapai,,a.i makepaake, hanai, o k&hapajaui he kupono.ole ka. ol< * %i kekahi °o he v ina hejcnaikai loa k&waiu. o kekahi poe lookiia keiki:i ta?kahi « mai i piH wile i na kēiki opio/make aku no a'fe'te kiim u n ui e vmi l°» hoi i ike loa nk kanaka maoli i keia haua % me ; ka ii 4 o r x& hōi aole lakoffiilakēmakē e kn^ t k iaa loaa, aole Da noi maki ili inai no kakomo aua i Mhete kanaki maoll W f£ ha; &jifM n nM:**' nul. a iWhal<J, tm^hee^^

\ a»«Jp koh&im % e *sT' * *I. hke'Wno he plitW- kaTialfilfe W&e a*l ma na alanoi, ra||ksi pehi mai o ka ua, me kA haukeke iho i lte ana. N'olaila, no keia nm^^p^i^oiaie^^ oka o ko iakoīi noonoo ole—na loaa ia lakoo J Kc h'»omahuahaa I*ll9 ne| no ka piwa, ano nawaiiwali loa. Ca nai loa ia ma Maui', a raa Lahaina nae k& nui, iloko 0 ka hooilo i hata ilio nei iWu raanao, o ke komu 6 keia, om hoolev ana i na mea pelapela a popopo' hoi iloko ona 41anui a iioi o na kale noito ike katf wela j ho ka maloo okeea£ me ka wela kekah'i, ( ua hoomak looia, f a i ka. nana aka/ le mea. ino ole ; i\ ka wa 1 lioomaka ai e haale ka na, līlo no keia maa mea ino he pilau a rnaca hoi, a hooeuia mai la na meo e hookumuna piwa oke ano i oleloia malana. 0 W rnai a'n V hana ai, aole pil»k>a iui; aka, ole aiiomau. no ka nele i ka maiama ole a me ka malaina pono, kakaikahi no o ka prje rnai i ola. 6 na kahuna lapaau maoii, ua kokuā no lakou 1 na kanaka iie nui e heie i ko lakou mau he kupapau. Ake manao nei au, ua hoopili ,aku lakou ma ka mea kahiko, oia ka "anaana," ke loa& ia lakou ka uku no ia inea ; a ua manao hoi au, ua iiookoia ko lakou mau j pule ika laau make i kekahi manawa. fle rnau kauka makaukau ole no kekahi, a e fya- ( pai no hoi lakou i na hana a pau, me. ka haawi aku i na luau ikaika loa, a rnalajla, u& hoonawaliwali ia ke kjno o ka mea mai a lukf)u i hana ai, a aia a ike lakou aole e ola ana ka mai ia lakou, kuhikuhi aku lakou i ke kauka hou. Eia nae ka hope 0 ieeia h,a : na, aole i hilinai aku na kanoka ,r^aoji,'jic' kauka haole ; ina aole.i ola ka mai iiokp .o kekahi rnau la, kanalua ae la >a kiiia aku ke kauka ftou, a i ole ia, e ai ana lakou i ka laau maoli a ine ka laau haole pu. ■ i . . i • ! I ■ 1 )l,:, £,« A nolaila, 0 na mai liilii ,ano ole, lilo, no ia he mea make loa. !

0 ka pepehi 0 na keiki kekahi mea nui, a 1 ko'u manao, ua hana no ka poe i mare ia i keia inea. Ua hai mai ia'u na i ke ano oka hana ana, a ua kuhikuhi • aku, lakou i kekahi poe wahine naua i, ke ano weliweīi o keia hana, noīaila f ;ua ke pinepine ka niakuahiue, ,a ua hoopauia, hoi ke kanaka opiopio. ( _ 2. No ke aha la i hanau liilii ia na keiki

iwaona ona kanaka maoli ? Oiu no ninau nui. E noonoo nui ia 110 na kumui E hiki anei ke pale ae 1 I ko'u.pianao he. hiki no, a ina e kukuluia kpkahi mea e ia ino, alaila, e pakeleia auanei ka lahui maoli. Penei no ko'u manao no na mea ano nui. f jr

No ka lauua ana o nakane me nai walime ika wa opio loa. Aole poha e manaoio ia ina ua hai aku ah i ka nui o na niakahiki i wawahi ka nui loa ona kaikamahine. Makehewa ke olelo aku wau, o ka pa b ka wahine, aole hanau, oia ka liua o keia hana. Ua pili ka nui o keia liewa paha i ha waljine, aka, ua hooppino loa ia nae paha ke ano 0 ke kane ma )ca hapai ana o kawahine. C) ka jtnoe ana ipe na , kane he Jehulehu, o na wahine opiopio nae, ka nuj, ( he mea mau no ; ia a. laha |oa hoi, a o ksia liookahi uo, he kumu lawa 110 e, keakea loa ai ika hapai ; ana. ike keiki, h(johuua ,me ka mea i olelo ( hope ia mai nei, ua nui Avaie aku ka poino. 0 ka holp iiiau ana i ka |io kekajii kumu nui loa; ina e, ke keikj,,a /; ho)p i ka lio, aol<f Uuiiu.a hee, *rale;ke. keiki, 4 Ijta ike mapli,no i keia a hfina ia,i kekalii mana\ya Jiee ,ai |ke c keiki, ua; olelo au mamua, aole i makemeke ka poe. opio ina keiki. E olelo. pela ,ia oe. Ina e ninau Qe i, kokahi poe mare a 019 k>a iioi ike k,u|nu /> i. ! ioj^a | ;; q>le. ~ai ke iki, e pane mai auanei iaua, aole laua. 1 piakemake i ke. ina ,e ,ke keiki, e nojio paa auanei i Jka j; liale, ,a i keia inanawa, he(e ianei e lealea ai. Ō ka hanau ana o na wahine me ka pilikia ole, a no ko, hoj, ,kqke i.na hana mau o īakou mahope ka .hauai; ana r oia np kekahi i ui na , wajhine me ke keiki hookahi a elua wale np paha; a iuapLaku ,ka nui, ua, hala kekahi mau. makahiki iwaeua o ka hanau aua, a oia no, ka hua o kekahi i akaka lpa ia oe nokoul ike ike ano/p. ke kino kauaka.

Ūa hiki no f ia'u ke hai,,aku i na mea e pili ana ia mea, aka* kc hooki nei au. £ka hoi ( 9 lawa no paha ke elelo, ; au, ina ē hanst), wahina. i ke keiki, ua nui no na ]w*thine i makaukau e. ao aku \tk ia, au}. ){ ka,, ; iigea e pale\ae i. ke keiki hou mahope aku. E hoomanao ia too, r ke o na kino o ka lahui, na kojakou koloheiho r . a no ke kolohe ,o na kupuua, a he mea boor, nui wale keia, a ua mahuahua i kela hana- ; una ke&«S«Aaii** io 110 ka oiaio r iU;oi aku ka ga,xWaker, _ mamua o o» hauau i keiajßakahiki keia ma- - .Nileii,:.; i' i i:-.': h» ■ ;.sittz ? I ko'a manao, o na mea i oie)oia oia na kuinu ai .keja Jah^i K a„ na manao hoi au* e .^i^i^ua^ua^aaa. no. keia hooemi ana iloko, o, na makal|iki pokole e hi : ki aaai ana. t pt% I n ® i kela la keia la. B make ana hq |f ajne na kanaka oo e iike me p * e W ke hoomakenei .na m«tt.; o .pa j •*&#■» SI*JV a uuku ka poouppio, e 2 pani.i iko Vl k4 ; Moir| i »oftl»ula k#afc»¥-:

I lo.) kehi o kekahi mao ohaW ' i hookahi .jna al a elaa ||iha£i aole e ® a W a apo ta mj| eii mall. «St ao ta mea, ia'u %& M* \uW& j|fel»oona!oia nei llta | na wahi a jj} a ma kekauwahi, oa hooemi ia ka noi o na hale, a i hookahi a eioa paha. mrti gtnrtnrtt mnm'w? na wahi a a jpinaf e hok> no pafca oe i na mile he'lehul6fiu, aoie ka e hahwai oe m kckahMraūttka. Aole i knkoluia na kMialelioil,! tnea e Ukilk ai, aa nee akn paha kahaka ma kahl Le hōho ai; a 6 kekah! ftot i) k#k ptic. ua liele paha lakon ma ltonp!olti, a nm kek&hl awi ku mokn e ae paha, liolaila, aole »>rf i Ike maoli i ke ano maoli o ila ktiaaina. Ua ike no oe, oa inan no ki hiii 6fefrOaka"a <te, aole hāe oe i'ike, tia hdom&tl!ā kb lakoo nui no k& poe koaaina mai—o ke po<f e ift6ni ana ina lala. le ae ia ino nui malona o keia aiua hoopo--1043, e aho oo ke hana koke, aole no he manawa e hoomaunauna; tsa makehewa na Kauawai ikaika ole. .0 ka olelo kohihewa, e hoopau ma ka hoonaaUao ana i kanaka, he niea haule wale ia?; no ka mea, mamua o ka oo ana oia hana, e pau ioa auanei ka lahui, oole ina ka ili o ka honua. * ( ■ > i Otrau no Kau kauwa hoolohe, ' . < F. W. Hittchi3ov. P. ike nei au he nui no ka poe i inakemake, ina e hiki< ke hoopao a hoohema■hema paha i ke Kanawai i hooholoia i kela kaa <abaolelo iho uei i kapaia he " kanawai e ho<;emi i na>mai,"i&C; ke hai akn nei ao ia oe, i ko'n inaiiao, he kanawai oi loa ia o ka lokomaikai a me ka pomaikai i hooholoia iloko o.keia mau makahiki ; e pono no ke kau iaima na awa.ku inoku a pau. Ua hele na

wahiiw* opiopio ri*i na wahi a pau i na awa-' ku rnoku, o»Houolala nae ka ; nui loa, uo ka hookamakonia ana, Ua lawe na kape ika lakou mau waliine, a o na makuakone hoi i kailakoa niau kaikamahiiKi, A inahope aku, hqi, hou lakou i ko. lakou, mau apana,- a ua piba,i ka inai, a.lilo kela amo^keia-o lakou kahi e lole ai na kukuna o .ka uiai ina na : wahi a t pau, Ina e hooko, maoli ia kelt|,kanawai, oia no ka rnea e /kaohi nnl ika kaokao mamua ,o na inea eae a pau. \ ... ..• ./ i., . P. W. Hii .