Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 3, 30 October 1862 — HE MOOOLELO NO Na Kanaka Kupanaha Ekolu. [ARTICLE]

HE MOOOLELO NO Na Kanaka Kupanaha Ekolu.

! H£Lt; is. | A mn hekahi nimi fe aku, e kuana he kii o Uekahi Knighi. Ma keia * hoakaka iki |ak»i kd mikna m<*t onohi moolelo, i ke ano o | kr:ia wahi hu» ulejo h«t>se malunn ae, (K»ight) | oia h»U he nka i hōaHi ia a* e ke Alii» ma ka h4n#t ana ak« ia ia he ke|*a gula; a o k<)rta ho*iloāaā!i» iho ia ia, e paa mauai inā kooa mau kemaa. e like me kakoa e ike nei i oa lipine guk; huku, a ttie ke Kalaunui ma ka papale o kekahi pee aiii liiahua, ke kuhihewa o!e tiae aUi B kaii ar?a ea kii liei iolelo b ae la inaluha( i ka leWa nie he mea la,tia lele mai ōia mai kē kaii »abi kiekie me rta lima kakauna, me ka mntiao, e hnopihkia aku i kekahi mea, mamuā ae tne o kōna hauie ānh aku i ki hoīiua» Ua kii a f>r»hākti koke ia aii la oiā, A i kekahi fumī e aku no hoi, i ike aku ai oia, he kauWn kane, e paa ana me hā apana io ma kōna mau limn, e hoOomk ae ana oia e hookomm i ka Wahāj tika, iiole hae i hiki lea ae, lilo t- aO lii oia i pohakU; A he iiiii ae no hoi na t»e?t e fl liō kaliou kēiki alii i ike ai, e like loa me ia. t)a hoolīlo ia kei;» poe a pau i [iohaku, mnhope iho o ka puana nna a ke Kupua, i kēi;i hua olelo hookahi, Kihd pohaklii l)a ike pa aku »o hoi oia ia maiiāwa, t na li'Miiaikai he iiui, e ku ana iloko, a mawaho o ua hale eehiā fiei, me ka ioaa pu oua tib oitt haawhia hookahi) u o ka make ( a me ka malu 0 ka make, kai uhi paapu iho mn ua aoao a pntt o ua Halehau aiii nei. He mau laauuo kai laila eku ntia, aka, ua hooauhee la nae ko lakou nani» 0 ka oina e waiho olohelohe atin, a he muliWai hol, aole nae i hlki i ka wai ke kahe, aole hoi kekahi niaiiu ti ku uiakn i iku akuoi e kani inai ana, aule hui he pua i hiki ke mohula ae, aole loa no hot he i;i i ike ia e holo ae ana, Nuluila, i ke kukahiaka, a itie ke awakeu, a itte ke ahiahi, ua loaa wale rtkti i ke keiki alii, n me kotta mau hoa ka ni, A fla kft uiiina ike oie ia, i heuplhīi. ih'o'-i ko lakou tnau kiaha, me ka waina' hi.inolele, noiaila, aohe o iukou mea e luhi ai, o ka ai wale ntf u maonu, o ka ittu hdt a piha, oi.a wale iho la nu, A ia lakou ftei e al ana i ka aina ahiahl, ia mamiwa no, owakā niai la ke pani o ka puka, hooea aiua mai la ke Kupua, e ālakai mai ana 1 ke kaikamahlne aiii, t kini alua ia aku e ke keiki alii i ka luu o ka po> Ano, i keia manawa, ua holo like ko lakou manao, e kiai aku tio lakou i ke kuikamahine alii, ttie ka maknaia lou, me-ka hoomanawa* nui, e patc at< ia Liuluhiwalani, aka, oiu mau mea a pau, ua lilo ia i niea ole, no ka iuea, aole i liuliu ko lakou ala atia,,o ke komo aku nolailokoo ka hiamoe uui; a pupuhi hala wa!e aku la ke kaikahiuhine alil. A o ke keiki alii tw o lakpu kai puoho ttitta mai, a ike iho la, ua nalowale hou aku la ke kaiUamahihe alii j ia niuuawa, ku ae la oia, no ku mea, oia hoi ka tnaktt ike, a pane iho la oia peoei. M E ala ae p«ha oe e moe nei, ua papapau kakou la." A ia Muknhulili i ala ae ai a ku iluna, nobo iki iho la oia a liuliu, e auaaoai aua i na uiaka oua, i pau lea ae ke powehiwehi a hiamoe; a alewa ae la ma o u maanei ona, a t mai la, " JB kuu haku, mai hookaumaha ia kou m»uao iloko o(i, no ka hien, j ke ike nei au ia ia ano, oia hoi, eiua hanefi j mile iuai a nei aku, e k« aoa he puu, a iloko o I ua puu la, he pohaku, a iloko o ka pohnku, he | pohaku makamae; a o na pohaku uiakamae | la, oia no ke kaikamahine alii nani; a inn e ia- ' we ae o Kinoloa ia'u ma kona poohiwi, e loaa I Koke no oia ia mnua. ,, | Lnwe āe la no hoi o Kinoloa i kona hoa, laaluna iho o kona mau poohīwi, a hooluihī • aku la ia ia, e hunlelo ana i'ke Malehao aiii, I mahope olaua/a iloko o kela kaina wnwae a Kinoloa, he iwakalua mile e hala; a ia laun 1 hlki aku ai i kahi kokoko i kn puu, Imka poi»o aku la o iMnkahulili i kona mau maka i ua [ puu la, aole no hoi i liuliu mn ia hope iho, ike ia aku la ka puu e hiolo mai ana, a IHo iho la i mea 010, a o kn pohaku hoi, e a ia mni «na | e ke ahi; a iwaena o ua pohaku la, i iko U aku ai ka poh.iku makamne e hulali mai ann; «|«w we tnai la ia mo», n haawi aku lg i ko keiki alii. A i kft manawa ao hoi o ko ke keiki alii kiola ana iho i ua pohaku makamae iā i ka ho* nua, ku alua mai la ke kaikamahine aiii imua onn. Ano, i ka hiki ana mai o ke Kupua, a ike iho la dwu nia ilaila ke knikamahine nlii, a leha ae la koha tn«u maka i kē keiki alii me ka h«ihu; a mamua ae o ka loaa aoa iiia 0 ka tnanaw« e olelo ei, paina ac ln ka lua o ke ap« hao, e hoopaai an« i koua kino, a haule iho ia i ka honu i; a h«li ae la ua elemikule nei. a wuka aku ta i k© keiki aiii mo ka hahu nui, a lawe aku I» i ka kaikamahina alii. Ua hala ae no hoi ke kolu o ka la maiuna o Ukou. e like me'na la i haia aku, Mahope iho ō ka aina ahiahi, alnkai akolu tnai la k« Kupaa i ke kaikamahine alii, a nana aku la t ke

keiki alii me aWihi ikaik.i ii&a a»ā d koōa:| mjiQ hiakā, a i aku la, Ano, e ike fji ai { | owoi la 0 kaaa kai oi aku o ka maha ? ia od j pahflj ia'a pahn eo 4 a i ka laeakil?(? , * ] 1 ka pau aoa oia iuau oifelo. haaUle iho la < ke Kupua i ka turtii; a ona kokua o ke keikii āīiī. kukā iho Ia Inkou, aole lakoa p n?o» iki i ī I uai po neij aole hoi e noho; a iioko no oia 5 I ikaika imi ahā» h* l ineā ole ia i kā manae» o kā| 1 hiamoe • | tfoko iio t» kr» lakoa Wa e holoholo ana 4 ua | p uhia im i<t nae ka uaau, a oie ka māka eNa | hiamoe, ā in māiiaWi ht>, i lilo aku ai ke kai- > | knmahine ali». •'? ; Ai ke kākahiaka āna āe, na ke keiki alii j ) ho i ike fnua t i ko ke kaikninahine ālii nalcv:f | waīē nh» ; holo āku la oia a ia Mjikabultli#| 1 hooluliluli ikaika iho la oia tha kōna poohiwii. \ i ibo lā« " 0 oe hoi pahl o ka maka ike )oa <#| j ««ikou, f ak a e hāi hiai iā'u, eia la i hea ke*i | kaikamahine ālii ?° | ī Kti ae la o Makahulili iluna, e nāna ana no' | ki mānawn loihi, n i friai la, " Ke ike nei nu I ano. āia oia i kahi māmao loa nmi āne» aku; e i j kuu hsku s ēkolu.hānefi oiiīē rtiāi nnei «iku ft [ | ke Kaieleele} a iwnena konu oia e wailio \ : ana he Pāpāon, a ilolīo o ua Pap«Ua la, he | Wāhine ālii no ia* Ē ko innkou hāku, iiiāij hōokaiiniahā ia hoii inanao iloko 00 4 no fcaj meāj ē lb§a ātiā no ōīa iā makou, āka, e IāVN& āhi» n«e fnāOa ia Kinolāula» me maua i keiā 1 hele ānā t m.ilie o māk&māke ae mauā ia ia A b Kinōld| hhl, lawē āe iā oiā ia Mak.i-1 hullli ma kehahi pnohiwi ona, a o iīinolaula | boi rnā kekāhi poohiwi, a hele.uliU lā mtt ko i lākou alā} a iioko o keiā a me kei.a kāina wa* wnwāe ā Kiholōā, e hnlā āna he k;ihakoiu tnl a | le; i la lakou i hikt aku āi i ke Knloleelē, ku» 1 hikuhl akii ln o MākāhuliH i liona hiāii h&rt, i! kahi (? loaa nī o kā fapauā, a kikoo iho la o Kinolon me ka loihi o kona mau lima & pau,* akā, āole nne he Wiihl fnea a lihl koke ihō ilā» io, Pane āku ia o Kinolaula, "ii homahal e hooniāhā en& ho&l! aē ae māi hoi iā f u, e ko« kua āku ia ohm. H A piiii ae la kāna olelo ānā, hoopeliu ne 1» oiā i kotift kinn n nui io«, e iike me lia ftm e hiki ia hi, a moe īhn la oiā ilālo ma kē kaha* kāi, a hoomakā fnni I» e inu I ke kal, a ia $a «6 e imr iinā. hoomāka iho la ke emi āna o ke, I kāi, a hiki i ka papail kuponoanā, ē hik'i ai ia ft kinoloā ke iālnu iho u loaā kā Pap&t*ttr nohō noi mi imikamnhine ālii lu ma ke ano koifio gulāi — A i ka loāa nna o ke komo, hooknu āo 'la o Kiholna i koti/t nmu hoa m» kon« m&u poohiwi, »t hoi aku lā m«; kn mnnao e wikiwikl lo«, akā, mā ko lnkou nia, ike iho lu oiu, ua hikioie ia lakou l<e hele hikiwawu, nn ko kauiuahu luu> I nn ole o Kinolnula; o itn ptiu no lu hoi o kā hupalua okoa o kē Kaieleele, nāwai oln ao lā lioi oko kuuiunlm. A ifl l<ikou noi i hiki aku ui i keia āwaawā, kiolā ae lā o Kinoloa t kona nmu hoa ilāio; a ia Kinolāuia i haule iho tii iialo me kn ikaika loa, ua hoonenei ia ka ho* nuā, no ka mea, he kiekie ioa o Kinoloa, A iloko o kā niaiiāwā pokole, ua hoopiha koke ia ke awāawā e kn wai i puka aku mai loko aku 0 ua o Kinoluulā, a lilo ae la iā wahi i Kai* kuono; a niai pobo no un o Kinolaulā, iioko o ua uknna nei ana. Aia hoi, i ke keiki alii e noho hookahi autt i ka Hale eehia, u& hook&umaha loa ia kona monao, (i ua hoomaku mai ke ksiki a ke kaka* hiuku, e wnha mai mahope o na puu; aole hoi 1 boi iiiāi kona mau kokua, a i ka uialnmuloma i lioonui ae ai i kona kino, nui pu ae la ko ko keiki alii makau, a na ka inonni aaia o ke kākahiaka i uhi iho i kona mau kue maka, A i ka lā i iki) ia aku ai ma ka Hikina, ua likō no ia me he malnmahima iahilāhi la o ke ahi i ia manawa no, hemo mai lii ka puka, a ku mni la ke Kupua nn» ua puka la # a leha ma« lio ae lā i kona mnu maka a puni ka rumi, « ia ia i ika maopopo ni, nole iloko ke kaikamahine ulii, hohola ae la na mino o ka lo|oino ma kona mnu papnlma, a hole mai la imua, a hiki iwaeua konu o ka rumi, a ku iho In; nkn mamua o kona puana ana ae i nu hua olelo Kinopohaku, nahaha liilii mai la ka puka aniani iloko o na apana liilii ho Uuaaiii* a haule ana ke komo i ka papahele, aia hoi, ku hou mai ia k6 kaikamahine alii imua o laua,