Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 6, 20 November 1862 — He kaao no Luke, kekahi kaikamahine Alii, a me kona mau makua. [ARTICLE]

He kaao no Luke, kekahi kaikamahine Alii, a me kona mau makua.

A p«a ae bna oklo a«a Kahioe i, a mikaokan na alii koe, a. me tte ko« e ka ana omo a maanei o ke alaoui, aka, i ke kokoke aoa aku i ka 30 minttto o ka bem t% btki mei !a o Kiioo malooa o kona lio, a-tt* hoooani ia kona !toi kedaiiaa»a wale no, aohe no oaa bt eoo lio otaolt* • o ka Uooho o ka ai, be fdla fio ia, a o ke kapa o oa Kimo, be daimana wak lio, a he pahi gultt, a he papale gulft, a o kon t enau kamaa, be daimana no ia, a me aa aiii 1,000 i bele pu mai me ia; e hiki mei Ia Ukou sta kahi ana koa eku ana, • tne na alii, a haawi aku la lakoa ike aloha ia Kimo a m« kona poe alii, Ia wa 00, halawai hou iho la oia me ke alii kee i launa pu ai ma ka la i hala aka, ka mea hoi i hooliio ia i Kuhino, alaila, olelo nku la o Kimo ( " £ hoi e ako oe mamue, e hoomakaakau t wahi no makou e noho ai« M A hoi aku la no ua Kuhina nei, a puka aku ia i ka Halealii, e piha a&a no, ninaa mai la na alii, " aahea la h<>i ua 'Lii nei ?" Ina iho a hiki mai, i kena mai nei i»'u, e hoi mua mai au e hoomaknukau » wahi no lakou e noho ai, pela aku la ka oMo a ua Kuhina nei. A makauknu ae la ko Kimo wahi, n me kahi hoi o kona poe nlii, alaila, huli hou aka la keia, a loaa aku la ka hunkai e ku poai ona ma waho oka H ileolii; a o Kimo no ka heke o kn huakui, a o kona poe alii iho no mahope, » mahope ion aku no alii n Foroni t a me ko lakou poe koa. A hiki mai la Inkou mnwaho o kn pukn ko* mo o ka pn o ka Halealii, n ike mni la tia ka* nakn, uwn ka pihe a hnalele wale, uwa ke naonao, uwn ka innkika, moo hoi tia iaaa a p»u o knpaoka Halenlii; akn, i ka wn nae o knOaka e uwa atttt mawaho o ka pa, uwa wale Ynni la no hoi ka poe oioko, me ka huunaele ana, a makn e wale no kekahi poe no ka eehin, a pihoihoi ka manao o na alii, me ko lakou haohaoana i ke kuinu o kein haunaele nui ana o nn kanaka, me ko lakou manno pnha, he haanuelo no ke nno knun, aka, in Kimo i kupouo ai i ka puka komo o k,\ pn, ilaila no ka lio o uu Kimo kahi i lohi npa mai ai, e lele anajo a i anei, n mahope, komo ia iloko, a nio koha poe alii hanohano, i uahu iho ina kapa gula. A ia lakou i komo like ai iloko n ka Halealii, malu iho la ka leo, aoho hamumu oloko, *ia malu like na makaainana, aka, o na nlii oloko e noho una na men a pau, iniki aku, u iniki mai. no ka mea, ho mea ano e loa no ia i ka lakou ike ana; aka, o ua Kuhina nei, ku mai ia ke Kuhina, a hai mai la i ka mooielp no kona ike ana ia Kimo, a pau ae la hoi kana, ka mai īa hoi o Luke, a hoike mai li i mi dlo» olelo oko laua launa ana i Pelekane, inē kona kipaku ia ana e kona makuakaue, no ka hewa a laun i hana ai. A piuka laua hoike ana, ku mai la keKuh'ina, a kokua i ka mAnao ona alii, a pela no hoi ka Moi, a pau ia, hoopau ia ka hanei' Ē lei.paku ia na makaainana, a koe iho o na alii wule no, aka, ua holo mulu aku la nae o Luke iloko o ka huikau me ka ike ole'ia, a haalele iho la oia i ka akoakoa nna me na alii, a hoi aku oia i kona hale, a malaila no oiri pee loa iho ai, a noho iho Ia no o na alii wale iho uo, il pau ae la ko lakoU koho ana, a hiki mai la Jioi ko 'Kimo ma wa e hoi ai, a kau o Kimo maluna o kona lio, a pela no hoi kona poe alii, alaiia kani ka pahu, ka ole, a me na mea kani noihoi a pau, a aluha nku, a aloha mai, a o ko lakou hoi uo ia, aka, ua koi aku nae na alii koa ia Kimo, e hoi Inkou ma ka hale o Luke, aka, ua hoole mai o Kimo, me ka olelo mai, " aole kakou e kipa aku ma kona hale, no ka mea, jua hana mai ka hoi • oin *ia'u ma ke ano aloha ole, a ua hoi malu nku rio la me ka ike ole ia. a pela iho la nuaoei ka ? baua ana o ka pono a ka wahine, kai no paha he aloha io kona, a nonn hoi ka mea j mehna ia aiai ai o feeia mau iwi, ano ko'u niānao- iio hoi kekahi, ke nialama hei Ia oi » i ka ,rtila o ka poe maikai o Pelekane, eole ka, *yheahn aunnei ka kakou o laila e mahaoi aku &tV f oko lakou hoi aku la no ia, a nofpi'i ke Aupuni ana i hoho maa ai, a he Aupuni nui no hoi, i kapa ia ka inoa o ke Aupuni Omaomao, & no oia i noho ai me konl Ha|sf, aka ma ia hope iho, he mau malama paha eono i hala, imihala iho la ka Pilikuai mea 'ē make ai o Kimo, no ka mea„ua ike ii e Jkupua oia wa, be keiki ikaika o Ki<no, be keiki mana hoi, aole no he kupua e {jftkele i kona |ioAa; aRa, i kona noho ana iwaena oia nm«| UMlama ieono, nana ae la ko ia nei hana jlua«i e lele tna ka Pilikua me Luke iluna, a hui iho la i ua wahi Kioio nei i ka haakeke i lee aiiu o Hauailiki.

Naoe ae la keia, «oka l&le no o aa>]nitkoa nei me ko wahine, paoe wale ae ia od keia me ks olelo ae, " Ae, Uwe ia kno wahioe, a mahope oe e ike ai, e make aoa oe fc'a< a e ike *o hoi oe, e hoolana aoa oe i ka **)." A ma ia hope mai, hoomaŪ ibo la kei|L« hooa i na bipi ana « hika loa i ke kaahiwi. Ma keia w#hi, e #aiho iki ka olele' aaa oo ka Pilikoa, a e olelo kakoa no Kiaio, no ka roea, i kona hoomaka aoa e pii nie n« bipi, a me na hipa, a koimo loa i ke kuehi*n, o na Inpi no mapsu«, a o na hipa akn no naikope; a pela no ko lakoa pii ana, a ma #aena, kona o ka aina. oia hoi ka palen* o ko ka Moo anihi, a moku hoi ko ka Pilikna wabt, no fe&' eeea, o ka Moo, oia no ka moi o ke Aapnni Omaomao, a b ka Piīikaa no hoi ke ltnhina nuu ; Ma keia pii ana ase a ia nei' me fta holohokma, a hiki ma a» wahi nei, maawa no na bipi, a mahope aka no kea me na akj c i ka hlki ana malaila, knmi hope maiia na bi-

pi a poiw» Mik b»pa, » h»otu«o ibo I* lto ta fce» m«&»o > ke kum« o keia pto*« koaoa *m o 01 kofaMeu t ik«, 1 kea* fcdt aaa a|« i«i e ike aiki, akboib« moHwu nai, a poo* poo hohona ii»to k»t* a o kom «k«a« 12,000 maila do la, aka, ma k»a ika aaa aku a ia oei i »» muKwai n«i t ko oaoa ibo la ktia.

A ktt kooleh€ikb«kti wafe ibo i« bo k«ia ( me ka aooaao aoa i nte« * hiki ai aa holohokHM ma kela aoae, aka, kooenanao a» k k«ia i ke koeno daimaoa ooa, * ta aoai aoa ae ao, ka aaa «ono kanaka, a ninau roai fa no ia Kimo, " Heaha kau e ko makou bakn i oklo ae ft€i f a ioa he jhaoa kau, e hooko ia no ia." A pao« aku ia o Kimo, " i okk» aka t>ei at> ia oakou, pf>bea 1« e boi ai keia maliwai, a lilo ae i bonua, i hole aku ai hoi ae me knu mau Holoholona» ehanai ta lakou ika maua ?" I mai hoi ua poe kanaka nei, " auhea oe„ aofe i waiho mai ko makoakane i kekahi maoa ia makou no keia men, aka, ina be ai a me ka ia, a me ka hale, a he mau mea liilu e ae paba,e hiki auanai ia ia makou." 1 aku la nae o Kimo, " kai no pahahe #ak wai ka oukou, eku aka oakou a hele akm pe!a." A nalo aku la ua poe nei, hoaa wale ibo la no keia me na holohoiono «oa, aka t ike ana uta> 1« o Debolo, ua pilikia o Kimo, hoouna mai la oia i kekahi manu aito, -he gula kona hulu, aka, i ka leha ana ae o kona maa maka iluna, aia hoi, ike aku la oia i keia men nui, e kauaheahe mui iana iwaena o na ao o ka lewa, ua alni ia aku hoika !a e kona mau ehou, a ua lilo ae ia ka honua i mea pouli. A hiki mai la ua manu nei i o Kimo b, a aloha mai la ia ia nw, aloha aku la no hoi keia, a paoe mai la ua manu nei, "pilikia oe ?" aeaku la no o Kimo; i mai la hoi ua manu nei, "ae,ihtwe mai nei au i keia kookoo elaimana nau, oia k«u pale kaua, a nana no e hoopakflc ae ia oe, no nn pilikia nui i kau mai inaluna ou, mni kein la a mau loa aku; a o keia kodko'> no hui ka mea e hikt ke hoolilo i keia muliwai i inea ole, a hui ae keia wahi a lilo i honuu; aka, eia nae ka oleln kauolia ia 00, e malama loa oe i keia kookoo, aka, ina nolu oe e nmlamu, o ko make no ia i ka Pili* kua.' 1 Paoe a(iu la hoi o Kimo me ka ninau aku, " Pehea la auanei au e hana ai i keia kookoo, e 1110 ni keia muliwai i honua, ma ka hui ana mai o kela aoao me keia aoao, a me na pilikia ene ke hiki mai inaluna o'u V\ 1 aku hoi o ailo ia Kimo, "he hooani wale ae no kau.ua make, he uhau wale iho no, un make no, a lilo i lehu na mea a pau e kokoke mai ana imoa ou, ma ka mana o keia kookoo." A pau ae la ka laua olelo ana no keia, hoi aku la o aito, a koe iho no hoi o Kimo, a hala loa āku la ua manu nei i ka l«:wa, e lele hoolai ana i loko o na ao keokeo o ka lani; a ia ihū la ua o Kimo i ua kookoo uei, a lilo ae la ka muliwai i mea ole, a ike aku la keia uā lilo ae la i honua, a o ko ia nei manawa no ia i hele aku ai me na holoholona, a hiki i ka aina o ka Pilikua, oia hoi ka aina i hoopulu ia i na mea momnnn, a mo na kulu hau o Halemano, wohi hoi a koia kaao, aoia no hoi ka ainu i oi aku ka uliuli o na mea a paueuluana. A ma keia wahi, ua haule ke kope* ana o na mea mamua i kau ia ma k» olelo Beritmia, no ka unuhi ana mai i keia kaao mai loko mai oia Buke, aka, aole no ka mea, ehoopuka ana i keia kaao ka hewa, aka, no ka mea na na i unuhi mai, mai ka olelo Beritania mai a liio i olelo Hawaii, a ua hooponopono hou ia, a ua maikai; a ua holo pono keia kaao mai ka mua a ka ma ka unuhi kupono ana. A eia ka pololei loa, a oia ka ojaio 6 keia kaao. I ka hiki aina aku o Kimo, a me na holoho. lona ana i kaainao ka Pilikua, aia hoi, he mala mea kanu na aa Pilikua nei, a e a!tt ana 'na mea kanu o na ano a paū, a hookuu aku la kei» i na holoholona iluna oua mala mea kanu nei a ka Pilikua, ekolu no po ekoluao, o ka pau no ia, ka hele ia a holo ka wai, oka hele hoi a ke ahi la nienie, ka ua mea hoi o ka noke ana a na holoholona.