Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 11, 25 December 1862 — Untitled [ARTICLE]

*arv> il» ii tho ott ffek aiiMo hoop««pi« ni oft bfto«tiiift e koknlu ift *ei tM kek m*u fboktt|Mmi ( Oiki hiki *t>« taii oli boorttioft i kapli Mki H«MMaft Kii»lik* i hoopo* t«»pooi lam ii # " kikomu o keii bo6|i*apsi •ii« Hi mei t ftsio*mtoi >*. l/*bootß*ki koke ao ke koee *o* o kek to*tt hoomaoi elui, oi* hoi kftboo«oft«n K«U>ltki o tto<nt, i tae k* hoo* mao* I laik *e o«t m*lun« 4

He me« biki ole ke hoole, u* poao i t>* k •» iiki k f«u ke koho > ki liko% boottfttt* e !*• we ii, * ool=»ilft i b«»wi i* inai ii t« »cft be 0 eoiiio ktt okd*. * Oki mea n*e nioa e *lik«i •eao i kei« m*ktni ike Akoa, ona kiuwa poooi *ke Aktti* He mau mee nui kt>i* ma k« nin»u «tt* iho» ow«i iikou t Aolē 1 hoole ki hoottiitii boi i hikt ttei, ttt« k« makou ike iho, «ole be poe kiuwi ponei oo k- Ak«i, tti Kihuna o k« Bk«lesia o Kota« t •k« ( oa dl#to nae liknu, o kekihi tn*o mei * i* ekaleai* eao fi»i, tti ktte iki me« iao ia tn«i «i e tt* poe k*biko o k* Ekalc#ift Apote> t hoopuk* ae nei oo keia mau manao, 1 mea e hai «kii aī ik* minamina o kei« pepa mi kona ano ku pkoa oiaio, i ke p«tk* aoa n keii t»*u me* hoopaipaa.

Ke hoole nei keia pepa, aule ona makemake e hmiUio i» koua mau toao i kihun e kukulu irt tt( ooft m*a to6t ē h*>«b*ebft ai ijka manao, a * hoohaunaek ai i ka manaoio o k«)a men k«it mea. A»te 110 ka Hlki o)e ke hoopaap»a iku no na me« |*oili ao« i na mooelolo oka ekaleaia mai 'maK bfki i keia mmia«7«, iota no ka hiki ole ke hai aku 4fta men e pili an« ma ktt mooolelo o na aupuni, •ole no ka hiki ole ke hai »ku. Ke waiho nei no i keia la he palapnla i hoohoio ia ma ka Ahiolelo ina Arlas i ka makahiki 314, a e kau ana ma is palapala k® inoa o na Bihopa Enalani Ekolu, oia hoi, ka fiihopa o York Ehoniua; Ke«titutu«, fiihopa o Lailann; o me Adolfiiw, ka Bihopa decivatate Oolonia L«nUineniium. " Aole no ka hiki ole ke hal aku, ua hoeha like ia «o ka hoomana Keria!iano ma Knelani, a tna na Aupuni Keriitiano eae a pau, ikaM. H. !W4 a hiki tka 386. Aole no ka hiki ole ke hai aku, ikaM. H. 607 wa* le no ka honuna ia ana aku o Att|uatine Hemolele i 3eriiania, n i kona hiki ana aku, ua loaa aku na Bihopa Enelani, e hookuee ia ana e ka ppe Sazon9, a nawai la hoi keia mau Bi* hopa i hoopihopa ? Aole no hoi oo ka hiki ole ke hai aku o ka mea nana i hoouna mai o Auguatina Hemolele o Qregory I no ia, ka Bi« hopa o Koma, nana i olelo, M0 ka mea e makonwke am e hoolilo ia ia iho i poo no na liihopa, htf Kri*U) oia. *

Aole hoi no ke hiki ole ke hai aku, ia Wiliama I wale no ka noho Legale ana o kekahi ma Enelani, a o keia, no ke kokua ana mai o ka Bihopa o Koma, e lanakila o Wiliama 1 inaluna o Eoelani; aka, aolo oia iae iki ika noho ana o kona mau Bihopa mnlalo o kekahi Pope o Koma me koaa ao ole. Aole nohoi no ka hiki ole.ke hai nku i ko kuleana o ko kipaku ia ana 6na Biliopa a pau, koe walo no o i4 Kitc!»in, " i ka manawa o Elisnpeta; oia hoi no ko lakou hooleana o lilo no ko lakou Alii ponoi i poo no lakou ma na mea a pau. Aole hoi no ka hiki ole ke hai aku i ka mooolelo o Parker; no ka mea, ma ka M. Kuhele olelo pane i aua ia iho nei, na hoike ia ke koho ia ana i kahuna pule no Anne Boleyn ika M. H. 1535, ma ke noi ana a Bihopa Graomer, a me kooa hoolaa ia ana hoi i ka la 17 o Dekemabe, mahope oka noho alii ana o Mary, e Barlow, eia hoi ka Bihopa o Bath me Lwoella iohn Scory, Bihop« o Ohiehester; Milea Coverdale, Bihopa o Ēxeter, a me John Htdgkina, Bihopa o Bedford, ka hoolaa ana, ua hana la mamuli o na Ordinala o Edward ke alii. Aole e hoopau ana keia eupepa i ka hoopaapaa aoe oo na hoomana, no ka me«, aole e hiki ka hai ana aku i ke kumu o Seony ma Borlod, i kipaku ia ai e Mary ka Moiwahine, a hoihoi hou ia mai no hoi ia mnu Bihopao Eligapota, oia mau no nae o ko laua ano Bihopa mua ana. Aole no ka hiki ole i keia nupepa ke hoike aku i keia man men, ame ke kuhikuhi hoi i na hoike 6 nn mea a pau e hoopuk" »a akn ai; aka, ao ka mea, ua loaa mai ia makou ka lohe a ttte luf hauoli, ua ae oluolu na poo o keia maa hoomana, e ooho me ka M lokahi a roe ka malukia '•

Nolaila, kt hai ia aku nei keia mea imua o ka pee a pau e palapala mai aoa i ka Pakipika, aple e pai hou ia ana kekahi palapala e hookuee aoa i kekahi aoao a i kekahi, oo ka mea, oa ik« ie he naole aku i ka poli o Kalalau ka hoopaapaa a ka poe i ike ole i ka lakou mau mea • kamailio ana, oo ka mea, oka hoopaapaa aoa no ka hooeoana, aole ia iloko o ke aoo o ko Kristo Aapuni, oia hoi ke aMn, & malaeoa «xia oo oae keia oaipepa i kona mao pooo ā pau ao kona manao iho ooaa mea a p«u, a ke olelo nei hoi oia, aole oo i pili ke» ia maa He« i kakauia ae malaoa, oo oa olek» lioopaapaa me ka poo Kalawina, oo ka mea, aole paha ihikike kapi ia lakou he poe koe ©Ae hoomaoa hou.

Ua kapaoia ka aanao paoe a M. Kuhele, a Hoooiomolo, a *e A. K. paoe ia Aekm V.M. « moJ|. i£. ame loūomio. He mau olelo P^'f*!& ; oo k« lokou a pao e hoike aoa ika * P*uai oa lima i fca «keek« t a« oaniakela, *

WH* mao ola ko aloha. «oa ie n**■*•*****»*&.**Pilfl ■W 90 «*.

|§pj b«liw*i t»ft £*«ta«fe*pili m »» H « «»6*9 »• li*lt*bi «**<» f#i* 'MiMMl*' ft*w«i o fcft k*Mfc* i lift«#U* I kftMtt h*A*wa» «1« ati|Htftī i ft* b*t»U o b* *io* e» i hdttfcap*«« * hookwp» ole i« 4 * « koMWii *ftft i« to*i b(itfii I* i t>* k*n«ka k»|»« k*an*i«ft o k* *iaft f nor»a kft *t»fr«fti * m« M KwomkMiliiili, * e hoohiki wile «o* hoi kekek*kl * ii mau k*i*wii i ki pooo k*« !«p* w*i oi* o kikih» poe h*d« k*lep« i hi> liiii i ke koka» āku I ki pooo o ke K«taittk*ft**rii oki ittp»di Nawaii. No ke kōikoi * a»i ke *no nui « holiftfiu hoi t> k«it oih*u k* o*Wii, tsol*il«, u* bete rtui (nti 0* kaniki e t»be i keia f»oi bookiU(b«h« i I* «liWioio fwoo pilt p«i mii ke Akui lo» (R*i i hilmii nuiii e u* kamu I*; o a« hiole pu no kikiki i kile mti e lohe i ka niii»«o o «a k«Oiki Bo ia mri. Koho»i o Soloftiont ke kt* hii hile i L««* Hoomilu, i o H. N, Hiliole i &«kiaoteld fto ta hiUwii, i m booai*k*ia ki f>*tt*.

Bia ki poe kamailio, i me ki poe noonoo i «ti matt niniu 1«, 0 W. P. Ragedale, (Bil« Auwana) ke poo kumu m*nao malalo n M. Kohele, Heltt 8, oki W»ko Pakipika, * me 4» 6; i koku* ia e Soloriw»fi* a me koAa haliwal ekaleaia Kauinakapili, « me na mea eii o A. ML- Kah*T*w*i kekahi, a « 8, D, Keoliiiul, o K. Maakuia, o J, W. Kaunainann, 6 O. B. Ukeke, a »ne S. P, Kalima kekahi poe 000000 pu me lakou ia manawi,

Ēia ka ninau. (. Oka pono kalepa wai« ona, ii6 ke kuai kukaa, ā me ke kuai liili i na wil ona,-~-no ke aha ka haawi i keia ponk|lkai o i na haole o ka aina e mai, me ka hoonele iho Hia kanaka ponoi nona k|.u«i«upra o ka noho alii, a me ke Aupuni? 2. Oka pono inu'o k« noaka Hawaii i na wai o ka on«, mea ai Kooikaika; a i ka no inu hoi malalo n ka pauku l, Mokuna 15 o na kanaWii hoopai Karaima oo ka nna, e like me ka hiki i na haole e inu oei maloko a iwiho ma ke akea, me ka hoopilikia ole i ko lakou lunamanao pili paa mai ke Akua mai, e kau kāpakahi 010 an& ko lakou papale alii H&waii. No ke aha ka hoonele oka p«pale alii Hawaii ma kona inau kanawai i kojta poe kanaka kupa aina hanau; e e haawi aku i ua pomaikai nei i ka hnole o ka aina e wale no i hookupa waleia a /ne ka mea hookupa ole ia. No hea mai keia kumū hana Jtanawai ? Ahe ahā ke kumU oia kapakahi ? ]Eia ka ninau aku i kona aupuni e noho ana. Nu ke fCumukanawai o ka Moi m»i anei keia kapu hoohaiki i kona lahuikannka ? No ōa ohana aeao paha o kona aha unuhi 'kana* wai. Ea ?3.0 ka pono ame ke kupono ole 0 ka hoohaiki ana oia mau kanawai Hawaii, a o kekahi o lakou paha i ka' pono kalepa wai ona o na haole hoohiki e kokua i ke KuinukanaWai Hawaii o ko Hawaii aupuni. Eia ka ninau aku. No ke kumu manao hea o na pon6 Kumukanawai i puka mai ai kela kanawai hoohaiki ? Aole anei i piii me ka alunu hilinai aoao hui i hanaia iloko o keia aupuni e kekahi poe, me ke ku ole ika manaoio ko kua i nn pono Kumukanawai ? 4. 0 ka pauku I, o ke kanawai 42 no ke kinai mea ona ma na kanawai hoopai Karaimu, nana i hoopaa a i hoohanau nui mai koia mau kanawai kukapekepeke a me ka hoopohihi Wale, i kaui ma ka monede mua o Sepatemaba 1850 Ikala 21 o lune o ia makahiki no. Eia ka ninau aku. He alia ke kumu kuponookeia kanawai kinai ooa, i hookomo loa ia ai ina kahi ponoi ona kanawai maoli, i pili ika hoomalu papale alii oko ka Moi aupuni, amo kona poe kanaka, Ua heihehema anei kela kanawai papa i ka ona ino mu ke alanui, ma kahi akea a ma kahi kanaka paha, no ka inu aeia oke kanaka maoli a o kekahi haole paha i kekalii wai ona mamnli o kona makemake iho no, o kona lunamonao pili paa mai ke Akua mai, e like me ia ma ka pauku mua oke Kumukanawai. Ua malu ole anei ka maluhia oko ka Moi popale alii, a o kona aupuni i ua kanawoi nei ? t)a koikoiole anei kona uku hoopai i pono ole ai ka malu o ke aupuni i oa opehi o ia ano ? Oia'anei ke kumu oia kaoawai pili aoao i hookomo ia ai maloko oni kanawai hoopai Rnraima ona hoomalu kanawai ahi ? Oia kekahi o oa kumu manao i nooooo ia. Pela o Bila i hooia mai i ka ninau ana o ka aha o Eaipike.

Ua kaihailio nuf ia hd kumu i puka mai ai ua mau kanawoi oei i kapaia, ha mau kaeawai hoohaiki ma o a maan6i, t ka haole a me ke k«n*ka, aka, no ke kukii loa o ka lihilihi 0 kokihi poe me ke aumeume loa io a ia nei 6 KioiaiUo aoa, nolaila, aoie i akaka loa ko (ia kanaka manao koho e hoikaia ai ka ! pono o ka nihao. Bia nao kekahf mkii mea eoaopopo i kaoiilio ia ia po. O ka mao kahiko mai o ke ano oaaupo o keia hihui mai ka M. H. 1890 a h«kt i koia M. H. 1069. Olelo MmM, ke mau oei ka oaaupo kahiko a hiki i kala wa t aoie i ano hou loa ma ka kooaaauao ana. Ke huli nei oo ke ato luOa, aole i huli, aole i holo. He kamailio liilii 00, kokaikahi oae i iohe ia peli. Bia 4 tiol ka olelo a ka ooi o lakou. Aolo hiki ke maoao 1 koia wkekoe.aoa keaoooaaupo kahiko o keis pae aia*. He maoao aea kaukaO «ale ia a ae ka ulala e hoomakapo Okoa iho aaa, o ke naaupo kahiko e kee aaa a kiki i keia «ra t aoie ia e anlkoio he naaopo, a • hoopakele wale aku oa kaoaarai o keia wa hoo it ia oo kooa ano oaaopo kahiko, aka, e kou aoa oo ke kaoawai oaaoao o ka wa hou aiaieoa ona, ina aole ia h® hupo a he p«poS« maoli. Oarai la o kakoo e hiki ia ia ke hoihoi oku il«ta kahiko ia nei, a e hooMeiMO i keia «M ī wakahiko. U* hemahoma ia manao a ne kaaa olelo, aoie hiki ke

»ftft*oio b* ko* v*l« Ao *•»!»• po, ht#a*** okm iho o k6 lii&ātift f e gk« «* k« n«ft »*tt pott «1« o «ft kft«Mkft • p*u «oft* o«v<* mē Oftfttfti i «Alft I Kft iM»; # k«dēlfti iln» ī kft £ftftttftd ftM • ft kooi ftka i k*ii boiktt o kft w* bo», fwi*t}

Kia oo !•* U» aokaook» k« l«htti ( «• M* k«ift k« ltM« o k« Ak«« om k«ne o«Mft» U« kttkutuift &• kiit«; u« hookoOK» āt k« oh»»0 oo oa Euanelio t ka Haku, tta kooio aa h«o--totto« Kr«rtiattA, u« n*i«tn« ia k« «to «k* ekftl«ai«, o« bool*« i« k« «upuni, kooi lahui a me kon« tttīi noft «ta k« aoo hoo, u« kikii ift, « otftkift Jpj£ k»ft ift malak» o kft hoohiki hemoiole, tfft h«ft#H« k« SCufookftoftwfti laa lo«i oa kukolu i* kft Ahaolelo tne koo» k«u, oa itfttt i« ka toftoo ooi, h« o»ftoft kftu kftoa« wai, he man» *lii; h« man« i na otftk«*io** na o k* noho alii f kona mana kuokoa i* i* iho tosi k« Akua * i ko na aopuni koikoi o k« honua, u« hilinai ia, • u* haawi ««i oft ka lahui H«waii « maUma i ko takdu waiw»i, a toe titt pooo e *« a pau }na « ike ia nei « ko kei« wa hou, he mau ltoik« kaopo' po ift & hooka*wale mau aku «nft i ko ia wa naaup<t, e hol hou ole mai, ke ole. O ka hemahema o k« lahui e ike ift «na « hikl i kft pilikiH loa o ke aupuni, aole ia he mea ka« hiko, akft, he hewa hou kahiko no i«, a Oft ka wa hou no e hooponopono koke* r/ol«ila, aohe a kttkou mea e knnnlua ai on ke koe oia'i o kona wa kahiko i hata o aku, ua pau no ia, o k» olelo oi nku i keia, ua huli kona maka i hope o kit palnu, he hilahila ole, he lokoino, he lili pnu alua; a i ola ( e mftnaoia ftku ka oiaio o keia muo hoike ana no ka pomaikni o ka lfthui palupala, aluila, he pupulo (naoli ke ano, ke ik« «*le nei; o konn hope, no kamēa e; no kft ino uiai ift, ke ole i hoomaopopo tea ia ke uno hou o koīa #tt a m«» kona aupuni. r

Ua koino i)oko o keia kainotfid ana na ni« nau e ae a pau, koe w«le »6 kn npono a me ka houlo i ka pnno inu o knnaka i na w«t ona ma'ulo ou* muu knnawai la, Walanu, haunaele, a o ka pnu im la me ka maopopo o!e o ka mea i kamailio ia a lakou; hoi nui aku la.