Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 15, 22 January 1863 — HE MOOOLELO NO LUKELA! [ARTICLE]

HE MOOOLELO NO LUKELA!

- [1 nhahila tnti htf loko oka Bdk« AlaU4j ■ H£LU 4. Nini iho o Lukela i hoole -iku, aole aa ē hoi ika, ii pau ana o ka* Luīiēli ōlēlo, hopu kokē ii ihō la ō Lukeia i mē kē iikiaē/ē kē kapēiia a me n& kanaka, a īi#ē ia aku li itii> hi oki Wii|ii i kaii. ika iiiōku, o ki #i ia o ka inoko i hao it ni pileni 6 Hiopu, a hia* lele i kē aopuni 6 Aianapo raē ka hani luiole oA6ēHila. A hiki kē keiki Lukela i Belēkanē, hoi ine koea kiikuahine alohi mē Aiie, eii hoi; 0 ka haaniēlē o Bēlekaoe ke kamu i MHi ii, iōte Aiē hē hiuniele ia wi, ho ka mea, na hilihili ki poē hoohauhaele, no ka ikē inii ii Anē he #ibioē* ao& pāu ka haunaele iha miMia o ko Lukela hiki aha. Blihope ibo l okh Lakēla bai aha me kona kiikOihiaē ilohi mē Ane, olelo iku o Lakēla U Aoe, e koo kiikuiHiiiē. ēia kaa kane o koa iikane t no ka mee. Ui hoohiki ihō Hil, 0 kon makni ia niha e malami. pao li o(ēto ana, mere ia lao«, o Ane i mē Uwikma Kini Mahope o koii mare ime e k« kaikiihiae o Lukela me ke aikaoe ina. Ua olelo iiooa kaikufihine, aole ii e kao aka ia Lokela e hele hoo, no ka haaleie ia lana me ka makuahioe o laaa t nolaik, oi pik ko Ane maoio e hoopaa ii Lokela ftoko o ke ltab Ewo. Koliila, m koēpai ii o Lwkoia et»aia wmhino, oole m& ki manae u» ami ka hufaa heia hoopaa ea& o ke haikaaluoē m LekeU. oa koaa onnao e aoho po, i ka wi eloola • oiekawa pilikia, "ēia hoi, oko Lo%ela aeo, he heldKlMa koo loa a«e ia et«kae ele, aole me« * laaakila aMleei oea, aolaila, aok ota e paa ke waiho* walē, o ka hoapae walē «| i ka hale hao ka pooo."

Eia hoi, ok« b)e hao ne fike io ii ; ka Inle alii ka mikea o loko, a o wabo hē bao, ao ka ponH b mea pooo oie o Mk aobo aaa o Lokela, okaai a ane rtn ākitL : a pnn oa kke no ae ka ai ana o ka wa aaawako. Iloko o keia paa aoa o Lokeia, hookahi wale ao aaa mea maoao nui o kaoa wahine, oia o Ane Hila, o hapai ana i ka laaa kliki, i ka wa o keia aMaOāo e hana iiaā iloko oaa, he maa mao ia ia ka hoiohoio ilflte t iiala o ka hale bao, e ake ana ia «lo«l kahi pnka e ike ia ai o wnho, a Jta*a aliu ikeao o ka aina o Aianapo kahi o Ane Hila e noho ana, aole loaa iki ia ia ka puka, o kanahana «aau kaeaoaipoka. No Uwilama Kioi. Iloko o ko« paa ana o Lokola iloko ona mahiaa ewaln, na noi loa ke aloha o kana aikaāo ia ia f wft hapa mai ke aloha o ka wahine* nolaila, oleio aka o Uwilama Kiōi i ke «rabine, (kaikOahioo o Lukela) e hele, hoole «ai ka wahine, aole oe e heile. l aka o Uwilama Kini, āole aa e ooho, eo ka n»ea, ua hele mai nei ke alokā o kuu aikano i nui, 0« hapa raai nei kou aloha ko ka wahine, nolāUa, eae mai oe ia'a e hele au elaa mahina, hoole aku no ka amhiie, able oe ehele. Ma keia hoole ana a ki wah'uie, olelo iko o Uwilama Kini, aole au e noho ia oi, no ka mea, o kuu mea ia i oli ai, a ike mii ai oe ia'u he kanaka, no ka mei, ua hoohiki iho wau peneh •' O kona wahi e' noho ai, o ko'u wabi ia e nobo ai." O kona wahi e hele ai o ko'u wahi ii e hele ai. ~ Okona wahie moe al o ko'u arabi ia e moe ai. 4 Okonawahie make ai o ko'u wahi ia e make ai. "O ka make oia ka mea e kaawale ii/' Aliili, ae mii ki wahihe e hele, aii hoi, iloko b keia wa e kāmāitfo ana laua, elua māhina i koā b Lhkela e pia āi, ilaila hāmo, o kā pāa ia o na mahinā e«ratil e paa āi ilōko 0 kā hāle hao. " O keiā hele o U#ilama Kini, āb!ā no ka mea e ae, no ka Inahao waīe no e ike i ke aikane iloko fa Lukela. Ia Uarilamā Kini i • hiki ai mawaho o ka— kēlii ka puka n kemo ai iloko, aole pukā, ūhau aku ana koia i ka pahi mana a iā hei, naha ke pani* komo' keii iloko, ike ikā aikane, uire liiii hei i pau. Ninah mai o Lukeia, pehāa oe ikomo mai hei ? lakuo Uwilama Kini, i ohaU iamai hei e a'u i ka pabt, pine hou mai a Lukela, heaha koii mei i ha&lele iku ni&i i ke alii wahihe ? Olelo ikii o Uwilama m d6ka 01 o ko f u aloha ia be mamua ona.

No ka (ia koohiiii iho oo Wao, ma liou wabi e hele ai ; malaila au e hele ai, oia. #aihi e boho iii oialāilā aii e ooho ii, ma KOii Wahi O make ai miiaiia aa e niake ai, o ka inAke oia ko kaua mea e kfa#gle tL Olfclo ilko o LukelH, ae t ilōkō o ko'u liiaa ē ndho nēi, hookihi waile oo &'u inei oao hlii o ki wahihe a kaoa. I aku o Uwiiama Kioi, ae, o ki wihioe ■ kaai iia ileik'o 0 kihalēpikhio/ kiihi i ooho ai ( noliili ao i kii ihii Hii ia de 'ē kii kiua i ka wibt(ie a kaui, ae ika o Luk6)i, hoi laua oei i hiki iloko o ka hale, n&na iiiai !e kai> kuahine e hoēi iku ini liiii nei c»t6i; kīliihi nai ke kiikōihiai i ke kaoe, i k'e kii ana īM&ā; Olēlo alai » UiHliini Kini, kupanaha oe, 0 kid oiea ka ia i noi mii nei e kii ē «eke, 6lēl& aka 6 U«viranii Kini, ae, i kii iku nei ati iii ka «ahinē a miui iloko oka hale pouli kahi 5 paa iL A lohe ke kaikuihine o Lakēli i keia oleto i kiīii klle; hē #ihiiiē'iio;'fti' kan e Lukeia ? Ae akukeii/il, he «rah!ii ka'u, ilokO o oi fa a*o i haalelē ai ii olui, haalēie aku nei au ua hapai lko keiki, aole miOi i ike i kona noho ani ikii nei, aole no hni oia i ike i ko 1 miaa kOi iioA mii. tfolaila, ttn {>ii kiiti Wihiiie iia i 'kī bilepiahio, <i kii iite miii. li lohi 1 keia Olēlo i kona kiikniuinē a Lokeli, i>e htai ii Lakeli ē kii i ko #ahittē, i o Uinlima Kini e noho* hoole «ku o l/wikii Kiil, ioiē io « ooho, I heli ina bo «fei iaāhiiAi 9 kbo aikiiiē» Ae aku ka wahine. •• 8 oi hoa hēlihēla Aootēlo f ēōM ifeo ki» koO mm leia hēlahēla sna, a «iMiehoa kikka oii k# ioponi ? Aiaoapo ( i loii o fij|g e koiOo Kiii i kē kiikoooo o ki piīlkia i «e ka make. A kali īaii 0 Lokeli ma kt laoku, noho aki o Ane HiUi ttikopē/si wa ia paa na nikahikl ēlaa o ka LiO*a i atoe ii ( a ua ola naioia. Ii ila aoe aai o ka liona i lōii o Aie Hila, hooi aai kela i ka kaaee kanak« o Aiiē Hiia, tM ka ike po»o 1 fca kapai o!• kēiki, la v& > 6 b Aie Hiii va ii i hoeiei mi ai iloko o li hak» po«H. Kiu«tt ka Lloea i fcft maao, i me m» holoMwi, i k« iki pono i M • ■iloi» ot A*e Hila, Ikhilē «ai lakoo* o«fei ike.ioiēho kaeiokā i hikt »fl31« oiē, ik« t ai liiiiīa lakM o ttak» i« L«fe«li«

PSi»e mai ka Utm» t •Um om « i tokjw«Uo povH, ao)« i hniiwl«Mißnni mai bft la aaliai oe, o ko«t %ralu i4 * B*fc> |« Mke, W tbi ka om b«m oe • U» i k*li i lui la e ptt« fti o ko« ob, ok»« it koi boo> ktfki iuka o kt I p«2a ks «i. mli». te oe « oofco iko ii, im ki mm ii kftki bo a iile iks kMok v Makope iko o k»f*ftuta e Am B3i ilo* k6 o b kelepeaiuio, Mi kMi ihlkni e kau i u kaoa i&> m p«a lee m kel» waki keia wakf r * loko, • pepeM, eai kaaaka, e *»l»*e- lloko • kela paa iiai o Aae Hiia, bali mai la ka iuuM i lui ai, o»e ka koka n ia bo ka hoolahi » tae ka heaa ieo ia lakoa. Elaa Makiaa o Aoe H9a o ka paa aaa lioko o ka kakepaai»ao, kā hapai m e bsp«i aoa, ia kaaaa aaa be keiki kase t •ana ooia i ofti iaai a kiki i kooa a»s aaa, a aaaeae eo, a akiMai I ke koa a Ma ka paikau.aokooa keleheleaa ke koe a Maka ■nkaa ole e like aae kooa mekoakaae «m Lwkela, o ka iaoa • oa Mkili olMiia. Ma keia wkki, e waibo kakoa i ka olelo aoa, a e hooMaka kakoo aia ka imi am Mi o Lokela a me UmlaMa Kiai Mai Be)ekane Mai i Aae Hila ma k« aupaai o Aiaaapo. A Makaakaa o Lakela »a e be»e, «lalo Mai o Aoe, " ke be!« aei olaa, eia ao ka orea aaoa • lawe la olaa o kaa Hee." A« aka o Lokela ma. No ka Bea T o keia Bea, be keikamaoo ka Liooa aakuakaae o Aoe HHi, ooea ke aapuoi © Aiaoapo, o ke koaao d ka bal« aaa o aa Bea oei oo ka hoku o ka Liooa ia ia, aolaila, oa hele mai oia i kooa wa iikl a bfti Mi oa kape kakakai o Befek«oe, « i ke kakakiaka noi be iaia met» ia AM ka bolobolo ma oa kabakai ( iloko oia wa loat oa Baa nei. Ua maiaMa pooo ia e Aoe, Ma ka oaho pu i ka haīe alii. Ua ai pu, aa aoho po, aa moe pa, Ma ka malama ia e like «M« ko ke alii aao mau, o keia Bea f be S»uaka ikiala, a lie maoa, a he ikē no t aole nae i ike o Ane i kaia mao aao oka Bea, be ouoao oo koaa he Bea maoli, abe mea boo iioia ma Belekaoa ( nolaila, na puoahele loa oia ia Ane,kaikoabiaeo Lokela. Hele o Lukela mpi me ua Bea t»ei a hiki 1 ke kai, maoao o Lukela Ma • imi i alaaui ma ko laua mana. i Ma a hele «i mahmao ka hohoou lipolipo o ka aaoana. la laoa nei i mioad ai • baoa pela, olilo mai ka Bea; aole e hiki ia olua ke haoa i alanoi malona • ki moina, noka mea, na ala ka Lioaa. " Eia ka pono, • kao olua malona o kou koi, a • hiīe kalto« malilo o ka moana, oo ka moa, o ai wahi a pao a ma kahi malona o ka moani» ua paa i ka Lioaa, a he make wale io ko kakou ke hele mafātia."

Iloko o itei« olēlo aoa a ka Be«, i ako ol« i« Liikel« © pai mai oe ma kao pepeiao akan, haule ioa ka noho, ke kaalawaha, fca pale. •' Oka oobo e h«oa *i kttu koa 5 oke kanlawaha ebo.o i kua «rai>a, pela ka pale." E k«a olaa āialani <ft» f a ohele kakoa malalo e ka looena, (o keia maa olelo a pau ka Lukela om i hooko ai.) Elua po, eloa ao ka hele aoa, hiki lak<ra oei i k« ■apoii o Aiaoapō. Ia lakoa oel i hebi «i ike one maloo o Aianapo # olelo aka ka Bea ia Lnkela inī, ( 'eirk« kaw«jfe oke kaikai&ahine o Aoe Hila i ka wa i hioau ai, noliila, ui hookiki ka Lioiii f o ktei #a e ike boa ii i aa kawele kāi, o kooi #i tt e nnk« il* Paaka oleloanaaka Bea, filab »ka o Lik6Sa i ke katire!e « liwe mai, ia *a, hele laai oei # oobo ka Bei, no ka rtii;ea boohi* ki ai Bei o«i i*fe e kehi boa i ke iepaoi o AtiOaf>o. laolu» o keii wa o laoa aei e bela oei, ēia ka Jbidi>a mā oit «abi a pa« loa kibi i hele ii e ii kiaika. H«īe liai nei i biki i ki balok«k« y || ta, e kike ii ana aa mea ii a AeeHila, namaa ae o keia hiki aoa o liia aei i ka bai4 kake f iōo» laaa nei a elua i na koloka poalia paa, kom lioa neiiloko oki bola koke e aiboe m*āi Oke kake aoko i«i bcle nei, be mana, (•ia keli l»aao kiai ii Aoe Hila,) i ka mom iHi ooi 0M««u f i kio Uoai oke pakeokao, lalaa ak« n<* !«•« Mi i liwe a*i, peli ki ki mām» bioa o ke kako, i ōka liaa oei kaaa ka . I Oki mn, ao(e i ike ia Jaaa 6ei,aka,Kaa oa aaea ai kooa boobooi i ka oalowaie, ia i». oa oei e obi ana i ka aea Bt, te b«fi ki #a aioAoe Hili.oohila, booki Uoa n*i 1 ka «biaaa. - A loaa ka eaea ai ■ ka n»ano # !awe ako ta ōr» ia AoeUila ilake oka bete paahao, Uoko aae oka #i ■ oa liiaa oei o iive aaa i ka ommi it a Aoe Hila, aaoa akei lilaaa ooi, b«Aafei ioika pkleni, hookahi iaiiki poi« «rai, a o ka ke kMki oia 'm. ■ ■ ■■ ' - ■ ■■ --■ - 'V tfi Mw iaOHu, ii kokoke* mtkti ka ■**kMt lea, Oea. Ua lw kaka «H » Ka«ka, oo koioo ♦ koaa kipoka aaa, a aa aMnao wale m, aia n» ka pokailaio o kos2« kioo, aok» i poka Kiok», onliHi, o* pii ka pab» f aoa eielo ia mai oa piUkia,ae pilikio ii aaa paka. Hini «»io ka oa ilolfo a keii aMI» li, ao|i oie ke &ai, kf kifi»tt»i #«!• i*