Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 16, 29 January 1863 — HE KAAO NO IOSEPA WILAMATA. [ARTICLE]

HE KAAO NO IOSEPA WILAMATA.

Uā kamailio āe nei kakou no ka hoopaa ia ih« o loaepa Wilamat-<, ka kakou kamaiki, a Aoiaila, e hoōuiaU ho kakou i ke kamailio ana nona, ilōko hoi b keU hēopaā ia ana, no ka mea, ia ia i noho ihn ai mē ua ohana la« ua hoonoho ia aka la o losep& Wilamata, ma ka rumio ke kuene* a malaila laua i noho pu iho ai, a ia laua hoi ē noho pu anā, nihāu akii lā kē kuene, i ka i anā ako, " Heaha kou mea i hoopaa ia mai ?" Ilēaha mai ka hoi kau, kai no hēi i kuhihēwā iā mai nei āii hē wahine t nolailn, iāwe ia inai ilei hoi āu e boomare ia māi ine ke keiki aou hakii, wāhi ā loaepa Wilamata.

ia manawa, olelo mai la ke kuene, "he mea dāu no na ia ohāna 41 heiē a e ahaaina «e pma ka hale okekahi poē alii, ku ani ko lakoii iiei kaa niā#ahō, ā maiiifa ē hooinakakiu aii a maāio aē o laēka £arana Kegtn«, liē kaikamahine ālii d kā ohāna o loka, āē kn hopu koke iho īa ho ta o na kauwa hookele kāa,ā o ka iawe mai la ho ia a k& halē nēi, ē holio aku ana no hoi ke Kahunapule, aa makāokāu ē waie hoi i o lā hoiiiiā, kUkulii ae la no ia «hoomare, aka, i ka hhomaopopō loā ana aku ikē aho, ēiā kā auanei āole iā o aa kai> kamahine .neii ka niea a lakhii e hoohalua nei e loaa, ao ka hēihhi hoii ia 'ākn la iio iā. A 6 kba kUaia iho li ii i hopa hewa iā ihāi hei la ?" Ae, oii iho la ho hoi U t wahi a loeepa Wilāmīti.

A eiā nae ke kumu oko lākou hana aaa pelā; oko Ukoa mānāo hui aoā, e loaā buā 0 Ueka Pārā&a Kēgi&ā, ā mare ia mē keiki a lakoii nēi ibe t». He bhanā aiē aaē keii, ua hēlē a kba|«panui ua meā hi» āie f : āole hoi ē hiki ke hookaa; o ka pa hale auanei ā inākou ā &bho ttēī la, uā āttma* monki āiiā iā iho iiēi; a owan nēi no hoi pahā ē noho aei, alima o'u nakiMki, aolā hoekāhi Wāhi dilā i lbifi Hm iā*u, nolaila, ke makemakē nēi hbi pāhā wau e hele, adle nib e h!ki, no ka inea, ioa kā #āu • hāiīeīe, b kb*u mānāwi ka iā e hoēpiā iā li Ika Halepahao. Okā ohana ouā kaikama* hioe la o heka Pah»nā Kegina, he ohanaalii waiwāi nui, ano ia kutnu,» manāo ai lakou nei, e mare iā māi uā kāikamāhine li, oie ke keiki a lakou, i kaa āi kā āiē o lākou; a heāha ia koa meā t hoōkiiu ole iāi aku nei la ? hi a ke kueno.

Kaina fcot $ olelonuimai n«i is'tt, i koīi koino tni līi)i i k« kftp« %*hint t he kiu iho 1« k& W*« t noUita, e hoopaa ia ana ka wau, a kala ka mahioa hookaki» aiaiīa ka Hrao hookau ia t «ahi a losepa Wilamata. M| kēii wahi, uanlii na li iuta oka kā> hoohaia hakalia ai inalaio iho oke kau{K>ku o kooa hoopea «alā ia» aka» i ka pta aoa d ka I* hope oka m«hioa t hookoa ia mai la o loaapa Wilamaia, a hoomaka akn laetaehele aavrana hoa aoi ini ki boim* ; a kia nae e hele aoa, me ka ike ole i kahi e ffee aku ai, aka, maalo ae la oia inawahoo kela haīe aoi • nani hoi, e ku ana ma kahi kokoke tti ke ahumi aīku. A wawah* iho o keia «ahi t i H&e akn ai eia i k«ia ito n«mlo, e hei mai ana mahope *»a, t ko i *na aai, ooe fco anei ia o loeepi WiUmala ? wahi a ka ko uwalo e pae nei. A khe ika la keia i na leo tm, «« **& ae la no ke«a I ka ae ka ike ole »ka i ke kino o ka mea qqo« ia leo. Ae, wahi a knma-hele.

la, wn «4 kuiho ta keia hoohoo, o ke kahea hou ii mu, a no ki pae leo hou d!« aai t §ui ae I» keu i newn aku la, e hoomau aem i b kiola aiia > n« wnwae imua, aka* aoiepaha i eha kama fa**s »oa aku t pe« hoe mai la no na leo oe*, me ka oWo mai no e iika «ā ma> «auā, i ka i ana fai t M o oenoiae Inpepa f?%-

hamHM i** Ab bon ak« (a oo k*w, mm k* **•- «« ao* Moi i itM m ialaalawi ii, tbu aka la i lta hkaa o loo* u»« ■»- ka, ka%eaoaairai keia waWae, eko mai aos nsa ft« laaai {im o ka hale oaai aaa e ike oei; a i uwakmaei i booailo)Wfo k» maī «i, e httii p*pa akn aoa ko ioaepa Wiluuta aJo! ooa Jfc

ia wa 00, i aoi p#»ahi mai au oa wahme oei, me ka weWao o kona maa manamana lima, • i mai la, " hele ae, ama ka paka koma maL" A. ia wa 00, » liele ako at keia. a komo aku la o'u iloko ooa pa oei, i halawai ai oia, me ke akua nvalo o Haeiia, ka wahine i kahea aku ai ia ia.

E na kalkaaana, a <Āe na kaikoahine, na boa kaara o ioāepa WilamaU; ke ani hoa nei ko kakoa olelo ana ms keia wahi, no ka manao ena o ko onkou Oloke, e hoohooi ana paba oukoa. no keia wahine malihioi, e loaa nei ko losepa Wilamata inoa; a ninan mai ana paba oakou, "owai io la hoi aa wahine la ?'* Ke hai ika nei aa, o aa wahine la, o Adelaine no ia, o ka ro§e o Ladnna, o ka hiwahiwa kamalali, e Samasia Hexeletaia; a o aa kaika* mahine la no ia i.hwe lauahi ii ai, ēke kanaka kekee. e Lana Kaowa, ka mea hoi nana i kokaa ia ioaepa Wilamata, iioko o kona man hora oka popilikia, iho aaha iho ai oia me kona maa kapa komo, a oia no keia e kahei nei ii loiepa Wilaiiiaia, no ka mra, o kona w«hi ia, ao ka hale no hoi isī o kona mukua alii, a he kanaka waiwai nui oia, a ua haoau na laaa me kana alii wahine* elaa mau kaikamahino, a be mia mahoe laaa, oia hoi keia Adelaine, ka mei & kakou e olelo nei, a me Padele.

M.a keia wahi hoi, ke hoolako in inal nei ka oukou Olohe, ina nae, ua ana aka la ko ookou manao loii ena alii, no ka ike ana, o Adelaine oo na wahine nei, a(ailst, e hio bbu aka no ko kakou olelo ana, ma kuhi a kakou i haalele aiia lo»epa Wilamata, ē hele aku ana e komo ika puka pao ka haleo Adelaiaema.

A i ua o lōsepa Wilarnata, i hiki aku ai toa kahi e kokoke loa aku ana i ko Adelaine tfāhi e ku mai ana,* ia nianawei, i ike aku ai o losepa Wi!amata, dua o Adelairiē no ka ia, ka inea nona ka lokomaikai, ana i aie aku ai, a ia manawa, i loku hu» iho ai ke aloha iloko ona, a puana aē la i kēia īēo ; , "Ō oe no ka i* ē Adēlaiaē ?" -V Ae, owaii nō kēia, e loaēpa Wilamataj wahi a Adelaine.

M'ahope iho o keia hooia aoā mai oke kai* kaeiiahiiie, a kahēa aku lā oia ia ioaepa Wilamatāj ē komo āe ā ē pii loa akn ilunā. Aiā loaēpa Wilamāiei i komo aku āi ilokē, ia mā* hawā ho, i iho iho ai kē kaikamahine mai lu> naiht>, a hālaWai pu iho lā mē loaēpā Wilainātā f malalo iho o ke alapii o k« halē nani o kona makuakānb. '

A ia lāiia e halawai āna he kiritt a he kihō, ia wi nOi i hoolēi )oa mii ai ko lāuā mati liinā a paa ki loa, a hoolipi nē la i # ko lāUa mād poho lima hē alo ho ahē alo, £ papai iho li ihe kā pumēhini noi, ē lohii ana ikē kino holo okoa oke aloha, milaio iho oka pōli o na mānahiini.

Ia wa no, i kauo akii ai o Ade!dine f in I<J&epa yVilamata, e kui litna ana* ma kahi e hēīe aku ans, a hiki aku ikā iūiiii hookipa; āia iaua i hiki aku ai ilaila, hbonoho āē lā 6 Adelaināi ia losēpa Wilāmāiā iiunā o kā noho, ā hooiiiaka iho la laila'ē kaināilio āna. 1 heā hpi be i keia mau la i wahi a Adelaine« I heā «bai kā kāu, i kauhāle pahā wāuā kā |)i« Ukiā; pnkēiē mai hoi ia pilikia, ātt»i kokuamāi ā iā po hoi hālawfii hob &āt no me t ia pilikiā, a mai laila hb wau lā i hbbkuu ia mai wahi hoi a Ibeēj« Wilāmaia.

nā mākamaka āloha b Ibsepā Wilamitl, «ifi kēiā itahi la t ke auhau hōuakii nēiau ia oit« kbu, 6 hbbmābpbpo lēa ihd ai oukoii, iio kēiā #ā a laua e kamāiiio nēi| i hai aku ai o loseWilāmaU, ii Adēlāihē, i kā moolelo o koni noho abā ma kahi o kā pbe nani iā i hbpti, mihopē iho okā hookuu ādā mai ā Adēlāinē iāia. "

Ai kā pāii āna o ka !o&pā Wilartmtā hai ānā īkii i kā mbdbiēlb nonā iho* jti Adelaine, ia wa no, i ninau aku ii kē' kēiki okā popilikii iā Adēlaine, no keia iiiāu huā ōlelo, i ka i anā ak*u, "a i nahea M fcbi 4i««fc»hāālel*» ikti ii iui wāhl !ā Olēio māi ia hoi b Adēlāini, i ki i ana mai, " A halā mai lā oe, ia pb iio, i kuki iho āi maiia no maiiā iho* i i ko maua hooholo aba i ka olelo i holo iā ināua ttui ka nōonoo oia hoi, āohi€ ii mi* ui ke (ibhb t niāhopē iho o kou hāli ina mai, nolaila, ua moopopo ia maua, e ili mai ana ka heWa o kou lilo anā maluna ili3 okb iuiua mau poo; aole no hoi he minā#i ku jpoho ē aē i kĀOk lniiiua ie e Kkē me iā po, nolaila» ua holo iaai māua mē ki mahia* ē like me ka mea hiki iko mnnt ma»! «awae kē !iwe; a pela ihola māua i pakele mai tl, a hiki i ka hili nāi, a hal4wai%*lfe miili ine oe li o* keii honi o ko kniii hiii iloha ina.**

ia wi hoi, mahope iho o ko laoa kimailio ana» ku ae la o Adelaine, a nonoi aku la ia ioaepa Wikmita, i ka i ena akt£ "£ 010010 a&ei oe, e hooemn&wanui ili iho no ka wa jM* kole, & hoi uai au ?" A lohe o losepi Wilaā»ata no keia noi a Adeiain« 9 aiaila, olelo aku la oia i ka i aua Eku, «me kuu naau no a pa«, ke ae aku eei au ta oe e heie."

Huli ae b ke kaikamahine» a hele aku la, e kii ina i kona makuakane, a me kona makeahiae, i kooliuna aku ai ota ia liua i»e loa&pa Wilamata ka maiihlni. Aia ia eae i hiki aku āi ma kah! o kooa mau makna, a hai aku 1« oia me ka olelo ana aku t "He maiihini ka'u, aii ma ka nnbi hnūkipk lihi i noho al; a o loeepa Wiiacttta nae kona inoa, a i kii mai neē hoi an ia oloa, e hoolauna aku «ne ia t MponoAaai koolaamaMO."

la wa, ka ae h ua m*koa a AdeJ®ia« t • be* le p« «ka !» ne i»; ii b luki «u ak« nw kahi * t«epa W;fauoda e ooho «na, «113«, oklo .ko U»» Ade!ame «• loaepa VV3aaMta, w Ke booUtra« «ka nei aui ia S*inasift 6«iefeteu, ko f tt OMkuakuM «Ht «e; « i fca p«o «oa o kolaa* aiolia aoa, o kooa makoakioe po ke> kfti»ii hoolaaua īa aki me ki aaitbtoi, e lik« me ka enkemake o Adeiaine.

. Habope ibo oka paa aaa oko lakoo laona ana, ia «a, boolako ako la o Adelaioe ( ia loaepa Wilaaala, e bai aai i koaa raoolek> mai ka roua ai ka bope. Ama keia noi ana a Addaioe* ae aka la no o losepa WUamafa t a hoomaka maiia oia e kameiīio i kooa laooole' 10, o kona ofa aooninooi ana mai ka maa a hiki i keia wa a lakoo e olalo nei.

A i ka lohe ana o Adeiaioe ( a me kooa iaa makua, no ka piii kia oko loaepa Wilamata ola ana» ame kona mahaoehoue iioko ona pih'k/a a pai', ia wa, i kuln pakakahi mai ai na waimaka o kie aloha ilona o lakoa, oo ka lohe ana i aa pilikia i loohia mai malana o ka kakon kamaiki.

A mahope iho o ka Inana ana o na 'Ln me ko iakon wahimakamaka o ka p&likia, o ka wa ia o ka aina awakea, aia wa no oa hookipa pomehana ia akn la keia e SamaBio Heaelelai», ka hako mea hale, iluna o kooa papaaii» haoohano, i lehao ina mea ai ala he lehaleho o na aho a pau, e kao ana ma na aoao a pao o ka papaaiha a uā kanaka wiiwai la

Mahope iho o ka lawa am o ko lakoo makemake ika āi, hoihoi ia akii nii mēa ai oka papaaioa inela, a laiwe ia mai ia na mea a{ elua, e like ine ke ano mau oni 'Lii, oia hoi na ano hna ono o na ano he nui f a me na mea a me na waina o na ano he lehoīehu ioa.

A ia loāepa Wilamatd i hoano ē iki ia ae ai ē kā waiha, ia wa, i hōopuka ae ai konā maii lehēlehe ina olelo lealea, a hanohano no boi, e hoohauoli ana i ka naau o ka poe a pāa e lohē akii āiiā ika wa aha e olēlo nei. A lohe aka la o Saniāsiu Hezēletaiā7 no na mea apaa a losēpa Wilamaia e olelo n«*i\ kahaha loa iho la kona manao, no ke akamai loa o loeepa Wilamaia i ka olelo, aka, o koiia ano mau nO iā, aole oia hē k&iiaka ui loa ma kona kii kind, a ma kona kamailio ana, ua hoopuka oia i na olelo ui loa, ē inake ai ka ai hēlehēlēōa o ka pōē ui a pau; ē halawai inai āna me ia; a ma ka oi o kana māu olelo, i hoolauna ināi āi uiā i nā mālihini hē oui, i poe mākamākā nona; a ma ka mana niii no o kana mau olelo, i hoohuli aē ai oia ina manao hai wale oou kaikamaeihe a kāhi poe.

Ai kā pāu āhā oka ai āna, a iōe ka itiu &nā ā lakou, hoiae lā lakou a ka rumi luaim, a malaila i īiēhoi mai āi na makua iā Adelainē, ē hookuu aku ia laua; aka, ika ae ana aku o ka laiia kaikāmahine, hoi aku lā laaa,a noho ihd la no o Adēlainē,. me loaepa oata, ā ia lauā e noho ana o.lāiiā wāle ih»j iā wa, nonoi aku la o loaepa Wflamata,*i? AdelaIft6 t €f h6dkUu kai iaīa e hele, aka, oiēlo akii o Adelaine ia iā, <( Aolē ānei oe eie mai i kā'u noi ?'* ihe ko'u hāaii a paii, ēāl akano wāii i na mea a |>āu an ē noi ntāi āi Wu, ina o kuu olā āie nēi ka mēa au ē noi māi liei, i hoomaalili ia āi koū inākemake e ko*a ālaila, ē hāāwi pāa ākU no waiiiā mēi/ wahi a losepā Wilamāiā.

A lohe d Adiiiaine iio keia oleiō 'a tosepa Wilamaia, aiaiia* i inai ia oia, aotē j>eia ka hui loa ona a'u i makemake ai ē noinoi ākii ai ia be t ēia wale no; ēaē ihai anēi oe ē tiēhd pti kakou inēanēi no ka niahiha iiookahi, wahia Adētainēi Mē kuu aēāo hema tfiāi luna a lalo, akē ae nēi au U 6ē, ina he mea i koē ilōkd 6 kou pu&wai, (hēārt) ē hoopu-a niiii ho, ākāi ihi liaē hē inea ia hon ē luhi olē ai ē kuu hooia, wahi a losepa WilaraatĀ, iē Adēlainē. tJē hooluoiu loa mai oē iā'u # ma kou ae aha inai ika ifrefe a'ii i noi akii ai ia dē, ā pēla wahi a Adelaine t imua o loaepa Wilnmata, kakakou kamaiki.