Ka Hoku o ka Pakipika, Volume II, Number 30, 7 May 1863 — Olelo wehewehe no na mea a S. N. Haleole i hoike ae nei. [ARTICLE]

Olelo wehewehe no na mea a S. N. Haleole i hoike ae nei.

Ke kilohann pookela o ka Inhui ili ulaola. Ina he wahi kaawale ko kou H<mje i koe, e hiki ke hookipa iho i keia walii puolo meli a lawe aku na ka lehulehu. * B nana mn ka pnn>* poo oka Helu 523 a me ka 29 o ka Hdkuwe!owelo, malāila e ioaa ai na raea i olelo ia eS. N. Haleole. Ma kana oleio ana t '* aohe kumu e ulu ai keia lahui, aole hoi e hiki ke huli mnloko ona papa Huihuihelu, a me na palapnla huli naauao e ae no ua mea e ulu ai keia lahui." Ma ko'u manao a me ko na Aiko ē noho nei, he kumu no e uiu ai keia lahui, ke hooko koke nae ka Moi a me ke aupuni, pe. o keia hoakaka ana, a ke hoomalu pono īa na kaoawai e waiho a he mau huke no hoi e hoike mai ana. * 1. " Ke Akoa," he Akua ia no ka poeola, he Akua maaa, he Akua ike, he Akua hoonui, he Akua hooemi, he Akua lukn, he Akua pepehi, he Akua hoopai lua i ka be»a me ka haumīa, he Akws aioha ke aloha ia, he Akua mahma, he Aku» lohe, he Akna olelo p«a t he Akua mau loa, he Akua lele ia mea aku ia mea aku. Mamoa aku o na mea kino a hiki i keīa la, ke o!a <tet oo ke Akua, ke hele nei, ke iohe nei, ke naaa oei t ke hoopai oei, ke loaa pen oo nei e kana ino aoa keia lahui; ua nee paa ae ka ike o ■ ke Akua ma na honahuna paa ioa, ua piha hakahaka o)e ka moan|L.a $uijta honua ia ta.

t?a pab«?io pu kei* Uiliai iS<*ko o fet<o» m»a «wht (1(0, 08 k* (Mi ko«t mmi'o auikai Aml> • kiai i k« pa a m« ltr »o, « pa« too oa awa i lul poaolio oi« *a f •ke k»oo i« oei iakou iioho» ha powo eni f»opo, • ke oo o«i lalun th* nmlitrai cDake. He aie ooi ko keia im~ hui t ke Akno o noho oei o ne mlii. kaoii» mokehiki o keu ako ka f«Hhio o kooo 01010 me keio lehoi, U* tle, oa nan*. oa maopopo, «« '»*«!•* w«, ua hoohiki i kaoako nooa» ua haalo!e t ka hewa. oa pale ia ia, oa ao aku i« bai, oa lilo i kauwa oan* t oa hoopili ia ta; a uolnko mai o ka oleio a ke Akaa ua kaoawai 0 keia lahui e hoomAlu nei ( i koe kekahi taao kaoa«rai aole i haoa ia. He kaoawai ka hoomaoa kii, ka aihue, ka pepehekanaka, ka moekolohe, ka hoohiki iao, a pela aku; bookabi oku he make no ke kioo, he make maoli, a he make pepehi ia e ka lehulehu, a pel#e uhuki pakahi ia ai ka hauoiia mai ka lahui okoa aku, a pela e maemae ai na mea i koe iho e ola aoa, aka, n ka bo<>ko aoa i keia wa, aohe pe ia, be uko hana, be uko waiwai, koe no ka hanau rae ke kin-», mau no ka hana hewa, nolaila, komo keia haamia i ka poe i koe e noho maikai ana ene ka maemae. Na kanawai i koe o ke Akua, be mea liaumia ka puaa aole e ai ia, he mea haomia ka wahine i hoopeaia he mea haumia ka nana kilokilo, na mai pilikino a p«u loa,_ aole e iauna keia poe me ka poe i loohia ole i keia m»u mea. O ke ano nui •» keia mau mea hoomaemae a pao l>ia, i fi<i(* ke Akun me ka hann, no ka mea, " he Akua Hemolele o lehova," aole he hāuinia. Ka aie o kei.i laHui i k» ke Akua pono, na kanawai e hoomalu nei, iua uole ia, i aha k« kaniwnī e maiu ai keia lahui, i aha la? na buke naaiiaei, na kanaka nanuno, na moku, na hale kuai, na hale laau, na holoholona nui ( na mea kahiko kino, a pela aku K*a inalu o ke aiipuui, aohe papu, aohe mau koa, a<.he manuwa, hookahi pu o ke Akua kikoola; mana kiekie oi loa, nolailu, ke olelo nei au, ina e malama ia ka ke Akua inau kauoha a pau ma ka lima o keia lahui, alaila, e waiho maemae ia ke kane me ka wnhine, aole e pili mai ka haumia Oka wahine a me ke kane kn mea e laha ai. mai iokornai*sfafcaua na keiki, oia iho la no ka meu i ninau ia e S. N. Haleole, o kuha haina ia, aka, no kona kakau ana i ka po, uolaila kona ,hoole; o ka lehulehu o ka lahui, ua like, o ka nui, o ka uuku, ua like, aole ma ka nui ka hoomaka ana, aka, rna k» uuku mai ka hoomaka ana, oia kela olelo, 11 e hoohua ae'olua, e hoolaha, e hoopiha i K».^ , wahop a oka oka mna, o Adamu a me Eva \ lohe ia olelo, o Noa a me ria keiki kai lohe alua, o Aberahama kai lohe akolu, eia ka ninau, ina aole o Adamu a me Eva, pehea la e loaa ai o Noa a me na keiki? A pehea la e ko ai ka olelo a Noa i na keiki? O kela olelo kaulahao kila a ke Akua ia Adamu laua o Eva, aole pauku o ka Baibala e hoole ana i kona ko ana, aole kanaka naauao e hiki ke olelo ia Adamu rna, ua pau ia olelo Akua, no ka mea, o Noa, he io Adamu ia, « peia o Aberahama. 2. " No Noa a me na keiki," ke olelo nei o S. N. Haleole. aia a hoololi ke Akua i kana olelo ma o Noa la, oia keia, "e hoomrfhuahua auanei ke Akua ia lapeta, a e noho no auanei ia ma na hale lewa o Sema." Ua ike anei kn meā nana i kakaii keia olelo o Sema keiā lahui, a o lapeta na haole, ua maopopo anei ia ia ke alanui i hele mai ai mai Asia uuku rnai a Hawaii nei, mahnpp o ka Noa olelo onā ana, a i ole ia, o kona ike pono ana aku i ko laua mau ili, he ulaula anei ko Sema ili e iike me ko keia lahui, he keokeo anei ko lapcta ili e like me ko na haole, a pela na olelo a rne na haleo iaua e noho ai. He kanaka hemolele anei o lapeta a me kana poe keiki, aohe hoomana kii, aohe aihue, aohe moekolohe, aohe epa, he punahele anei ia na ka hpomahuahua, oia wale ne anei ke hoomahuahua ia e ke Akua, a e hoowahawaha ia ka Sema? A ina he Sema keie lahui, heaha ka mea i maht|ahua ai mamua a piha na ennkupuni o Hawaii ri£i i na kanaka a me nalii? No ke kumo ole mai anei e ka haole lapeta ka mea mana e hiki ai ke hooemi i ka Serna poe mamo. Eia ka olelo, " e hoomahuahua auanei k< Akua i ka lapeta, a e nuho no ia ma na haU lewa o Sema;" o ka onho kai olelo i* ma kei ia kumo kamailio, aole ka mahuahua malunl o ka Sema poe mamo, aole loa, he ole maa no, aole olelo e hooemi loa ia ka Scma pl mamo malalo o ka lapeta, o ka noho wdj n«» ma na hale lewa kai oielo ia. I No na hale lewa o Sema, h~e nui na lewa ma keia kumu olelo, a ina he nui & hale lewa e ku ana, he oui oa Seoia e noa ana, he nui na kane, he nui na wahioe, w nui na keiki, « no ka nui o lakou, ua ooi * na bale lewa. | A malokookeia mau hale lewa,i kukt& ia e lakou ka Seota poe mamo, e komo p ka lapeta, a malaila e hoomahuahua ai, 4a ka inea kupanah», oko lakou mahuaho/a pau pono iloko o ko Seraa oi«u hale lewal ,Mē he mea ala oa ot aku ka mahuab« o ka Seraa poe mamo mamua o ka lapeU, ila ka oaoa iho i ke kumu kamailīo, no ka i a ( he maliuahna ko ka lapeta ma ka olelo ia* eia nae, ua poholo pn iloko o ko Sema au hala le«t

NolaiU. u «I* o « kt» w » MHho i ka ot«lo ao S#m* t m sk« o N<w »u ne Sefflt k« Akoa, kft k««i bod»b« lumuh ka, ki mea omu lw t • hik* ke bootosi i m «iioWßa ka». Olelo boak«W«. asbea ka mea oī, • k« ol«» aiwi «ke Akst i» Ad«a»o iae E«f o kt oielo aoei ia N«a mahopa © kooa oo«, « lapeta? o ka lilo «oa «Mi o ke Ak»« oo Stmm a ae kaoa maa otno? o ka boo<naboahoa ia aoei o ht lapela poe mamo? E babai aoei ke Akoa ola ouimoll oka oieki iioko o keia maa )«, ke buli oa a hoolohe i ko lebova leo, a haalele \ ka bew.*, « ba mea haoima, oia ka moa me »»i, be k«oe e, be «rabioe e, ka hoohiki, ka |ihoe T ka epa, ka ialaowale, ka hoomaoama[ba, a me ita ioo a paa loa ;! ina maemae ke kino, ka makaioa e 010 ai maemae, ka pooo. ka oloolu, ke aloha, 'ia oiaio, alaila, e lauo» tnai ke Akol ma ke jnoo* a e haoan ka luahīne, a e haoau oa i|rahine ui, a e lilo ka olelo a Noa i mea ole A'ke hoole mai nei o S. N. H, he paakiki (n noonoo aoa i ka mea e ulu ai kei» lahui, ! ie, he paakiki ke hue loa ako ka noono imua | |ke eim loa ilaio, aka f ina e noonoo ipe ka ; |aSi imua o keia lahui, alaila, e maopopo ke |umo e ulu ai keia lahui. H Ua olelo ia uia na hoike o keia lahui mahe oia loihi na kanaka, hele a kaoi I a haiimaka iole, a palalauhala, a ko(«»i jtopu, ** oka ke Akua ola »a f " pela o Ada- | #u, o M#*gula, a loaa o Noa, Aberaharaa, peia ka poe mn'lama a hoolohe. , Ua like ko kīnuhi me ko hope nei, he kanfe ko ia wa a me ka wahioe, eia nae, ua lulal ia ke kino a pololei, a iniouno, nolaila ao- ; h« make pinepine i kela la keia la, e like me ; kt keia wa, he wahine np ko keia wra, he ka!nt no« he hannu no, he keiki no, he ui no a ;he ia na, he kapa no, aka, o ka make ka niea i oia ole ai, oia ke kuinu emi o keia la« hu(kanaka. kekahi, no ka iiio oka wahine ia hai, no hoi ke kane, no ka lilo i ka wahikekahi kumu e emi ai keia iahui, nollila, no ka ninau ka hemahema i hemahemaai'ka hoakaka ana, eia ka ninau ;pono, " he«b« ke kumu i epni ai keia lahui," e aho ia'maniuli o ka ninau k.uaoao ana; noiaiia, he kumu no e ulu ai keia lahui. ! 1/ Ka malama ia oko ke Akua mau kanawaia„me ke Akua i n.i la.a pau. 2. O kn hann, a hooko o ke aupuoi r na kanawai umi a me ke kanawailua a Mose i kau ai. 4 O ka lawe i ke ola oka poe uhaki kanawai a pau loa, e like me ka laerafla mua, he ōleloa ka inake liiiii ine ka hewa oie o kekahi mainua o keia hoomaemae aoa. ■».Kii.' poe muinui. —' * ' — ~',j ~ Pela wau e noonoo nei i keia wa, a no na kumu liilii e ae kekahi a kuu hoa aloha, no ka mea, ua piii ia malaio o ka aama pii paii o ka hulana o Kakaukai. Oia ka wehewehe kupono no keia kumu kamailio a S. N. Haleoie, a na oukou ia e kaupaoua iho, a hoolawa ae me ka iini o ha mea iki'a •' ka hoi; kahi a ka naauao a me ka'ike t luana iho ai. D. Keolanui.