Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 4, 26 January 1878 — NANU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NA NU HOU HAWAII.

K<nk> U\4auwi o »:i hehihohi v> ki'ia [uiU> i mukuukuu i koo, l ' u k.» t»!«ui\v.i Ujivui:\«i;vi U< «hiiihi iho noi. 1U« i«l«:\ «i;m nmkw i>;iko hou i koo a kii mai ni» llt\w;\u ik>». l\s hkuku) \vl o i;», o ku m:ū aiia k;i nu>kuahi Kalopoui i koi.i l\i;iluu iho. lvo kukolaia uei lu< huai iiu>ku:ihi hi>u ni» k;i »aj>o mokuahi i k;ii K>;v o AilllliWU. 110 hooluana aua nialuna o ka mokukaua ''Pouaaeola" uw ke ahiahi l'aulua ilio noi. LOA 1 KA L'aLAOA. — l';l lolio 111:11 nmkou, ua iK'k' loa o llonolulu nei i ku palaoa umka 010 i koi.i, m;iu l;v ;iku noi. I t h oo liou tio iii NV. S>. Paliukuhi ka [īomuikui oku uota :uo oC. lv;ui:iinu lu' $-2,Ci00 s iho k:v ukiq>;\noo pu. " 110 luuili [>;ui «In uift Kikihalo, llonolulu, k,i ua bolo i hookoolo ao ai i ko ahialii l'oaUn ilio uoi, pio o n;io. l\o lioouwk;u.\ iu;u uoi ko kukulu hou o na lialo U;m:\ tu.\ kahi pau ahi n\u;\ aku uoi nia Aiuahoa. i?s£r Ua haki pu ko kui o ko kia hopo o "3Lilo iloiTm" i ka l'oaha il\o uoi, i bookui i ka Ua o ka moku i:\ia i hookoiuo m:ii :ū. I@" Ua Uolo kaapuui hou aku nei ka nioknal\i l.ikelileo ika woku o Kenwe, a «? hoohiki l\ou ana paha i Honolulu, i ka ia apopo ,Ma ka |io o k;\ l'oaono aku nei, un hoiko uj;\i ka Aloiw'.ihīuo Kmma. i Koua ae i ko koho anao ka Ahahui Opiopio laia i Puukn 4g- 110 :>3 walo uo Llolu 3 i koe o ko kīikou uupopa "Ko Hawaii Pae Aina" a jhu loa ka 3,000 i ]>a«a i kela pule aku lei 110 nu hou koia! Ua hookoo ia a koin pule ae ko «T. H Kauepuu manao. U:i kukuiuia na hu;\ aka aoho nae keena o komo ai j\iha O na pake a i>au i Inki mai nei ma ki moku "Auguste" ua pau iakou i ka, la«eia iu.x na wahi u loaa ai ia lakou na han;,. Li Konohi.—O k:\ la i o Febomari « hiki mai ana, oia no ka la makahiki hou 0 iii iu;\kam:ika pake a pau e noho nei ma i» kaiaulu o Hawaii uol K luahuua nui am lakou ia la, o liko ine ko lakou maa. Ua ku inai i ka jjo Poakalii aku neii hala, ka īuokuaki ''AuEel-ii'alia," lie iioi, 'c:\Li pule luamna ae o ka nianawa i iiooaha m;\u ia. Ua hoololi hou ia ka maiawa holo o na mo kuahi Kaleuoui i keiaiuanawa. 3l:i ke ahialii o ka la 17 o lannan noi, le hoike ko ua koiki kula o ko Kulun'ii ika BihojiJi ma Ilonoluln noi. Fa mailii a nialialoia na hana oia po, a ua hoolnihoiia na haumana īwa ka loaa ana i ba pte oi o ka niakaukau, o na inukana. Ua ike iho nei makou maloko o ka nmepa 'Ilawaiian Gazetto" e weheia ana h« "I'a.iiu Balct.a ma Kalaupapa, sīoLokai, io ke kolio ana i na Lunamakaai oana, i o na Lnna Nana, « kolioia o ka Papa Niua oiaio o ke koho balota. iloko o ka llebedoma haipnle i liala aki noi, ua liauoli ke anaina i ka lohe ana ia I?r Hnida, e haiolelo mai ana ma ka ololollawaii mo ka maopopo, a ine ka maikai, na Naui kahikiwa we 1' E \oi ae ana o Kanka Tisdale maliope <i kii'a 1 o Fcberuari i ka bale noho o Mr Boll« im Alanui Beritania, maho po koko iht o Kaukēano, 0 kana ano lap iau, he ;\Q) hon a mama loa, aole kunnui wnle. neikona knulana. 837° Ua\k(i iho makoii, ua hoopnnee ae nei ka Lalakanawai Kiekio ika noho nna oku kau|ta:ii>u ni o Kauai mai ka la 5 nku o LM>eHu\ri, a i len la 18 o ia malan\:\ no. O ke\nm«, no ka hnikau oko kolio l>:ilota a ne ka liookolokoio ma ia wa hookahi. •Na mēa iiou a» —Ke iini nui nei inakoii, o houlaliainau ift nialoko o ko kakou nupepn na niliou pili kalupn, oia hoi na kuinukuai o k",a n tue keia inea kuai ni.i ka .Makok» <i iloiioliilu lioi. Ma ka helii f> o leo kaki), -uupupa, u liooinakn uiakou e hooko.

«āy U;i lohe m:ii niakou, c hiiuwi ann | ka l'uali Kinai Ahi lleln 1 i alinaiua loaloa Enropa malokoo kn Ilalo Paikau Ko;\ mn lloiiolulu nei, i kol.i j)o Poakahi aku, ! Febevuari 4. I ka Ponlima aku i>oi i Imla, uc\ ku u»ai ina kc awa o Ilonolulu noi ka nw- < kukuua lu>ritau'uv "J">.vx-iiia ki> lu>ikviko mai noi koiu mau inoku i u;v au|xtui m.i- 1 kiunaka innna mii o kakou okolu i ko lakou makaukan inuiuna o u;v alo, a kakou lu>» nao aku ;\i ia hkou a p ; *u, o kipa mai! iiia ko awa lai o Kou. llai.aw vi l'oo ia !-"Va noi ia nv,vkou o i k»> Kakanololo o ka Ahalnii l'oo L.\, o ho- ! iU' <>Lu i koua inan lal,\ ,v |>.vn loa. t> mala uiaia an.v ho lialnwni mn ko lakou lialo li;\- j l.wwi mavi, i ko ahiahi o ka l;\ 2 o WWi'U-1 ari ai> noi. l\i inakomskoin na lnl;\ n nau, o 1010 auna ao o kuk ikuka no kok \hi iv;»u liiiua am> nui o lioo|>oinaik:u ai i k« 'ohulohu. ; !■■{'}" Kia ina kv kulauakanhulo o llo.' noluiu noi. o l\ov. Morris, litf K»o'o no j ka Ahalun Nui H»>oU> waioun o Kaj>alaki« l<o. I lioio uiai uoi oia o liooikaika «o ko- i ia kniuuhana nui lio palo waiv>ua. Ma n« inokupuni o aku noi kahi i h:\pai ai, a ua • lolioia kv liolnpoiH) ina kokalii uwn walii ; O ka makou o upu noi, t> holopono kaua \ hana ma Uonolulu uoi. j fwS~ l T :» ininamiii» m.-ikou m» n.i nin.ni luMhala k;v inoa i hookokoko loa iaka puka auao n;v nupopi a iulun nia ka la hookahi o pnkaai? No makou ilio, ko j»ano aku noi, ke hookoli» noi makou i ko kakou nu>. kn maninli o ka maa o na makuhiki loihi i hala, a oia no lioi ka la inaikai e hoopuka ai o k;v l'oaono, j)iha pono i na moa hou o liko iuo ia o puka noi. Kinu'M\N.vo o 0 )lu,u.—l'a waiho mai ko kakou uimhi nila, ka moa noua ka iuoa inalnna ao, ho kuinuinanao uonu ko poo: "O ka pono ko lianaia a haulo inai ua iani." Ua pilī koia i kaua man kunnn liana o holo aku ai i ka Aliaololo ko koho ia oia o ka apana haiiohano o llonolulu noi i wahaololo. No ka ))iha loa oka poj>:i o koia l:i. ua knpaoia a koia jnilo ao. C!rS/" 110 aiiaiua haipulo nui kai mnlainaia innloko o,ka luakini o Kanmaknpili i ka po Sabati aku nei ī liala malalo o ka haiolelo ana o Mi'. J T. \Yalakahauki. "JIo makahiki ano nni kela akuneiihnla, 31 -\rabi -uia, "ka ike ana-i ka huli i»ui ma ka j>on<> o ki kahi poe ma lJoßetona,' > a pola aku a pola aku. Ua piha ka luakini i ka poo hoolohe m ka olioli i kiMa mau hana aka llaku. A mamua iki ilio o ko" Mr. Walakahauki lioopau ana i ka haiololo, ua haawi ae oia i $1.000 no ka luakini o Kauiuakapili e manaoia ne; e kukulu lion. liuua e Kauniakapili a loaa oua Betula hou no ka llaku. Ka aiih;e Koi.oni:. —Ua holo malu nku maluna o ke kialuii W. 11. Meyer i ke ahiahi Poakolu o kola hebedoma aku noi i h 1», ke kupakako liaole o ka Halo llotcle Huwaii. Ua lawe inalu ia kokahi (uan (iala a ino kukahi luau wniwai inakamae i waihoia ma kahi paa, e ua kololie nei. Aka, ko mnuaolana nei inakon, e hopuia ke kolohe manina o ka j>ili aua o ka moku ika uapo o Kapalakiko, no ka mea, ko- manao nei makou, ekue ana ka nioku manma o koua hiki aua aku i K;i]i;\ lakiko. Ke ao aku nei inakou i ko makou lahui inai hoohalike uie koia kolohe ka hana lapuwale e hoekaeka ia ai k;\ inoa maikai. Ilokooka hol)fdonia pnle hooniau i liala ne noi, na ohiia lie mau hua ohaha 110 ke kihaj>ai o ka Ilaku ma ka okali'Si:i o lv:iumakajiili. Elua eiea i lioi inai ma ka miln, 110 loko mai o n.*i makaliiki he 20 oka auwana ana. Ilookalii wuhi opuu rose opio loa, ua hoolalolo ia oia a me kona wahi kiuiann liilii e ka uwi la o ka Uhane Homok'le, ma ka pnipai ana uiai e kaili i ka liiki mua ana iloko o ko lakou halawai i na wanauo a pau, mainua oka poe aoo. Oka mea hilu loa uae o koua lauakila loa ana maluua o kona makuakano e hoomakaukau inai ana, me ka olelo, (> He akua uui hululiulu lioi ia e helu ae la." Pane aku la kela, "e hoomakaiikau wa!e uo ou ia'u a Laus.ini, aoīe no au e niakau." Ko hoomau nei no oia i ka hele, a ua bapetizoia ma kona ano keiki i ke Sahati i hala ao nei. Ko hooluilihuli nei i kona mau makua, a nio na kupuna, a me kona poe a pau. E hoonaniia ke Akua a mau loa aku Kk kenltuki,v o Hawau nei.—Ua hnla aleu me na hoohiehio ano nui ole ka la 18 o laimnn, 1818, ka la hoi i hoomaopopoia, oiauoka puni room mak»liiki he hookahi hanei'i mai ke kn mua .iuii o Knpena Kuke nia'llawaii nei. • "Eia wale no na men i hana ia ma ua la kaulana la o Hawaii nei: He 21 pu i kiia mai Puowaina uini; liu 21 mai ka mokukaua Amerika "■Pensacolii" mai; hu 21 maikit mokukaua Geremania "Elisabeta" mai; he paikau hooniaamaa ma Kulaokahua. na na koa a me na luina o ka manuwa Gcremauia, ma ka hora i) auina la, imua o ko auuiua uui 0 ka poe makaikai: he luiakai kukni na ka AUahui Opiopio o Honoluln noi ika po ana iho; a lie liaiolelo kenetui'ia na llev. M. Kuaea imua o ko alii ka .Aloi ma ka Halealii, i.lea wa a ka Aiiulini Opioj)io 1 koiuo aku :vi iloko oka |ia alii. Oua liniolul» la, eia mai ma kokiihi wahi o ka popa u kea la.

MOOLELO KAAO O LAIANA He.- Ma ka p:ui ana o ke kaao o ke Kuluihipa laki, e i hoopuku aku ann ;iim )< a moolplo kaao o i Laiana Ili', i iih';i na oukou o aka nui ai, akii hilu ii iika luMio ai 110 ko oukou \vn o l helululu :ii i ka nu|u<|ia "Ki. llawaii Pao Am.i." a ī inva u.i oukou o kaiuiu ai, o j ako o ka liiki liou akn, a o nuio 010 ai o ko ' oukou po, :\ o hiki aku ann luauiuu vi ko ouLou a!oJ ipo iia oukou e hoinainau iiumi , ipo ai kanul'.olo, :io hooniak:\lolio nna oukou i i kaiia palii aniaui nuo o ; nolaila, o lawo { imi o«ktm i ka impopn "Ko U,\\v:\ii l'ao | Am:i. .Ino K. Kuki kaihko. I KAIKOO NUI.- Ma ka po Sabati o ka la 20 o Ianuari, he kaikoo nui ma ke awa o Maemae, Waialua, Oahu. Ke ano o keia kai, ia ahiahi no, ike ia aku la ka ooloku o ka moana, a mamua o ka puka ana ae o ka mahina, oia ka wa a ke kai i ulupa ae ai i na loko ia a hui aku a hui mai, oia o Lokoea a me Ukoa, nana aku iliwai na auwai o ua mau loko nei, o ka uwapo huki ukana, aua iuka na apana loau. O kekahi hale ma puuloa kai, ua komo ia e ke kai, aole e manao hou ia'ku he hale ia no keia mua aku. Ma kapa o na muliwai mai Kamananui a Anahulu, o na loi ai, ke ku nei ke kai, a e palakai ana na huli i oo. O ke kai i ike ia i na makahiki i hala, aohe kai o ia, o ka oi keia. PAHUKULA. HE LAAU NO ANEI E OLA'I KA LEPERA?Ua iko ilio noi »>.ikon ina ka inipep.i liaolo o ka Poakolu iho noi, ua wehe ao ho kaiika o «oto Shol>uti o Aiohi Kou, konn | iiioa, i haloaiai lai>:iau mni lepoi'a no.na ma Uhlo, lapana Ko olelo ia inai n«*i, ua lona ka i.-iia ka lnpaau ana o ola ai keia niai lioomaowao'wa, a no ia 1110:1, 110 ko Kaukii B:uutniu īnanaoio i ko ola 0 ka iaau oua k uika l:i, milaila, ke lapaaii nei oia ma ILol.mi 011 :i lilo oka noho aiia i ka h.'ilonini lio niama loa, a o ka iiui 0 ka poii konio aku 0 lnpaauiu, 0 piui ana lakou ika puka :ikn mi' ko ola mnikiii loa. Hft nui lo:i k:i na 111 ai lopoi'a 0 holo la p l:i]iaauiamai. Uo oiaio anei koia 1 Ina puln, 0 hooikuika ka l\ipa Ola o lonn. KA HANA A KA HAKU MA KALIHI - Ma ko S:vli.iti, lamuu'i !>O, u:t liui 111:11 ua ana ina lioouiiina « Moaualua u 111« Kalilii mn ka Botehi o Kulilii. Ua malama ia na hnun eka ĪMnkua Kuaea. He anaina nui he olua lianon a kou aku ka poe 3 liiii niai me na pimwai i piha i ka hauoli. l T a liookonioia iua ka lioike uiannoio, lie 11 ; a na hoahaiiau niai na ckalosia e mai, he 19 ; na kainulii i bapetizoia, lie 7, liookalii hoalianan i hoihoiia uiai ma ka niihi. Ile mahualiua loa na lulu, 110 ko ke nupuni o ko. Akna i manawaleaia inni, oia lioi keia: No ke ola o ke kahu. ho St>4.so kn huina, a nia lei hookaawale ana, oia he $37.00 110 Moanalua, he §23.75 110 Kalilii, a he $3.75 no na malihim. Lnln mnhinahou, hn 20, Akahi 110 a ikeia ka Inln lianai Kulm mahiuihuii ma koia x Ekalosia. S. Paai.uui. Ma ka lulu dala ana o Kaumakapili i ke Sabati olna i hala ao na eo i ka Ahnlmi Poola ka hao 0 ka lanakila $300.00. Ua okoino iki nne i ko waho. Ua eo hoi i ka Ahahui Piuiwai Lokahi ka haiiohano a me ke eehia o ka hele ana a me ka hanwi nna,'a piha ka $108.05. Ua lili< hoi ia Ilolokahana ka paluihopu 0 na apana ekalcsia, ma ka liaawi ana mai i 11» ilala $140.10, ua palihi nae iko waho. Ua eo ia Iwilei ka helu 2 0 na apana, ma ka ninim aua mai $101.50 ; ma ka uaua ana nue i kona kulana, oia 110 kahi apana po kii o ka "ekalepin, maiaano, me he-laua lilo iaia ka lielii 1, a ine ka mio oka ha na. Ua eo hoi ia Waianaena ekaleKĪa e ae, ma ka wuilio ann mai a Mr. Nnolio $3.00. Ile nioii hauoli ka ike ana i na. apana ekalesia a pim, aole kokahi i liaule, ua hanwi mai ka imi o na apana i ka puu ilala ike ole ia e kokua aiia pela mamua, koe nae o Waikahalulu