Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 6, 9 February 1878 — —HE— KAAO ARABIA —NO KA— LUA WAIWAI HUNA A ME KE Kahuhipa Laki. [ARTICLE]

—HE— KAAO ARABIA —NO KA— LUA WAIWAI HUNA A ME KE Kahuhipa Laki.

[Uiuiliiin 110 k;i Nupepa Ko Hawah I'ai: Aina o kokulii llnwah n«onu.J lIELU 6. UA KAUOHA k-olu'ia kp knkulu nua o liiv pa, ua han«ii\ no hoi a nianounoa, a paa ponn o lilen me ko Aiikaiieilei'in nno ]>u; <tka, un inakeniake oiiv o hiuiaia i pnka nie ku iko 010 o ka poe ino iionn, manno o kotno nuilu i kukulii wu e hopu i kowa poo enemi, una i ok'lo niua ai ua paa iuia, hoopunipuni no hoi. Ua lioonoho pu ia mawulio a<> o ua [ui nei he ])iialikaua nui lio 20,000, a v liookuu ia ana i na unihina a pau kela a nu> ki'ia puali, pela e leukui ai, a he niake ko Ua poe hele wale mai ilaila ivie ko knleana ole. Ma ia hope mai ua hoolohe !oa na mea a pau iain. No kona uluhua loa e ake aku ana e ike i na maka o kela poe kauwa kolohe, e noho minen ana iloko o ke iwn, oiai ua nau na kui o kona maina no ka hoohoka ia o Uoua uuui manao ; na keia mau tuea 0 pakuiliiii nian i kona naan, a ua liooliaoha loa ia oiu, oiai ho kaimka ikaika a ' kaulana oia ma na kaua mua, ua pio ka Moi o Fomsia iaia, a na auhulihia hoi ko alii o Ilelono, a i keia nnui wahi naomio ka hoi e hoka ai koua ikaika kaulana. Hilahila niaoli. 1 kela a me koia Ja, e holo mau aua oia o niakai, e ake o ka ike aku, h« neo uae ia. I keknhi la, oiai oia e ku ana nia ku nuku o ke ana, <: kuaumumu ana im- uu oleio ino, e hoohiki ino aua i ko Akuu nie na lelielehe haumia, e noke ana a pupu ka hua i ka wahu. Ma ka mana hoi o ke Akua, ua puka mai la kahi ilio o Pape a kamailio inai Ia iaia penei: "E ka lapuwale zhiJ, la[iiiwale inii, pohea la i aa ai oe e olelo ino aku i ke Akua Naaa oe e nialania nei, me ka nmnao ole i kou karaima eleele ino i hana ai i lia eiemakule uaauao o Aigupita me kona hala ole, kiua ole, na lawe ae la oe i kona lokoinaikai a huna iho la inalalo o kou kuka eleele o ka lokoino, makee waiwai, a ine na liuia i piha i ka alunu, ua kaiii koke ae la oe i ke ola iuakamae o ka eleinakule, aohe no hoi he wa a uhi iho na lepo ilnna onu, eia ka o kau hoohiki wahahee ana aku e lilo i makuakane, d e kaana likei na waiwai o ka ]ua l;una, he mnu apnhi ia nau 1 loaa ka waiwai, alaila, e make ka ia oe ka imi loaa P" Ku inamuli; iho la ua Dakianosa iui, oiai ua loaa pono mai la oia i na o' _>lo a hi iīio, me kona kahnhu mii i koia niea oiai aohe mea e ae i ike a i lohe i keia m'au haua ana, aka, ke hue pau ia uku nei e ka ilio a kana poe kanwa. Hoouiaka iho la in, o pnle aku ia Alahe, aka, aohe i hoolohe ia kana pule, oiai ua loihi loa na la a me na makahiEi ana i pule ole ai, oiai ua piha loa kona naau i ke knko i kona waiwai, a o lea waiwai wale 110 kona manao, poiua ke Akua, a i ka la o ka pilikia, i pnle aku ka hana, aohe hoolohe ia mai. Huli hoi aku la keia. a lohe iho la ua hoole he 2,000 kanaka ika hoomana aku iaia Kauoha aku la ia e houluuluia lakpu a pan loa, alta i lea lohei&.ana o keia mea, tra o koke ae la ke ahi o ka inaina o na mea a pa.u loa, a puko ae la na kanaka o ke kulanakauhale mai v u o no keia mea kupanaha, aka, iloko o keia pilikia nui, aia uo ke houhou liilii ]a ka olelo a kahi ilio iaia, nolaila, aohe moe pono o kona po. I loihi no i ka po a ao ae, o ko ia Ia ake no ba iieie i ke ana o i ba poe hiauioe ehiku, oiai aohe i ala iki : o kahi ilio wale no ka mea ala o kkou,o ia hianjoe ana no i ke kouio ana, aohe eueu ae o lakou nei. Ileaha ka'u e hele akii ai i ke aua ? wahi anu iaia-iho, o na oielo a pau a ka ilio i oleio ai. ke kani mau nei no iloko o ko'tt mau pepeiao, a o na mea huna lioi iioko o'u wale no, ua hoikeia mai e kela ilio, aka hoi, heaha la wau iloko o uu maka o ka holoholona a ke Akua ī bana ai ? He alea wale no o ka manu. Auwe, eDakianosa, nani ka hilahila. īuiui ka ooloku, aka alia hoi, ua huna kele au ia uiau niea, iiulailu o keia ilkuu

e hoehueha tici ia'u, e lilo iuia knnu m;ui ineu ]>ua i mwi uk> iiVit. Mnikai m-.wli ui i ka huua aua i keia inoa, ina paliao niukon pn ina ia ua ikeia ka mea huna. Naanao niiioli 110 lioi au i ko kuknlu ,ana i pa a uuni, a papa akn i nu a\cti <i piai, 'aole e komo wale iloko, liia kuu kukiilu ana a hoonoho hoi i poe koa c hoonuilu ai. Pehen la v ola nei keia poe kauwa a'u, oiai na paa loa lakou iloko o ke ana, ti ke manao nei uu, ho pnka no ko lakoii e puka imilu ai a hoi mai »o, nohe nuo i ikein, nolaila, i mea e loaa ponoai ko kolohe, e haopnni aua ati i keia niauua mu ita pualikoa. Ua kuuolia koke ia na kun o hoopuni i lui, mauna, mo ka ae ole aku i kiikniu mea n ae o komo tv e puka iwaho o ka pa. 110 U,OUO kaniika koa nia ia hann. I ka pau (Uia o Ueia nian mea i ka liooponopouo ia, hnli koke aku ln oia i ke ana, a nio ka leo hookano.a kakann i olelo aku ai oia ia lukou. 1 koia wn *' hua\vi pio mai oiikou ina Uo'n liuia. l'miu liou uiai la no kalii Papo. "Aolie o uiakou wiihi nteti a uiakau ilu iu oe. lleaha oe ? 0 ko Akua ko uiakou Uokua. Nuhulo, o luwloho nnii, o hui kuke aku oe i Epeso aie ka iiakiilia o!<?, oifti, o Uou walii no ia." lUe iho la o DaUiauosu tta hoohoka ia oiii o kuhiilio, huli ao la ia tne na niiikii hilahila a hoi akn la. 1 Uona iiikī aua i l']peso, ua pepohi ia iho konn uiau enuhe. Pioloko ae la ko tUii inauao no keia moa, aka ua paa loa koua īnanao liuna, a iiia wale uo i ku ana. Uona uiauao. Nolaila i keleahi la ne, holo hou aku la no oia i ke anu e kauiailio pa ine kona hoa olelo o kahi Pape. I kona hiki ;tua alm, olelo hou nku l;i uo oia i ka ilio, ina e hiki anai ko-oukou AUua kc hoihoi hou mai i kuu waiwai a ive kau luiuoluuio, alaila, o hookuu no au ia ou kou. "E hele oepein, e \ioi oo i Epeso, a e lohe hi>« no oo i im inea liou oine," walii a Piipo. la wn, luliluli iliō la ke poo o ua Dakianosa uei mo ka huhu nui. lloi koko aku la iit, a lona uku la kiuia poo keikikano ekolu, tui ninke i na lapu a ka poe il-iimoiiio, oiui ua ulnUu lakou, ua piha i na uhano ino, un hou aku a hou uiai ki,kou me ua pahi alakou, a polai make ai. Nani ka eliaeha a mo ka niokumok'iahua o na mauao o ka makuakane, ua ulupuni oia i ka wela a ke aloha keiki; oiai na manao ia, e loaa nnn Uona maii hooilina, a e lioonoho pakahi ia lakou maluna o na aiua, a pau oini, eia iiao ua huohoka ia Uona mau Uuko lapuwale. Iwaeuakouu o keia pilikia ona e hoo- I puni nei iuia, aole uo i ptui kona maiiao e hele hott i liookahi i koe i kenna o kamailio hou ai nie ke kanaka ilio. j Lapuwale, wahi a ua Moi uei i ka poo e hiolani malie ana, oiai aohe o lakou la lulie mai, nuku wale aku no Ueia e nuUu ' ai, pilikia inaoli au ia ouUou," iua paha e hanle ana oukou iloko o ko'u lima, e pau 110 oukou i ka liaehae ia maniua o ka umo ana o ka niaka, a iuu lioi e hoihoi h«u ia mai knu mau koiki, e kaki. aku no mi i ko oukou hewa, a e hookuu lanaUihi ia oukou. E hookolm, wahi a ua wahi ilio nei, aoh) loa e'hoihoi hou mai ke Akua i na keiki a ka inakuakaiie i liaiia i kekahi karaima, e holoi loa ia aku lnkou mai Ua iuaka niaeniao aku o ka honuiu E hoi hou oe i Epei3o, a e lohe 110 oe i iia \uea hou i oi ae i ko kela iho nei. Ua lawa, wahi ana, ine kon;v enii hope ana aku, oīai, aoho uo e hiki iaia ke h, ; le aku imna, e help do a kahi nma ;tua iku mua ai pau ae la uo ka liiui, e waiho 1010 lo ana na liina, a tta pau loa Uoua niau mea a pau loa, me )ie men Li it;i j Ua nwiki, o Ua noke wule aku no i ka iniku. Kauoha koke ;m la ua !Moi nei i n;i ]iu;ilikaita a pau loa, a nie na Uanakii no lioi a. pau loa o Epeso, a me na wahi ana e noho alii nei, e lawe nuii Uela a me keia pal-ahi i hookahi pauku wahie, u e hoahu iho ma ka puka o keaua. Ua hooUo koke in keia kauoha a ka iīoi, ptipukuiū wale ia iusu no ku atia ka paila hana ka liaawe o ua meu lie wahie. U kn inanao 0 ka Moi, o ka ho-a i keia wahie i keahi 1 pau utv poe hianioe nei ehiUu i ke ahi. I ka makaukiui ana o keia nie.a, puilu ia Ua wtihie a kti ke aliua nia Ua jmka ponoi no ke ana, o ke kanoha koke ia ilio l<i no ia e u fire up," 0 ke ktini iaaku la uo īa o ke ahi, i loa iid a piv ke ahi, o ; ka no-u o ka wahie i ka la, o ka hmoae j la nu in o ke ahi, aohe i kanamai, pii k:i i ula wena i ka lani, pouli i ka uahi. Eia j nae ka pilikia, puhi umi la ka makani | ikaika mailoko mai o ke a D a, a nm } u kuj kulu ruai ka pa anu o ka inakani, it niue j aku la ka lapalapā o ke ahi nia ke ala e ! hiki ai i ke kulanakauhale alii. () na pualikoa keia a ine ka lehnlehu i he]< ; uiai, iia aneane lakou e pau i ke ahi. oiai ke holo nmma nei' ka a aim o ke ahi , n;l ke kula, uia ka uhilann, hiki'pono aku la i ku kti[iiuiikau[ni[(_' alii o Uakianu- i

puln uku !a leo uk'lo niia 010 o Ui* ulii, n lio \va pokv>lo ( nalilo k:i waiwai, ka luinolnaio lioi oka Moi i puu lehu, oka hkmoe leupaianahn, ain uo So"liiohuii ki i kn liianioe kajiu o Niolopun, "j)u!u\ ka ihu niinu i ke knao," uolio euou ac, aoho no i komo aku lee ahi a uuhi pi\lra-.e hoopilikin ia lnkou. jN« keia pilikia kulio'honu o ua Moi nei i hoohaaluui iho i kona imnu hnakei, a lmli hou ftlcu la i ko mm, me kiiniaimo iia pau lnkou i ke uhi, u. o wtviho suui ln lio puu lehu īnnluihi. 1 hiki aku ka hai\n, o nonolo nuii nmi 110 na puka ihn o lakou ki, e kau uua 110 ke. keha 0 kuhi ilio. I keia \va, nonoi nku la 0 l)akiunon!i 0 aloha niui iaia. K helo 00 pela 0 keua iuo nui/ a 0 ohi aku i nii waiwai au i almui ui, 1110 kou nuuuio n;>.uu'i. A.ole e hiki iu 00 ke hoowalowale i ke Akim, e liko me kau hoowalewali' auai ka eleinakule AiVii|iita. lluli hope aku la o Dakianosa ine ko kmimaliu 0 ka naau e loleu aua i kmui kiim, lioi>pololei nku Ja ia ina ke aliv 0 hikiai i ke kulauukiuihiUe i neo iho lu i k" ahi, nana aku, niukaikai, ku i ka iiooiKiiileiuki, alea, aolie ami niea e hnnn aleii I\niena 0 keia mau pilikia, e hakai ana kekahi malii po o kokalu, oiai, pela ke Akua e haua ai i kana nien i inaniM) ai e hoo|iilikia no ke kue aku laia. Aolio 110 i j)au ae kona inunao hoekielae. No keia n\ea, kauoha koke iho la keia e leukulu ia i kuea uni, a 0 hanaia i 110hoalii Inio, kauoha ]iu aku la oia i kona poo koa a nau e aahu piha ia me na lole nlaula, lie I\oailona keia i ko ka pon o ka hikina, no ke kanikau avui i na keikialii nuike, a e pnlou ia me na uhi uuika eloele. Ua manao pn no lioi oia 0 pepehi ia iloko o ka n\inuto hookahi elima a eono uhane maoniae, uo ka inohainna i ka pono 0 kona nohoali:, n i-mea, hoi e hoonana ai ika ehi\eha 0 koua naau no keia mau luina i hanaia. I\lannuv nae 0 kona hooko pouo amv i keia mau huna lokoino au:v, noonoo hou iho Ia ia e liele hou i ke ana o ka poe Uiamoe, me ka lawe pu atuv i kana niau mea leuua, nio kona manuo e lanakila oia i keia wa, 11 i kona hiki ana iiaila, ua papalua ia kana niau olelo hoino. Pane aku la kalii Pape, e haalulu oe 0 ka lapuwale nui, me kona moe niaiieniai 110, e kan kehakelia ana no konapoo ilu\uv 0 kona mau wawae. E haalulu ananei au P walii a Dakianosa, aolo e hiki ia Alahe ke hoohaalulu ina! ia oe." Ae, aka, he hiki nae ia Alahe ke hoopai mai ia oe, wahi a Pape, ke hookokoke imii nei nnnute liopu loa. Aohe. nialiu aku 0 Dakianoaa i keia mau olelo, ua piha loa ae la i ka lmhu, a hilinai iho la ma ka uunui 0 kona inau lima a rne ke ooloa o kona inau oloua. Unuhi k«ke ae la ia i kaua pana a nie ka pua, a kau pono aku la i kahi iiio, nio ka olelo aku, e nana hoi kuua i ka uiana 0 kou Akua, ke ole e kapalili kua pua i ko puuwai i keia la, a e liio oukou apau !oa i poe pio na'u na DakianuHa, ka Moi nui 0 l\-resia, Helene a me na wahie pili ana, nolaila, 0 ko oukou inanawa keia. Me keia olelo, lena pono ne la oia i kana kakaka me kona ikaika u. pau, a i ke kuu una alui, lui ka niakani, a ina no e k(i aku, puka pn ma h-h aoao, eia nae, ua hoohoka loa ia oia, oiai ua lmule koke iho la 110 ka pua atm, a ku ika lepo uua na wawae ona. A ia wa koke, no, oni ae ana keia mea, eia ka he nahesa nui, he 20 kapuai ka loa, a ma k-ona inan lielelu-lenn, na k;vu J <; no ka weli o ua kanaka nei, munao iho | la 0 Dakiatiosa e liolo, eia nae, wili koke ' mai la ka luielo o ka moo nui u puliki I paa ia īho la ua Dakiatiosa nei, a alako ' ia aiu la e ka nahesa nui ina na ulauui \ a puni ke kulanakauhale i koe i ke ahi, i a o ka hope loa, lawe ae la na nahesa nei 1 keia iloi paakiki"a hookau aku la i;iia ' ilutia 0 ka noho hao ana i lioomakaukau ! ai no kela poe tansani uhano hala ole, a ! malailu \ noho ai ūn 11100 nei e ai liilii ana ia Dakianosa a hiki i ka pau ana. j ( i puil.) I