Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 25, 22 June 1878 — HE MOOLELO NO NA KIAI EKOLU. A ME KE Koa Opio Wiwo Ole; ATAGANANA! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA KIAI EKOLU.

A ME KE Koa Opio Wiwo Ole;

ATAGANANA!

[Unnliiia o kekulii peni mnunwuloH no ku iliwahiwa a kn Lahui liuwaii,] MOKUNA IX. lIELU 15. AIIOOMAKA akn la o At.a«i;aniuin o liuhni aku i konakaniaiKo pu ana 11)6 kona haku aīim, e knmailio arta oid mo ke ukuhele loa, a o ke kannka no nana i lawo niulu i kuna wahine, oia tio ka nioa i hakaka pu nio ia tnu Jolly Miller ma Meuna. Mnliope iho o ko Aka hoao aiia i kn waiiia, ;iane ae In, ka, he maikai wale no keia, a hoike ao la ia ina ke kunou ana o kona poo, he ouo ku waina, a noonoo pono iho la ia ina e mal'epono ana keia raan poo eha i ka mauua ana aku no ke 60 a 70 palia pisetole. E hoomaopopo ilio, wahi a Atagananu, he wahine ko kuuiu o keia, he wahine ua lawe malu ia ; a me ke kanalua ole o'u, na liooweliweli ia, a uialia no paha un okioki ola ia, no ke kuniu he pipili loa ia i ka Moiwahine. Ea, ua oki oe e Atagnnana, ua oki oe, i puoho niai ai o Anuuiki, i ka'u ike iho, ua wela loa kou noonoo no ka Maelaine 13onancienx, ua hanaia ka wahine i niea a i ole i knmu no ko kakou poino, a mai iaia niai i puka tnai ai ko kakou mau ehaeha a pau loa. la Aka e lioolohe nei i keīa, ua nahu iho la ia i kona niau lehelehe me kona inau uiho loloa. Aole 110 ka Madarae Bonancienx keitt kuuiii o kou pioloke, wahi a Ataganana i pane ooleu inai ai, aka no ka Moiwahine, ka niea a Uā Moi i hoowahawaha ai, a ke Cadinela hoi i kumakaia ai, a nie ka ike aua i na poo o kona poe hoaloha oiaio, e haule pakahi ana mai ko lakou mau kauiu-i aku. Aka, uo ke alia la koua mea i aloha ai i ka poe a kukou i lioowahawaha loa ai, oia ku poe Hei'elane a uie ka poe Pauiolo ? i niniiu alui ai o Aka. 0 Su]innia kona aina hannu, walii a a he mea uiau no ia, he nu'a aloha ia no ke ono hanau, he mea ia i kanu ia iloko o kela kupa keia kupa e ka Moa Nu.na i liana kalani anio ka honua, a po!a no kakoii a puu loa, hn moa aloha ku aina hannu, e like ms ke mule, " Kun Aina Iluuau e, a o kau mea hoi i pane mua mai nei, aole au i lohe iki o he aloha ia i lu» poe }3eretane, Pela io no, walii a Aka, ua pono i ke kahi e hooia uiai, e pono o aloh» ia na kanaka I3eretane, aole 110 hoi au i ike i kekuhi ano kauaka e ae i oi ae ka oluolu a ine ku hieliie e liko me lakou. Eia hoi keia, aole paha oe i hakilo pono i ko auo o kona komo lole ana, i kuawili niai ai (ji Palwko, ilaila au i ka la i luhelelei ae ai oia i kana niau' inotui e ahu uiokaki anu iiiii ku liouua, a lawe ae la au elua o lakon, a Ua liko ka waiwui io mn 0" iwnkalua pi»etolr», ho ikla 110 Wepania, liko mo 380 koneia o ka pisntole liookalii, ua iko auui oe iaia o Arauiiki ? Ua liko a like «o hoi ko kuua iko iani, oiai, nii makou i nialoko o ka niahinaai niaAiniena, kalii lioi a ke kuhu lio o ka Moiwnhinu M de Pui'anelee i hoolanna uku ai ia'u inia, īua ke knlanui au ia wa. Iloahu hoi U-a mea e koakea nmi ai a'u, um ka laweiuia iuia nm. lea luna u kiikiilu nku iniua o ka Moiwahiiie, inn

ln* inen ia e lioonnukinki ai i ke Oiulinela, a ina e loaa ana iu kakou kekuhi wu na i kun ola no ia mea ? walii a Atagaiinnu. Ua kainailio uku paln ia oo lola kanaka knai i na nu-a silika, wahi u Aku i ninau akn ai ia AlnKimana, ua manao ka Moiwahino ua hoowaleu-alo ia o Ua I kiniliauia e komo i Kamni nia ke aiio inaalea. Pela kuna i nmkau ai, a un akaka ia'n, walii a o ka pipili o keia \rnhiiii» ma ua iiiea o ka Moiwahine, he niau hooiaio ia no na mea e pili ann i ka kakon iiioa e kainailiu npi, a malia palia, ine kona aloha i ke Uuke o Bakinihfma ina Parisa. Noonoo nmoli no oe oAtaganatia, walii a Pakoko. Makenmke loa au e lohe i kana mau kamailio ana, walii a Aka, he tn;i u mea hoonanea wale uo ia ia'u. E na keoniuiuna, e hoolohe, wahi a Arai-uiki. E hoolohe ae lioi kakou ia Anmiiki, i hooho ao ai na koa ekolu. lnehinei, ina ka lialo au o kekahi kauka noean ma na mea o ka papaku oka iaia au i nieuiele ai i na uiea oolea ma ka'u mau haawina. la lobo ana o Aka, hene ilu iho la leana wahi aka. 0 kona wahi ■> noho ai, hewahi p;»noa loa, oia nae kahi luipono 110 kana oihana, a ia'u e liuliu ana no ka hoi mai, a haalele aku i konaiale. (Maanei i namnnamu iho ai o Arauiiki, a e nau ana na kui), Ae, wuhi a kona poe ia oe i haalelo alui ai i ka hule o ke kauka. pehea aku. Ae hoi, he kaikamahine ka ua kanka uoi, walii a Animiki. Aho, he kaikamahine kana, i hoopaheneliene ao ai o Pakoko. Ae, he wahine ui a hanohano kela, i Imanou tnai ai o Arauiiki uie ke kuoo. Ia wa hn ae la ka aka a lakou. lna oukou e aka a henehone nmi ia'n, aole au u haliai hou aku aua ia oukou i na mea i koe Ae hoi ha, e noho molie loa hoi niakon tue he poo Mahometa la, a e kuli hoi me he poe I\atapalaka la, wahi a Alui ma i hōomalae iho ai. Ina pela, e kamailio hou aku no au Ae, o keia wahine, he liele mai 110 i kekahi wa e ike i kona uiakuakane, a iaia ilaila inehinei, a iiaila pu hoi an, ua loaa ia'u ka hanohano o ke kuikuilimapu ana me ia a liiki i kona kmi, wahi a Anuuiki. Oia eu, he kaa ka ko ua kaikauiahine la, wahi a Pnkoko, a o kona liewa nui loa ia, o ka loihi o kona, alelo, aohe hoi e uolio nmlio iho a pau pono ka ia lu, he , inako.inake wahine ka kou e kuu ailmne E Pakoko, walii a Arumiki, he niea mau iho nei uo lioi keia ia oe, hele a kamuilio ne, e leahuniahu nnui ana no hoi oo i nn olelo a pau, aolie ia lie rula maikai no ka poe keoninmua. E na keoniniana, walii a Ataganana, he mea kauinaha leoia, o pono e hoopau kakou i keia inau hoohenehono wale, e kamailio ,§ku e Aramiki, ina hqi. Ia wa mo ka iko 010 ia, ku ana ho kapalii])alau!i, a ma ke auo keoniinaiia, o like no hoi me kou kanaka la e Ataganaiia. Oia nku la no ha, wahi a Afcaganana. Pela io paha, ua hele niai la ia a kokoke i ke kaa, me eono kanaka e ae i liele. pu mai me ia, aka ua ku nmmno akn la lakou inn kahi kaawale, he umi pahu iwilei, a me ke uno uiau o na keoniniiinn, na kunou mai la oia, a ua kamailio mui me ka leo oluolu a wai[)aho. 0 kuu liaku ke duke, a o oe hoi e niadame, wahi ana i kamailio aku ai i ka lude, o kau. Kahaha, o ko kai|tamahine keia a ke kaukit o me.a ia nei e kau ? wahi a Pakoko i ninau mai ai. Ua oki oo e Pakoko, wahi n Aka, hana kohu ōle no hoi oe, E kau ao iluna o ko kaa me ke leali 010 a mo kn walaau ole. Ua lawe oia ia oo no Cakinihauia, wahi a Atugauatia. Pola kuu nianao ana, wahi a Ammiki. Aka o keia ledt', i innau'uuu ai, o Paknko, i Anlf i' puii.)