Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 31, 3 August 1878 — HE MOOLELO NO NA KIAI EKOLU. A ME KE Koa Opio Wiwo Ole; ATAGANANA! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA KIAI EKOLU.

A ME KE Koa Opio Wiwo Ole;

ATAGANANA!

j Unnlma e keknlii peni mnnawnlen no ku iliwaliiwa a ka Luhui Hawaii.] MOKUNA XI. lIKīiU 21. r]S T A hoi'ii olnn 11 piH'hu ae. ho nal(i kii pouli o Paristt, u anoane e melia loa, o ke koele kok<! mai no iiae ia o ka hora 11 inai na \vat,i mai a pau o ke kulanakaulmle, l\e niaikai a oluoln nae ke ea o ua ahiahi nei, he konane palaweka ka mahina. ina he maliina, e IHe !iookalii ana no nae ko kakou aAtaganana iloleo o ia ponli ma ke ala ololi nie de Assas. Oiai e nioani inai ana ke ala o na mala pua ma ia alanui, ao ka ke koa Ataganana ia o hoopiha inau nei i kona waihona ea, me na ala huihui o ua pua e kaomi'ia ana e ke kehau kolonahe o ia f>o, a e haliliali ia mai ana hoi e na we,lelau makani 'nalihali ala o na kuahiwi. Ma kahi mainao loa, e lohe koliuliu ia aku aua na leo olioli o ka poe i piha i ka waina. oiai, aole lakou i nana i ke kiaha i kona olioli ana, a eia la ua ku i kiki ia e ka hope-eha o ua wai hoohui malule ]a, a e wawalo ana ko lakou mau leo uwauwa i piha i na hoohiki ino e like. me ka piha o ko lakou ma'u alelo i ka Ua kaulo ae la o Ataganaiifv ma ke alanui rue Kasaketa, a o ka liiki wale aku no lioi koe i ka hale o kona hoalolni a aikane pnnana hoi a ke onaona, e puliki ia ana e na lala o na laau kukamole, ike lihi aku la ia lie wahi aku e maulo ae ana mailoko mai o ka rue Saravanadoui, me. he iuea ia nae he kitio kanaka, ua walii ia i ke koloka, a mauao aku la o Atiiganana he kane i;i, aka, no ke ano j)ilalahi o koim wahi oiwi, ka alaala[iine o na keehiua wawae, lta ])alat\ehc o ka hele ana, e kani ana na kapuai wawae, e knholiulio ana ka puu o kona uiau kamaa, ia wa, manao ae la uo ia lie lede | keiu. A i ka nana aku no hoi, he waiiine keia i ane kainaaina ole ia wahi. Oiai oia e huli hele ana i ku hale ana i manao ai, e nami aua i o a ia nei, imiw u ihof)e, j peia wnie, uo ia. e, lauwili ai. A no keia iiK'ii, uu lioonaukiuki loa ia iho la o Ataganana. E liele ae au e, launa pu me keia mea, ! i manao wale iho ai o Ataganauu, ma kona nauaina, ua akaka lon, lie opiopio | wale no ia, oiai ho ]>opololei ka hele anu, a he kilakila ka oiwi pali o Makana, u malia no paha he wahine ui no keia, o leu ike ole iu ul;u hoi i ka poeleele ka | hewa, a pela oia i nianao ui, e lawo i ke , onaona linia, aole i ke onaona mal;a, aka, ua lioala ae la kona lunaikehala ia ia, ua ano luiemi hope. mui la iu. Aku, o na wahine e holoholo wule una ma ke alanui i keia manawa o ka po, aoie i he,- ](! no ku mea e, uka, ua hoomanawaiuii kona nialuiu i ke kepolo o ka po, oiai, he niuu kana i alohu ai e liuli nei, aia i kuhi i hoekepue ui, nolaila, uo'ne i ae o he nuikaii, aia ka iiaim a ui» Ict; kou iloko, oiui, ua "ahia wela kela." Nwlaila, nianao iho la o At.,iganaua, ho īnea pouo 010 u ano keouimana ole paha ke hele aku e hooiuiiwa i keiu wahiue ehnli hele Mei i kana mea i aloha ui. Oiai keia e ku ana nia kahi pouliuli e jk(i »](! iu mai ai, ilu: pono aleu la keia i. ka wahiue e helo.loa inui uua imna, o helu ana i na puku auiani a ine na liale, aoln! keia he huna nui, oiai, ekolu \rale

no hol«>lt> iiui i,v ll( iivo oke ulanni, a eluu j wulo no pnka iiiiinni o. hnli j)ono ana i nlti loii. 0 lu'kahi, no ka hah- 1010, c U» likt> nua nie ko Anuniki, a o kekalii oko Aratili<ii )inka aniani no, elna wak' no puka aniani, a aolm pohihihi o ka noii ana aku o la, i pnoho ao, ai o Ala^annna, nio, kv)\\a hoo\\\a\\ao a\\ti iu', i kc kuikan\al\inn hanni aka noii lionna. Uc oiaio, h« mea luiomakeaka ia, ina eia lu'ia īiiann nnnu kt: nn\vuti;i hele nei ma na alanui o ke knlanakuuhah', a e luili hek' una paiia la no ka hale o kuu hoalolia. kuu niauHoio ana, oia no keia, Aho, c kuu Ai'mniki aloha, ua Ja\va au Ia wa, oiui akn la o Ataganana ihope, a peu aku Ia ma kahi e hiki <jle ai iaia ke ike.ia inai, nialalo o kekahi pohaku nui, tua ke kuniu o ke alanni. Hoonian mai la no na wahinp, opionei ka hole imua, i; anan ana ka hele ana, a iki', puno ilio la keia, a ma ke kunu ana iho a ua wahine opio nei i akaka loa ai lie wiihiuo io. līe knnii hoomeamea wale no kela, tnr\ h« mea la lie kunuanu 1 a oa'o mua ia, i lohe ia mai, alaila kiiia niai. Heaha la hoi, ua kukai ia niai paha keia knnu awa n\e na hoailona i ike ole ia, i pau ai kana huli hele ana ma na mea a pan, a i ole, ia, me kekalii kokna ike ole īa palia u\alokj mai, ua ike ae la ia i ka h<xjie o kana huaka' Hele malie aku la ua lede nei a pili aku la nia k;i [inka o Anuniki, a leikeke aku la ekolu kike ana, ame na manamanaiima i pepeluia i kalele aku ai oia ma ka olepelepe o ka puka aniani o Aramiki. lie oiaio, aia no ka pnlta o Aramiki oia e ku mai la, i namunamu iho ai o Ataganana. Aha, e Mr. Hookamani, na loaa ]iaka oe ia'n, ua loaa pono oe ia'u e noii ana i na iwihilo, a nie na io hoeha nukn o ka houna. ileaha la hoi auanei ka hewa, o kou laki no ia. Aohe i pau pono aku na kike ana, oweke rnai la h\ puka aniani, a ikeia akn la lie malamalama e uwiuwiki mai ana, Alia, aha, wahi a ua Ataganana nei, aohe ma ka puka maoli ea. Aha, aia ka ioa ka puka aniani. Ae, na hiki aku la ka mea i kaunni ia. E wehe ae i ke olepelepe, a e huki ae i ke olepelepe iluna, a e pii aku naha auanei iluna ma ke alapii. Nani kela. Aka, ma kona haohao ntii, e man ana no ka paa o ke auiuni, a o ka malamalaina hoi i holiolo ae ai ine he uwila la, ua pio honua ilio Ja, a he pouli wale no ko loko. No keia mua, nianao iho la o Ataganaua aohe i pau iwno ka laua hana, nolaila, hoomau aleu hi nn keia i ka nana ])ono ana, a me ka hoolohe loa hoi me na j)epeiao. Ae, ua pono o Ataganana, oiai, aohe i npuupu iho, lolie la aku la heeluamau kikeke ana maloleo niai. a hookahi aku a ka wahino kike ann, ia wa no i uwehe ae ai na olepelepe. Ua nana pono paha o Afcagananu„ a ua houlohe pono paha, aole paha, na kakou ia e noonoo, aohe [iaha e ole, he ake ka lioi kona e ike pono i na mea a pau lou. L nha iu. ae la hoi, nalo aku nna ke kukui a i kekahi rumi e ae, aka, ke kuku jiouo nei na lihilihi o Ataganana i ka nuna pono i keia uiea hon, a ua olelo ia, o ku maka o na Oasacontt, ua likeme ko ka [)o[)oki ka ike i ka ])o. Ua nmopopo pono ka ike ia Ataganana, e liiki ai iaia ko ike i na inea a j.)au loa ma ia aouu oke alanni, a ilee aku la oia i kft* nnuhi ana ae o ka wahine he wea keokeo mai kona eke ae, a hoomaholahola ae la iu me ka -wikiwiki. A i ko ia nei nuna pono ana ano o ka hainakii, a o kuliikulii pono an« ua leele nei i ua haiuaka nei ma kek.Uii kihi, me he mea la he inea ua kakau ia paha īna ko ano lie uiaka. Ia wa, hooinanuo ae la ia i ka haiuaka ann i ike ni a i loaa ai hoi ma na wawae 0 ka Madame Bonanikaka, a jiela no hoi 1 ulu hou iui ai kona hooinauao ana. Ileaha iho la ko, auo \\ keia'hainaka e lauwili ia nei ? wahi a Aia^'anaua. i j>nu.)