Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 459, 19 May 1892 — Page 2

Page PDF (1.04 MB)

This text was transcribed by:  E K Soares
This work is dedicated to:  Katherine Kiki Napua Andrade Wright

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

NA KE KAUOHA.

@A EONO @ MAK@@ KEIA.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ hoo@@@@@@@@ aono @@@@@ ka @@hono @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ Pa- @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ Kapon@ @@@@ ko po- @@@ na m@@@ hia kona @@@ o ka aelike.

            E hoailona moakakaia na koho @@@ pau me "Na Koho no Lako,, Halepaahao Oahu," a e sila ia hoi apau.

 

PAPA HELU.

@@ ma ka paona oia e@i mai i ka 10.000

@@p Hoa, ma ka paona

@@ena (Medium) ma ka paona no ka mahiua, mawaena o 4,000 a 5000

@ aiaoa omoomo ilou ma ka omoonio

Kamano (ula) ma ka 6 a 7 paona o ka mahina

E @@ ma ka paona no 600 paona

@@pe ma ka paona kope Kona no 300 paona

Kepapa ma ka paona keokeo a i ole he @lau'u

@aie Tahiti ma ka pana

@@@ikai @@a ka paona

@@@@ il@@@ avariga @@ eke no ka ma@@@

Ke@@ S @@ mania ina k@ paona

Ka Helu 2 ma ka paona

Kaiu ma @@ puat@@

Na Papale Laiki @@@ ma ke ka@@@@ @akini o ka mahina

@@ ?o'u ma ka i@a

@nakini H@@laula ma ka i-a

@@ pelo Helu 1 ma ka i-a

@@ Hulunala moe liilii ma ka paa

Ua Bakeke Hao no ke kakini 13 a l@@

He Pakiia Pu@@@ no ke kakini paina a @@ paka@@@

@@@@@@@@ ka@@@@

@@@ @@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@

W. AUSTIN @@@TING.

Loio Kuhina.

Ke@@@ Loio Kualoa.  Mei 9, 1892.

may11 7t-d

 

HOOLOLI I MANAOIA NO

KE KUMUKANAWAI.

            He Kanawai e hoololi ai i na Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 o ke Kumukanawai, a e pakui mai i pauku hou i ke Kumukanawai e kapaia Pauku 83.

            E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii:

            Pauku 1.          Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 48 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la:

            "Pauku 48.  O na Bila Kanawai a pau i hooholoia e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai, e waiho ia imua o ka Moi.  Ina e apono oia, e kakauinoa oia, a ma ia mea e lilo ai ia i kanawai; aka, ina aole oia i kakauinoa, e hoihoi hou ae oia me na kumu pu o kona hoole ana i ka Ahaolelo, a na ka Ahaolelo e kakau i na kumu o kona hoole ana maloko o ko lakou buke moolelo, a e hapai hou lakou i ka noonoo hou ana no ia mea.  Ina mahope o ia noonoo hou ana a ua hoaponoia ua Bila Kanawai nei e ka elua hapakolu o na hoa a pau i kohoia o ka Ahaolelo, e hoihoi hou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa ana, a ma e hoole hou ia mai ke kakauinoa ana alaila, e lilo no ia i kanawai.  Ma ia mau hana ana a pau, e hoomaopopoia ke koho ana ma ke kahea ana i na ae a me na hoole a e kakau ia ma ka buke moolelo o ka Ahaolelo, na inoa o na poe a pau i koho ma ka ae a me ka hoole i ka Bila Kanawai.  Ina e hoihoi ole ia mai kekahi Bila Kanawai e ka Moi iloko o na la he 10 (koe ka la Sabati) mahope o ka waihoia ana aku imua ona alaila e lilo no ia i kanawai me he la he kanawai i kakauinoaia e ia ke ole nae e hiki ole ka hoihoi ana mai mamuli o ka hookuu e ia ana o ka Ahaolelo a ina pela, aole no ia e lilo i kanawai."

            Pauku 2.          Me keia ke hoololi ia nei ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 56.  O ke Alii o ka Ahaolelo , he kane kupa oia no ke Aupuni i hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kuniamalima, a i noho ma ke Aupuni no na makahiki ekolu, a he waiwai kona iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu tausani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole ia, he loaa makahiki kona aole i emi malalo o eono baneri dala."

            Pauku 3.          Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 59 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 59.  O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana a ina ua hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookaa oia i kona mau auhau, a ina ua hookomo oia i kona inoa ma ka luna inoa o na poe koho o kona apana no ke koho apa i na 'Lii o ka Ahaolelo, alaila ua kupono oia i ke koho i na 'Lii, a ua loaa iaia ke kuleana o koho i na 'Lii o ka Ahaolelo i kela a me keia noho ana ina nae:"

            A e hoololi ia no hoi ka mahele elua o ua pauku la, a penei e heluhelu ia ai:

            "Alua- He waiwai ponoi kona ma keia Paeaina i kupono i ka auhauia i a emi ole iho ka waiwai io malalo o hookahi tausani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole pela,, ua loaa maolli laia kekahi loaa makahiki i emi ole malalo o eono haeri dala i ka makahiki mamua ponoi iho o kona hookomo ana i kona inoa iloko o na inoa o ka poe kupono i ke koho."

            Pauku 4.          Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 63 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai uapauku la:

            "Pauku 63.  Aole e noho kekahi i Alii a i Lunamakaainana ina ka Ahaolelo, ina aole i kohola malalo a kulike hoi me na hoakaka ana a keia Kumukanawai."

            Pauku 5.          Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 62 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la:

            "Pauku 62.  O kela a me loaa kane kupa o ko Hawaii Paeaina, ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana ina ua hoohiki oia e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai e like me ka mea i hoakakaia no na poe nana e koho i na 'Lii, a ua hookaa i kona mau auhau, a ua hiki aku oia i na makahiki he iwakalua, a i noho ma keia Aupuni no ka makahiki hookahi mamua penei iho o ke koho ana, a i ike ka heluhelu a me ka kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha (ina i hanauia mahope mai o ka makahiki 1840) a ina ua hookomo i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kona apana e like me ka mea i hoakakaia ma ke kanawai, alaila no loaa iaia ke kuleana e hookomo i hookahi balota no na Lunamakaainana a mau Lunamakaainana paha o ia apana, aka nae o na olelo no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha, aole ia e pili i na poe e noho ana ma keia Aupuni i ka manawa i kukalaia ai keia Kumuka wai, ina e hoopaa lakou i ko lakou inoa a koho balota lakou ma ke koho mua ana malalo o keia Kumukanawai."

            Pauku 6.          Ma keia ke pukui ia nei i ke Kumukanawai he pauku heu ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai la, a e kapaia, Pauku 83, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

"Pauku 83.  Ua hiki i ka Ahaolelo i kela a me keia manawa e hana i na Kanawai ana i manao ai ua kupono no ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana me ka hoomaopopo ana i na kanaka a pau, a i ole ia, o kekahi papa hookahi a lahui paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka hana ana i na hana oihana mahiai, a ua hiki no hoi ma ia Kanawai e hoohaiki a kaupalena i ka manawa e noho ai maloko o ke Aupuni o ia poe limahana oih@@@ mahiai, a ua hiki no hoi ma ia Kanawai e kookahiki a kaupalena i ka manawa e noho ai maloko o ko Aupuni o ia poe limahana oihak@ mahiai  a me na oihana a hana paha a lakou e lawelawe ai."

            Ke hooia nei au ua hooholoia ka Bila mamua ae ma ka Heluhelu Ekolu ia ana iloko o ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii ma ka la 10 o Novemaba.  M. H. 1890.

CHARLES WILCOX.

Kakauolelo.

feb 19 tf-d.

 

HOOLAHA AHA KIEKIE,

            AHA HOOKOLOKOLO @@@@ O KO Hawaii Paeaina.  ma ka hooponopono waiwai.  ma ka hana o ka waiwai o JAMES HARRIS o Honolulu, Oahu i make kauoha ole.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a O@@ lako, he makuakane no ka mea i make, e o'olo ana ua make kauoha ole o James Harris i oleloia ma Honolulu, i ka la 16 o Aperila, 1892, a he waiwai kona i kupono ke hooponopono ia, a o hoi ana e hoopuka ia ka palapala lunahooponopono waiwa, ia C. W. Ashford o Honolulu, nolaila.

            Ua kauohaia o ka POALUA, ka la 31 o Mei, 1892, hora 10 o kakahiaka, ma Aliiolani Hale, oia ka wa i kohoia no ku hoolohe ana i ua noi la, maloko o ke keena hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia wa a ma ia wahi e hele mai ai na poe kuleana a o hoike mau ina @@ha he kumu kekahi e haole ia ai ua noi la.

Kakauia ma Honolulu, Mei 11, 1892.

Na ka Aha:

HENRY SMITH, Kakauolelo.

may13 3tad.

 

KA LEO O KA LAHUI

JNO. E. BUSH

Lunahooponopono a me Puuku.

POAHA, MEI 19, 1892

 

KA PEPEHI KANAKA

            Ma ka hapa waena o ka mahina o Aperila i hala, ua nui ke pohipohi o ko ke kulanakauhale nei poe i ka mea nana i pepehi kela Pake nona ke kino make i loaa aku ai e lana hele ana iloko nei o ke awa ana ke kakahiaka o ka la Sabati Aperila 17, ma kahi kokekoke i ka uwapo o ka Hui Mokuahi Ocianika.  A i me o loaa ai ka limakoko na haawi ao ka Hamuku a me ka Peresidena o ka hui lokahi o na Pake o keia kulanakauhale he mau u@@ makana kiekie, i ka mea a mau mea p@@a e waiho mai ana i na hoike e hopu ia ai ka mea a mau mea paha nana i pepehi ua Pake la@ nolaila ua haalele ilio la i keia awa a keia huakai mua aku nei a ka Auseteralia kekahi kamaaina o keia kulanakauhale, nona ka inoa o Lockhardt no ke alualu ana mahope o ka limakoko, me ka hoike oio i kekahi mea e pili ana i kana huakai, a aole no hoi i kekahi makai.

            I ko Lockhardt hiki ana i Amerika, me ka loaa ole o na kokua ana no kana apana hana mai ke Kanikela Hawaii mai e noho ana ma Kapalakiko, ua hopu iho la oia ia Illinoi Wise, he paele kuke me kuene no luua o ke Diamane e holoholo mau nei mawaena o keia awa a me Kapalakiko, mahope iho o kona ku ana aku mai Honolulu aku nei, a na paa ua paele la i ka halepaahao no kela hewa pepehi kanaka i hanauia ma Honolulu nei ma ka la 17 o Aperila.

            Ma ka mokuahi mai o ka Poalua nei loaa mai ai ka lohe e pili ana no ko Illinois hopala ana, a me he mea la e lawe loa ia mai ana oia no Honolulu nei ma keia mua koke iho.  He manaolana ko Lockhardt ina e hoea mai ana kana paahao i Honolulu nei aole i hiki i kana pio ke alo ae mai kona hewa mai, no ka mea ua makaukau oia me na hooiaio kupono e hooili u@a i ke karaima a pau maluna ana.

 

HE MOEUHANE PAHAOHAO.

KA LEO O KA LAHUI, Aloha oe:

            E oluolu oe e hookomo iho i keia wahi mea hou, oia kela e kau ne la maluna, a heu ia e hai ae i ke akea, oia keia:

            Ia'u i hoi aku ai e hooluoiu ma kahi moe, ua halawai aku la ko'u uhane me kekahi haawina pahaohao, ua ike aku wau i kekahi moku manuwa e ku koke ana makai iki iho o ka lae kakakai a'u e ku nei, a ua ike pu aku la no hoi i na koa o lluna o ua moku nei e lele mai ana iuka o kahi a'u e ku nei, maluna o na lana, a e au maoli mai ana kekahi poo me ka lako pono i na mea kaua a ua piha ke kai a me ka aina ia lakou, a lohe pu aku la wau o kahea ana ka poo o ke kai e hapu aku i na kipi.

            A ua ike pu aku ke no hoi au i na koa o ka aina nei a me ko lakou hae e kau ana, oia hoi he hae Amerika, ua makaukau lakou e kana aku, aka, aole i liuliu mahope iho, na ike aku la wau i ka hukiia ana iho o ka hae Amerika ilalo, a lohe aku la wau i ka leo huro, huro, huro!  Ua lanakila ka poe o ke kai, a pau aku la na koa i'ka hoi iluna o ka moku.

            O ka ili o ko uka nei poe, he keokeo no elike me ko ke kai poe, aole wau i ike aku i kekahi ili ulaula iwaena o ka poe kipi no lakou ka hae Amerika i huki ia ilalo o ka poe o luna o ka manuwa.

            Nolaila ko noi aku noi au i ka oluolu o na makamaka huli mea pohihihi, e hoike mai a ke ano o ua moeuhane la.

J. K. KANAE

Kamakela, Mei 18, 1892.

 

Aole e loaa hou he hanauna o Hawaii a lilo ia Amerika.

 

            E KA LEO O NA LAHUI; Aloha oe:

            Ua konoia mai au e ko'u makemake iho, e kahoahoa aku i kou lokomaikai, e kono aku oe i ka poe kupono i ke koho balota o ka Apana o Hamakua, e huliamahi kikikoele mai, ma ka luakini o Sana Paulo, Waipio nei, ma ka Poaono, la 21 o Mei nei, a i ole o oukou a pau, alaila, e koho i mau elele no ko oukou mau apau@ no kekahi kumu hana ano nui, oia hoi kela e kau ae la maluna.

            Ua like no na Paemoku o Hawaii nei, me ka huapala maikai iluna o kekahi kumu laau, e haulo iho ana iluna o na uhaa o Amerika.  A na ia halawai e noonoo i ke kumuhana, ina he koho elele, a hoouna pu i Honolulu, mawaho na elele e halawai ai, a o na L. M. maloko, e hana ai i ke kumu hana a ka Aha elele e waiho aku ai.

J. W. KAMAHIAI,

Lunahoomalu.

Waipio, Mei 12, 1892.

 

NU HOU KULOKO.

            E hoomanao ia'u a me ko'u kokoelua i ka la apopo.

           

            E ka mai ana i keia ana  oia ka la 19 o keia mahina ae ka mokuahi Iamasino Maru.

 

            He oiaio anei o Lunakanawai Kopikai aku la no ka mea i hookohuia ma ke kulana Lunakanawai Kaapuni no Maui?  Ua loaa no ne kumu no makou e hauole ai, ina he oiaio.

 

            Eia ke hokake hele nei mawaena o ke kulanakauhale nei i keia mau la kokahhi mau palapa noi e pili ana i ke kakauolelo o keia Kau Ahaolelo, no ke kakau inoa ana o ka lehulehu.  Mawaena o ka poe e holo ana: o T. P. Low; C. J. McCarthy, Frank Godfrey ame S. L. Kekumano.