Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 495, 8 July 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me @.

 

POALIMA, IULAI 8, 1892.

 

KA AHAOLELO.

 

            Mamuli o kela haiolelo loihi o 4 hora @ malamala e ka moho o Lahaina imua o ka Hale i kela la aku nei, no ka mea e pili ana i ka bila e laikini @a @a hana walea hewa, ua lawe la mai kekahi olelo hooholo imua @ ka Hale e kaupalena ana i ka manawa a na hoa e kamailio ai a ua hooholoia ua olelo hooholo la ma ka hooponopono hou ia ana i hapalua-hora ka loihi o ka manawa a kekahi hoa e ku ai e kamilio, aole o ka pakela ai loa a pau he mau hora.  Ua oi aku ka waiwai o na wahi huaolelo pokole ma ke ano nui, mamua o ka piha makan@ me ka waiwai ole e like me ka @a @una.  Ina no paha ua ku’e kekahi mea a o na hoakaka ana paha a a kekahi mau hoa i ka mea a kona lunaikehala i aponoai, aole ia he ea nui, no ka mea pono koho kuokoa pakahi ko ke@a a me keia, a e koho no oia ma ka aoao ana i ike ai he pono, me ke alako ole i ka Hale iloko o ka hoopaapaa waiwai ole a i ole i ka hoopau manawa wale paha.

 

            No ka mea, he mea nui ka manawa, ina e hala he mau hora iloko o ka waiwai ole, aole loa e hoopiha hou ia ko lakou makalua, no ka mea ke hala hope ka manawa, aole ia e hoea hou mai.  Ua mahalo makou i ka aponoia ana o kela olelo hooholo, a he manaolana ko makou e hanaia aku ana na hana o ka Ahaolelo ma keia mua aku me ke kanaka makua, a e lilo hoi keia Kau Ahaolelo o ka hoomaka mua ana o ko kakou Moiwahine e hoomalu i keia lahui, i hikimua mawaena o na kau a pau i malamaia ma keia Aupuni, ma ka hanaia o ka pono a me ka pomaikai no na mea a pau, mai ka mea e noho ana ma ka nohoalii a ia kakou Kona mau makaainana.

 

KAUAI ME KOOLAU.

 

            I ka auina la Poakahi aku nei, oia hoi ka la eha (4) o Iulai:  ua malamaia he mau lealea hukihuki lio ma ke kahua Kinipopo Kahiko ma Makiki.  Ilaila au a ike maka, aole h@ lohe eeiao.  Ua hoomaikaiia na hana ma ka hukihukli ana mawaena o puli olali o na pali hauliuli o Koolau me hi’apaiole hoi o ka aina kaulani i ka Maikai H@molele (Kauai).  I hakalia no a puka ka hua taima, ua hiu aku la ko Koolau ho a lilo, eia kahi mea apiki, ua hiki hoi i ka pahu hopu, huki no nae, ua kahea aku na Lunakanawai o ka hukihuki e pau ka huki ana, aohe nae he hoolohe mai o ka hapahaole e kau ana maluna o ka lio Koolau; ike hoi ko Kauai keiki i keia hana hooio@a rula kuaaina a Kooni@ ia wa no o@a hooholo aku ai i kona lio imua a loaa ka alu o ke kaula pela hope hou mai la a hoomaka mai la e huki: ia wa au i ike aku ai i ka lilo pu ana mai o ka lio Koolau a hookuli mai la me kekahi lio okoa e ku kokoke ana malaila a hookahi ko laua huki pu ia ana e ka hi’apaiole o Kauai.  O ka pili nae a laua, ua lilo ia Koolau, oiai nana ka ai mua.

 

            Mahope iho ua huki hou no ua mau kaeaea la o ke kaulaili, a ma keia hana ana, ua lilo o Koolau i mea paani na Kauai.  I ka wa i hoomaka ai, ua lilo pu mai la ua lio’la o Koolau a kaa ma keia aoao o ke kaha:  i ka ike ana o ko Kauai mea kau lio ua eo iaia, ua hoohuli mai la oia i kona lio me ka hoalu pu ana mai ike kaula; ia wa no i hoomaka aku ai ke olalau o Koolau e huki; me ka pane pu mai “o kou lua kupapau keia,” aka nae, i ka hoao ana iho e hana i ka@a mea i manao ai; ua hiki ole, oiai aohe i lawa, a pakele mai papapau he aa ko ka hale; ua kaualako hele ia oia a me kona wahi apana lio ma o a maanei, a e ole na lima kokua a me ka naau akahai o ke keiki o na pali-o-ahi o Kauai pakele ai mai ike hou ole ia Koolau.  Aloha no paha tamanii o toolau.

 

                        KANEOHE GIRL.

Julai 5 ^th 1892.

KAU AHAOLELO O 1892.

 

LA HANA 32.

Poakolu.  Julai 6.

 

            Halawai ka Hale e like me ka mau.  Mahope o ka pule a ke kahunapule, heluheluia ka moolelo o ka la i hala a aponoia.

 

            Hoike a na Komite Kumau.

 

            Wiliama, ua pau na bila Helu 8, 89, 90, 91, 92, 98, 99, 100, 101, 102 a me 104 i ke pa’i ia.

            Marsdena, no ka rula paku’i hou, i kapaia o ka Rula 95 o ka Hale.  I ka ninau ia ana o na ae a me na hoole i ka hoopanee loa i ka hoike, haule, aponoia ka hoike me ka hoololi ma kekahi wahi.

 

            Pikesona, no ka Bila 4.  Waihoia ma ka papa no ka noonoo pu ana me ka bila.

 

            Kakina, no ka uwapo o Hilo, waihoia ma ka papa no ka noonoo pu ana me ka Bila Haawina.

 

            Hona, no na hoolilo e pili ana i ka Loio Kuhina, ka @amoku o ke Aupuni, a me ko laua mau keena.  Waihoia ka hoike no ka noonoo pu ana me ka Bila Haawina.

 

            Kamika, he hoolaha no ka halawai o ke Komite o Molokai, mahope o ka hoopanee ana o ka Hale, i houipuia me ka Papa Ola.

 

            Kakina, no ka halawai a ke Komite o ka Uku Hoohoihoi o ka Laina Mokuahi Moana ia manawa hookahi no.

 

            Marsdena, i ka hoike a ko Komite ona Aina E e pili ana i ha hunahuna o ke Keena Buke o ke Aupuni, haawiia no ke pa’i ana.

 

Na Olelo Hooholo.

           

Akepoka:  1, he kanawai e pili ana i ka hoolaha ana i na palapala hooia.  2.  E pili ana i ka Papa o na Luna Nui o ka Oihana Kinaiahi.  3.  E hoopau ana i ka Hamuku o ka Oihana Kinaiahi.

 

            Loio Kuhina:  1. He kanawai e pili ana i ka hoopii aie, 2. E hoopauia k@keena a ka Luna Auhau.

 

            Ma ke noi a Numana, hoo @a ka Hale i ka hora 10 me hapa.

 

AUINA LA.

            Akoakoa hou ka Hale

 

            Na Hana  o ka La.

 

            Noonooia ka Bila Haawina imua o ke Kemite o ka Hale. R. W. Wilikoki ma ka noho Lunahoo malu.

 

            Uku o keia poe malalo iho nei:

 

            Luna kiai Awa o Honolulu $3,600 Holo.

            Malama Hale Papaa    $4,000             “

Kokua    “      “      “        $2,000             “

            Kupakako-Mua o na helu o

kela me keia    $3,000                                   “

Kokua Kupakako elua            $2,400             holo

   “                  “  ekolu             “                   “

   “                  “   eha            3,000               haule

Malama Buke Helu                   “                   holo

Luna Dute o Kahului                “                   “

   “      “          Hilo                   “                   “

   “      “          Mahukona       1,440               kapae

 

            O na itamu no Kawaihue, Lahaina, Koloa a me Kealakekua, ua ua pau loa i ke kapaeia.

Luna Kiai Awa no Kahului     2,000               Holo.

   “      “   “   “    Hilo         2,000               “

Malama Hale Aila Mahu         “                      haule

Kokua o na hale i hoopaaia     3224                “

Kokua o na kiai ma Honolulu 11,520            haule

   “         “   ma na Awa e ae 6,000           “

Waapa Hale Dute 2,000          Haawiia i ke Komite o na Lilo.

Na Lilo huikau o ka Hale Dute he 4,000.  Aponoia.

 

            Ma ke noi a Buki, haalele ke Komite i kona noh@.  Mahope o ka heluhelu ana o ke Komite i kana hoike, aponoia.

 

NU HOU KULOKO.

 

            Ua hoopauia? aku ko Jno.   Samoa noho luna ana no keia pepa, e hoike mai i ka lohe ma keia Keena:  nolaila mai keia manawa aku, ua papaia ka uku ana i kekahi dala no keia pepa ma kona lima.

 

            Ahaolelo ko keia la.  hora 10.

 

            “Ua nani no k@ hale, aohe pukaaniani.”  “E ani ai ka makani, e olu ai ko kino.”

 

            Ua lohe mai makou, pakele ka mai lewalewa ole ke alelo o ka mea nana i kau ka lio o Koolau i ka la pokiulai iho nei ina lima o uwahi (Palau.)

 

            Apopo ahiahi, he hookuku popo hapa haole ko Piikoi.

 

            O ko makou la lele uwati keia.  Pehea oukou?

 

            I ka po o ka la apopo e piha pono ai a nepunepu maikai na papalina o ko Aliiwahine Lonomuku, ka ipukukui malamalama o ke aupuni Ane Hila.

 

            E pikokoi mau ana na Pake o ke kulanakauhale nei iloko o ka Hale Ahaolelo inehine@ no ke ake ana e ike i ka hope @a @ ka bila e pili ana i ka laikini ana i ka “Pakapio.”

 

            No Maui me Hawaii ka huakai a ke Kinau i keia ahiahi, a e kau aku ana ka “Oiaio” no ka holo ana e hui me ko@a mau hoaloha ma na kuaaina.

 

            Manao makou, he hoopunipuni ka olelo ia ana mai, o Mr. Whale v  kekahi o na kiu a ka @amuku, nolaila ke hookolo aku nei makou i ka nui manu.

 

            Ma ka la inehinei i haalele aku ai ke Kinau i ka akake ana iluna o ka ma-ke, mamuli paha o ka ike ana o na ona i kela wahi itamu a makou i hooaiai aku ai ma ka la inehinei, he pali nihinihi mea ole ke Alahuki Moku.

 

            He elua maua iloko o ke kamaa buti hookahi i keia kakahiaka, oia a me a’u, owau hoi a me ia, he mahoe ko maua olelo ana, no ka mea ina aole ka LEO, aole e ike ia ka “Oiaio,” ina hoi aole ka “Oiaio,” aole e puka ka LEO.

 

            Nui ka aila puaa o ka aha hulahula poniniu i malamaia ma Hale alii i ka po@nei, pela mai ka hoopunipuni a ka poe i paumaele pu na lima ia makou i ka po nei, ke hele la a pakika pahee i ka welowelo, me he wale puhi la no Paauhau.

 

            Ua hookohu ia o Mr. P. Salivana ma kekahi o kela mau la aku nei, i luna nui no ka hale i@u rama Panetiona e ku nei ma k@ alanui Papu.  Nolaila, ina he puu maloo ka ma’i, oia ka mea nana e kauka ma me na olopu wai a ka naulu.  Ihakalia ia oe.

 

            He mau puali lawaia ko Waikiki i keia mau po iho nei, a ma na lono i loaa mai, ua pakele mahunehune aku kekahi pohi nui mai poholo iloko o ka eke kalena a kekahi mau ui elua, koe wale no ka ike ia ana o kekahi moopu@a a Kaahupahau e hele ae ana i ka ai limu kala, pela i paka ai ma ka apua.

           

            Heaha ko kakou mea i like ai me @a nalo meli hana momona?  wahi a kekahi mea i niaau wai ai i ko makou loea o na alualu hoopa olelo.  No ko kakou hoomalu ia ana e ka moiwahine e like me na nalo meli, wahi a ka pane.  Pehea kou manao i ka pane a me ka haina, pololei ea?

 

            Ua h@le kino ae o Kap@ Watson a me Lutanela G. L. Dyer o ka mokukaua Kapalakiko i kela kakahiaka aku nei, e ike i ko kakou Moiwahine.

 

            Ma na lono hope loa mai nei, aia o Kimo Doda, kekahi o na kamaaina kahiko o Honolulu nei, a nana hoi i hoau mua k@ k@a kenikeni ma keia kulanakauhale, ma Kapalakiko i keia wa, a ua manao wale ia oia ana kekahi o na ohua a ka Auseteralia no keia wa.

 

            Ua loaa mai ia makou ka papainoa o na leta e waiho nei maloko o ka Hale Leta o ka malama o Iune, e pau ana i ka la 30.  I ka Poakahi e oili pulelo aku ai, e pani ana i ka makalua o ka mea kahiko e p@ka mau nei ma na kolamu o ka kakou milimili nei, nolaila, numi ka hanu a Poakahi puka aku.

 

            Ua makemakeia na lala a pau o ka Hui Hookuonoono o Kapuukolo e akoakoa pau ae ma ko lakou hale halawai mau, ma kahi noho o ka Puuku, no ka hoolohe ana i ka noike makahiki a na Luna Nui o ka Hui e hoomaka ana mai ka la 4 o Iulai, a i Iulai 2, 1892.  Nolaila, e hele pau l@a ae, mai noho aku hookahi, e uleu mai no a pau.

 

            Ma ka Poakolu nei, hora 5:15, aia hoi puiwa ae la kekahi lio ulaula e hookele ia ana e kekahi aoao palupalu, a holo pupule mai la ma ke alanui Moi, e mokio pololei ana i kona alahele no Waikiki; a mahope iho o ka hala ana o ke alanui Alapai, ua hookui aku la ka huila o ua kaa ala me kekahi pa laau mao iho o ka hale kuai Pake, ma ka aoao makai o ke alanui, a kiola ia aku la ua aoao palupalu nei a me kona kokoolua a waiho ana ilalo o ke alanui.  Aole he mau palapu i loaa ia laua, he moku kakaikahi ko ka lio ma wawae ho@, a no ke kaa, ua hoohalahala kekahi kolo mamuli o na hana ino a kahi balaama.  No ke kumu i puiwa ai ka balaama aole i maopopo.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ua kapu ka hele ana o na Puaa ma kuu aina ma Honuaula, Maui, i kapaia

 

ROSE RANCH.

 

K@ loaa e hele ana maiala e pepehi ia no.

 

            Ua kapu no hoi ka hele ana o na kanaka ma keia wahi, aia no a loaa mai ka ae ia e Chas. Buchanan (Kale) ka haole malama i kela aina @a pili keia i ka poe e kii malu nei i na holoholona a lakou, ka poe wawahi @a, a wawahi @ na puka.  E hoolohe i keia kauoha, o ili @auanei he pilikia mamuli o na Kanawai.

 

                                    KIMO PELEKA NF.

                                    (J.I. DOWSETT.)

Honolulu, Iune 2@, 1892.

june 30 1m.