Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 509, 28 July 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Ma Ke Kauoha

 

Olelo Hooko Moraki

           

            I kulike ai me ko kahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena o  Chas. B. Wilson a me Evaline M. Wilson, kana wahine mare, o ka aoao mua, a me James F. Morgan, et al, o ka aoao elua, ma ka la 16 o Maraki,

1888, i kakau kope ia ma ka buke 109, aoao 361 a i hooliloia ia Henry Smith, Mea Malama Waiwai, e na mea moraki, ma kekahi palapala i hanaia i ka la 18 o Aperila, 1889, a i kakau kope ia ma ka buke 111, aoao 414 a me 415.  No laila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia maua kuai no ka hahaki ia o na olelo, penei: uku ole ana i ka uku panee a

me ke kumu paa.

           

            A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, a laila, e hoolana ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu, ma ka Poaono la 6 o Augate 1892, hora 12 o ia la.

           

            Aia ma kahi o C.W. Ashford, loio no ka hope oka mea moraki mai, na olelo hoakaka noo keia mea. 

           

            Hana ia i keia la 8 o Julai, 1892.

  

                                             HENRY SMITH

                                               Mea Malama Waiwai

 

            O ka waiwai i paa malalo o ua moraki la, oia no ka pahale o na mea             moraki aku, e waiho ia ma ke kihi Hikina o Alanui Piikoi a me Young, Kulaokahua, Honolulu, Oahu, i hoakaka pono ia me keia iho.  E hoomaka ana ma ke kihi aoao mauka o Alanui Young a me Piikoi, a e holo hikina ana ma Alanui Young 219.8 kapuai, alaila aku e holoakau ana he 150 kapuai, olalo aku e holo komohana ana ke Alanui Piikoi he 210.9 kapuai, a malaila aku e holo hema ana ma Alanui Piikoi 150.3 kapuai, a kahi i hoomaka ai , nona ka iliaina he 831-100 o ka eka. 

  

      june1 Idly tf

                                             

 

 

KA LEO O KA LAHUI

 

 

JNO. E. BUSH.

 

Lunahooponopono  a me Puuku

 

 

POAHA. IULAI 28. 1892

 

I ka Mea Heluhelu.

          

            Me ke ake nui o ko makou manao e haawi piha aku ia oe i na hoomaikeike maopopo lea ana e pili ana i ka Baneko Lahui a me ke ano o kona hoonee mua ana, i kaupalena ia e like me na mea i hoike ia maloko o ka bila Baneko Hawaii a Hon J. M. Hona e waiho nei i keia manawa imua o ka noonoo ana makou a ka Ahaolelo, e hoopuka aku ana makou malalo o keia p@o i ua Bila la a ka Mea Hanohano, me kekahi mau kalaimanao ana a kekahi mau nupepa o ke kulanakauhale nei i hoopili pu ia mai, ma ke ano e kakoo ana i ka pomaikai a me ka waiwai nui e loaa mai ana i ke Aupuni a me ka Lahui mamuli o ka loaa ana o kona baneko ponoi.

           

            I ka manawa a ka Aha Kiekie o Amerika Huipuia i noonoo ai no ka mea e pili ana i ka hana ana i ke dala, ua hoopuka mai oia i kana olelo hooholo e haawi ana i ka mana i ka Ahaolelo, e hana i ke dala mailoko mai o kekahi @at@ria ana e makemake ai a i ike @ @oi he pono.

 

            O ko kakou Kumukanawai e ku nei i keia manawa ua haawi mai no @ @ mea hookahi  i ko kakou Ahaolelo. O ke dala pepa, gula a me keokeo o Amerika Huipuia he 100 keneta o ke dala hookahi, ina o ka waiwai @o o ke dala gula hookahi he 95 keneta wale no, a o ke dala keokeo waiwai @o hoi, he 75 keneta, a o ke dala pepa, aole he huna keneta iloko ona.  Me keia mau kumu kupono e kahaha ai ka manao, aka nae he mea hiki ole ke pale ae, no ka mea ua haawi mai ke kanawai i ka mana, e hoololi ana ia kakou a pau i hookahi wai o ka like ma ke ana waiwai, a iloko o keia mau mahele dala ekolu i hoike ia ae nei maluna, o ke dala pepa, ua ike kakou aohe he huna a mamala dala paha i loko ona, aka he mea hoohana wale no oia, i oi iki ae kona maalahi a me ka maikai mamua o ke gula maoli me ke dala keokeo ma Amerika a pela no hoi me kekahi mau wahi e ae o ke ao nei.

 

            I na pela iho la ke kulana, aole anei e hiki ke lawelaweia @a mea hookahi ma Hawaii nei; he hewa anei o Hawaii ke ukali aku ma ia meheu o ka holomua.  No na mea e pili ana i ke dala pepa, e ike ia no kekahi mau hooponopono ana maloko o ka Bila Baneko Hawaii, e hoopuka pu ia aku ana e makou malalo o keia poo, a maloko o laila e ike iho ai ka mea heluhelu i ke ano o ka hanaia ana a pela aku, ma @a mahele i hilinai a kakoo ia ma kela a me keia aupuni malamalama e pili ana no ka hoohana ana ia mea he dala, me ka manaolana @ @ o Hawaii nei pu kekahi e komo ana iloko oia papale biva hookahi aole auanei e @ele ke oolea a ka iwi kuamoo o Hawaii Aupuni a e loaa pu ana hoi ia Hawaii Lahui ke ku maluna o kona mau kapuai ma ke ano kuokoa, mai ka makilo ana aku i ke dala helu ia mai mahope a kekahi mau aupuni e ae, a me kekahi poe  waiwai o ka aina nei, ka poe hoi na lakou e hookahe nei ke dala iloko nei o ka aina i ka manawa e ulu ai ka @oi i ka poe na lakou e hookele ana i ke aupuni ia manawa, a e uumi a puaa ana hoi ke ku ole i ko lakou makemake ma ka puliki ana i ka waha o ka lakou mau eke, aka ke loaa ko Hawaii Baneko Lahui, aole loa e lanakila mai kona mau enemi maluna ona no ka mea ua loaa ka mea e paa ai ka honua malalo ae ona.

 

                                                                                                            Aole i pau

 

Akole Mahope o ke Che fa

 

            He elua mahina paha i hala ae nei, i ka lohe ana o kekahi kanaka Poo La e hana nei makai o na uwapo, i ka laki a me ka pomaikai o kekahi poe iloko o ka hana chefa, ua hoao iho la oia me ka manao ole e hoomau loa aku ma ia hana.  Aka nae, i kinohi o kona h@au mua ana ua puka mai la kahi kenikeni hookahi ana i hookomo ai iloko o kekahi o na baneko oia ano hana maluna mai o ka uwapo o Kawika ma ke alanui Beritania, he $3.  no laila hoolalo iho la oia i ka pololei o na mea ana i lohe mai ai no ka pomaikai oia hana me ka luhi ole.

 

            No ia kumu, ua hoomau loa aku la oia a hiki i ka ume ia ana aku o ka ukana o loko o kana wahi aamoni a olohaka, a oiai ua paulele loa kona manao maluna o kona laki. nolaila, ua hoopalaleha mai oia i ka hana.  Ua pii mai no ka laki iaia I kekahi manawa, aka mahope iho ua loli ae la a hiki i ka pau loa ana o kona wahi keneta hope loa i ahona i ka uaua.

 

            Me ka manaolana, e hoihoi hou ia mai kona mau lilo a pau, haawi aku la oia i kona wahi apana aina i ka moraki, he wahi apana aina hoi i noho ona ia e ia, a hoomaka hou aku e kipo i ua dala nei o ka aina ona i moraki ia ai i kela baneko mua no.  Aka no ka manawa hope loa, e hoomamao mau aku ana ka laki mai laia aku, a i kela a me keia la e ume mau ia aku ana kela mau dala ana mai iaia aku, a iloko o ekolu pule i hala ae nei, he kanaka poino maopopo oia, aole he wahi keneta hookahi maloko o kona pakeke.

 

            Ma ka la Sabati i hala, Iulai 10, ua hoike ae ka nepupa Pake o keia kulanakauhale i kekahi mea e pili ana no ua kanaka la e maau hele ana ma o a maanei i @ele me kahi waihona a me na hoaloha, i ke komo ana iloko o ka hale kuke o kekahi Pake ma ke alanui Maunakea e aihue ai i ka laiki a me kona hopu ia ana e ka ona nona ua hale la. Pela iho la i loaa mai ai keia moolelo no ka mea ua hoike ae ua kanaka la ia mea imua o ua Pake la, o ka che-fa ka mea nana i hoilihune iaia. He mea oiaio keia a ke @ makou e kuhihewa, aole oia wale ka i ike i ka ino o ka hopena oia hana, aka he nui wale a lehulehu e noho nei ma Honolulu nei.

 

            Pupu ke kai o ke Alalauwa i ka mokuahi Mariposa i ke ahiahi no ka mea, aole i ike ia a hiki wale i ka luhi ana o ko makou mau kino i ke kali ana @.

 

 

KAU AHAOLELO O 1892

 

LA HANA 49

Poalua, Iulai 26

 

Halawai ka Hale e like me ka maa mau

 

Kapaeia na Rula

 

            Balauwina, he mau palapala hoopii elua: 1. Mai Makawao mai, Maui, e kukulu ia i hale kula me ka hale noho o ke kumu ma Halehaku. Komite Hoonaauao. 2. Mai Makaweli mai, Kauai, e hooliloia o Makaweli i awa ku moku mai na aina e mai ma ka papa no ka bila.

 

            Hoike a na Komite Kumau.

 

            Akipoka, i ka hoike a ke Komite Hookolokolo, no ka palapala hoopii 243, pakaukau e like me ka hoike a ke Komite.

 

            Numana, i ka hoike no ka palapala hoopii 249, e hanaia i kanawai no ia mea aponoia ka hoike.

 

            Kakina, i ka hoike a ke Komite o na Aina Aupuni no ka Olelo Hooholo 95.  Waihoia ka olelo hooholo ma ka papa, no ka noonoo like ana me na pila e pili ana no ia mea, e like me ka hoike. Na ia komite no, i ka hoike no ka Palapala Hoopii 234.  Haawiia i ke Kuhina Kalaiaina e like me ka hoike.

 

            Williama, ua pau kekahi mau bila i ke pa@ ia.

 

            Na Olelo Hooholo.

 

            R.W. Wilikoki no ka manawa mua 1. He kanawai e hooholo ana i ka Pauku 54 o ke Kumukanawai. 2. E hoololiia ka Pauku 59 o ke Kumukanawai o ka 1887 3. E hoololiia ka Paaku 20 o ke Kumukanawai.

 

            S. K. Pua, he mau ninau i ke Kuhina Kalaiaina e pili ana i ka nui o na laikini kuai waiona i hoopukaia iloko o keia aupuni.

 

            R. W. Wilikoki, he olelo hooholo, e hookaawale ia i haawina no kekahi laina mokuahi mawaena o Honolulu nei me Panama me Nigaragua.

 

            Mahope o ke kalai ana o na hoa, ninauia na ae a me na hoole i ka hoopanee loa i ka olelo hooholo, haule ka aoao kue, nolaila, ua haawi ia i kekahi komite wae o 7 lala.

 

            Nawahi, he olelo hooholo e pili ana i ka uwea telegarapa moana mawaena o Hawaii nei me na aupuni mawaho aku nei o kakou, a e konoia hoi i komite no ia mea iloko nei o ka aina.

 

            Haawiia i kela komite hookahi maluna ae.

 

            Dreier, he mau ninau i ke kuhina nui, e pili ana i kahi mokupuni papa na ka inoa o Johnson.

 

            Waipuilani, he olelo hooholo e pili ana no na galani okolehao he 20 i waihoia aku malalo o ka malu o ka Ilamuku.

 

            Ma ka ninauia ana o na ae a me na hoole, e like me ke noi a Buki, haawiia ka olelo hooholo i ke komite pakiko.

 

            Akipoka, he noi, ina e hoopanee ana ka hale i keia la, ke noi nei au e hoopanee a hiki i ka @ o ka la 2 o Augate, i ka ninau ia ana o na @ a me na hool@, @ ke noi a ka moho o ka apana @ o Oahu nei. 

 

            Kakina, he noi e hookuuia oia e holo no Maui, mamuli o kekahi mau kumu Aponoia.

 

            Iana, he noi no e like me ia @.

 

            Ma ke noi a Numana, hapaiia

 

            Na Hana o ka @

 

            Bila helu 45, hooholoia.

 

            Na Hana Pau Ole

 

            Hapa nui a me ka hapa uuku o ka hoike a ke komite hookolokolo no ka bila 73.

 

            Aole i holopono a hiki wale i ka hoomaha ana o ka Hale.

 

            Auina La

 

            Akoakoa hou no hoa i ka hora @.  Hoomauia ka noonoo ana i na hoike elua a ke komite, a me ka ninauia ana o na ae a me na hoole, ua aponoia ka hoike a ka hapa nui o ke komite.

 

            Numana, he noi e noonooia ka ninau e apono ana i na hoololi o ke Kumukanawai i keia Poalua ae ma ke ano he hana kuikawa no ka la Aponoia.

 

            Heluhelu elua ia ana o keia mau bila malalo iho.

 

            Bila e pila ana i ka auhau ana i na pepa @. Hooholoia.

Bila 46.

 

            Heluhelu elua ana o ka bila 37.  Heluhelu mai ke kakauolelo i na hoike elua a ka hapa nui a me ka hapa uuku o ke Komite Hookolo, kolo no ua bila la.  He bila keia e pili ana no ka hoonoho ana i hookahi Lunakanawai Apana no Hilo Hawaii, e mahele ana hoi i ua apana la iloko o na apan hookolokolo like ole ekolu.

 

            Koahou, he noi e heluheluia ka bila ma na pauku.

 

            Iosepa, he noi e ninauia ua ae a me na hoole.  Aponoia.

 

            I ka ninauia ana, ua aponoia ke noi a Koahou, oia hoi e heluhelu pakahiia ka bila ma na pauku.

 

            Numana, he noi e haawi hou ia ka bila i ka mea nana i hookomo mai no ka hooponopono hou ana me kona kokua pu ana aku iaia.

 

            Aponoia ke noi me ka lilo pu i Hana no ka La i ka Poaha. 

 

            Hoopanee ka Hale.

 

 

NU HOU KULOKO

 

            O Hawaii hookahi ka mokuahi holo pili aina i mahuka aku ma ka la inehinei, no Hamakua Hawaii.

 

            Ma ka auina la o ka Poalua nei i malamaia ai ka huakai @iaalo maluna o ke kino make o ka wahine a Wong Kai, kekahi o na Pake kamaaina o keia kulanakauhale mai ko laua wahi noho mai ma ke alanui Pap@ no ke Awawa o Manoa, malalo o ke alakai ana a ka Bana Hawaii.