Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 523, 17 August 1892 — Page 2

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  Na limahana a pau o ka ?Aha Punana Leo, ko Ka Haka
This work is dedicated to:  ?Anake Lolena Nicholas

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

 

JNO. E. BUSH.

 

Lunahooponopono a me Puuku.

 

 

POAKOLU, AUGATE 17, 1892.

 

MA KA Poakahi nei,ke kanaonokumamalima hoi o na la o ka noho ana o ka Ahaolelo, ua apono ka hapa nui o ka Hale i ka noonoo an i ke koena o ka Bila Haawina ma na halawai mua o ka hale ma kahi o ka Hale, e like me ka olelo hooholo i waiho ia mai e ke 'lii Numana, a i kakoo ia hoi e 26 ma ka ae ia 21 ma ke kua. Ua hapai hou ae o Waipuilani he olelo hooholo e noonooia ke koena o ka Bila Haawina imua o ke kamite o Hale, ma na Poakahi, Poakolu me Poalima, aka nae ua haule, ma o ka rula ia ana mai e ka Peresidena, ua halahu mawaho o na rula.

 

 

He Kupono ke Huhia.

 

 

I kela la aku nei, ua waiho ae ke 'lii Marsden i kekahi olelo hooholo mua o ka Hale, a makou i manao ai, he mea kupono ke hanaia. E koi ana ua olelo hooholo la e kohoia i komite wae no ka huli pono ana no keaha la i nui loa ai na make i hoikeia mai e ka papa Ola  mamuli o na kumu maopopo ole, no ka mea he kanawai ko ka aina e ku nei, aole e kanu ia kekahi mea ke ole e maopopo ke kumu o kona make ana.

     Ina pela iho la ke ano o ke kanawai, alaila he mea kupono io no e hoohuoi ia-ai ka maopopo ole ana i ka papa ke kumu i make ai kekahi mea, mahope iho o ko lakou pau ana i ke kanuia. ua anono ka Hale i ua olelo hooholo la, a ua haawiia i kekahi komite o 5 lala, a ke pule nei makou, e ukaliia na hana a ke komite me ka holopono, malia pahu he mau hana kekahi i laweiaweiama kahi poopoo. O keia kekahi o ua olelo hooholo ano nui, a nui, apili i ke ola ok a lehulehu.

 

 

Pau ke Poluhihi.

 

 

      Ano ua hiki mai nei kakou i ka manawa e pau ai kakou pohihihi no ka inoa o kela Pake nona ke kino make i loaa aku ai e lana ana iloko nei o ke awa ma ke kakahiaka o ka Lapule Apelila 19. O kekahi Pake ma ka inoa o Lum Gee, he kuai mea liilii kana hana, mahope  o na launa leta ana me kekahi hoahanau ona ma Kapalakiko, no ka makaala ana ma, no kona hoahanau e holo aku no Kapalakiko maluna e kekahi o na moku e ku aku ana mau keia awa aku, aka nae nele  i maopopo ia Lum gee ka moku a kona hoahanau i kau aku ai. I loko keia o ka mahina o Aperila. O ka pane i loaa mai no kana leta, mahope o ka noii pono ana mia o kona hoaaloha ma Kapalakiko, ua kau aku o Ab Tai maluna o ke kiapa W. H. Daimana, ma Honolulu nei, aka nae aole i hoea aku ilaila, a ua manao wale oia oia no ka mea nona kek kini=o makei loaa ai iloko nei o ke awa o Honolulu. I ko Luu Gee hookolo ana i ka oiaio o ka lono i loaa mai i kona hoaaloha , he oiaio o ah Tai io no ka mea nona ke kino make i loaa ai e lana ana iloko nei o ke awa ma kahi he mau haneri i-a mai ka uwapo mai oka Hui Hooholo Mokuahi Ocianica He 28 ka nui o kona mau makahiki, a ua haalele aku oia ia  Kina he 10 makahiki i hala ae nei. Ua hana oia ma ka mahiko ma Waimanalo no kekahi mau makahiki, amahope hoi mai oia a hana hale humuhumu lole ma ke alanui Maunakea.

 

 

Poha ka lae o ke Kolohe

 

 

Hanu ka Makai Kieu Helu 16 i ka Hohono o ka uahi o ka Opiuma.

 

 

O Sheldon ka Pueo Po'i Moa.

 

 

HOOHENOIA NO KA LEO O KA LAHUI

 

 

Ma kela pule aku nei, ua hoike aku makou i ka hooia a ka Makai Kiu Helu 7 no na mea e pili ana i ka Oihana Makai, a no kona hala ana i Kahului, elike me ke kauoha a ka Lunahoomalu o ke Komite Opiuma o ka Ahaolelo, nolaila, ua paniia kona hakahaka e kekahi Makai Kiu Kuikawa, i like no ka eleu a me ka makaala me kona hanau mua i hala aku la i Maui. A no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu, ke waiho aku nei makou i kana hoike no na mea e pili ana i ko hopu opiuma, a me ka pakele mahunehune ana o kona ola, mai pau i ka amu ia e na kanaka o ka aina lauoho loloa, a oia iho keia malalo:

 

Keena Oihana o Molale, mahina o Haukeke la, la 15 makahiki 1892. Ua konoia mai au e ka uilani a na hana hoehaa e pehola nai iluna o kuu aina aloha, a ua puni na pea kapu o Hawaii aina me ka lahea o ka hohono uahi opiuma, i hoomoamoa ia e kekahi poe haihai kanawai no ka pomaikai o ko lakou mai bakeke iho. Nolaila, ua haalele aku la au i kou home noho no ka hele ana i kou rumi oihana no ka hoano-e ana i kou mau helehelena ponoi, i ole ai hou e ahuwale kou ano a mahia pu ae hoi ka manaolana no ka holo pono o ka'u misiona hooko kauoha.

            Ua hiki aku la au ma ke keena o ka oihana Makai Kiu i ka hora 11 a oi  o ka po Poaono nei, (aole keia o na Makai Kiu Aupuni o ka Halewai e anee ana iluna o na noho, a e nonolo ana na pukaihu, he Makai Kiu okoa ae na keia mawaho ae o ka Oihana Maikai o ke Aupuni,) i ko'u hiki ana aku i kek eena hana e waiho mokaki ana na wah-hi leta nunui iluna o ke pakaukau, a e kau ana mawaho o ka wa-hi leta keia mau hiapalapala:

            Maikai Kiu Helu 16

            Keena Oihana o Molale

            Honolulu

            Lalau aku la au i ka pu'a wahi leta e kau ana iluna o ke pakaukau a wehe ae la i na paha he mau kauoha ano nui kekahi e haawi ia mai ana na'u e hana a he mea oiaio, ua pololei ia mau koho ana a'u, e awiwi ana ke kauoha ia'u e haalele koke i ke keena hana no kai o ka uapo, no ka hoolimalima ana i waapa, no ka holo ana iluna o ke kalepa e pili ana i ka uapo a Dilinahama.

            Wehe aela au i ko'u mau wahi kahiko maa mau, a a hapala iho la au i ko'u mau helehelna me kekahi wai keokeo, me he wai acia la a komo iho la au he palaka ahina oluna, a he lolewawae ahina o lalo, ua hapala ia ia ke ta a he paku'i maoli no ka iho ke honi iho i kona ea e mau ae ana.

            I ko'u kiloki iho ia'u ia manawa, ua like au me kekahiwahi sela poneka o ka moana kai uli kai hohonu aka aohe sana na he manu hilo.

            Uleu koke aku la au no ka uapo no ka hai ana i waapa hoolimalima no'u, a ua loaa io mai la ko'u waapa, a no ko'u makemake ole i keahi mea okoa, no laila, ua haawi aku la au i ka uku o ka waapau, no ia koena po. A hoomaka aku la au e hoe ia'u mawaho ae o ka Makeke o Ulakojea ike aku la au i ka oaka ana ae o ka malamalama o kekeahi kukui a pio koke no.

            Ua kali au malaila no ka hapala a hora a oi, a poha pono loa ae la ka malamalama o ka mahina, ia manawa au i hoonee aku ai i ko'u wahi halelana aukai no ka uapo hoolei bipi ma Koholaloa, a oiai au e hoekepue ana, aia hoi, ua hoopuika ia ae la au i kekahi mau kanaka ekolu e koio ana iluna o ka uapo me he mau ilio eleele Nufaunelani la, a he ilio wahine la keakhi iwaena oia aluka.

            Aja aole o nae i hoopalakaia ko'u mau k@ onohi, oiai, ua lilo koke ae la kekahi ilio Nufaunelani a'u i koho ai, he kanaka elua wawae, a me ka leo kanaka, kahea mai la oia me ka leo e hiki ai ke lohe ie e ka mea e holo ana maluna o ka waapau, i ka ninau ana mai:

            Owai kela hoe waapa o ke kuluaumoe?

            A olai e @ana maikai ana no ke au i ka'u mau ilio bulu elua me ka makaukau e hoohana i kana ukana i hoiliili ai. (pu panapana) a kahea aku la au me ka leo i like loa me ko Wile sheldon me ko'u hoike pu aku owau no.

            I ka wa i poha koke aku ai kela hina, owau no, ua lilo ia he akua lapu no kela mau ilio bulu e kolo ana, a loli koke ae la ko laua ano i kanaka, a hoomaka aku la lakou a pau i ka holo ma ke alanui kaaahi, e au ana kekahi ma ka muliwai me kamanao ole ae i ke anu.

            Hoomanawanui apopo loaa ka opiuma i ka hopu ia.

 

Aole i pau

 

KAU AHAOLELO O 1892

 

LA HANA 65

 

Poakahi, Aug. 15

Halawai ka Hale e like me ka maa mau

 

Na palapala Hoopii

            Akina, mai Waimea mai, kauai, i Kumukanawai hou. Haawia ia i ke Komite hana Kamakanawai.

            Konowela, i haawina no ka hoolako ana i kekahi mau aina o Maui me ka wai, me ke noi e haawiia i kekahi komite wae i ike i ke ano o ko Maui noho ana. Komite wae, oia o konowela, Balauwina, Pitesona, kanealii me R. W. Wilikoki.

            Balauwina, he noi i $600 no kekahi mau pono alanui o ke alanui aupuni mawaena o Makawao me Kula, maui. Hawaiiia i ke Komite o na hana hou.

            Kaumauoha, he hoopii mai Kohala mai i kumukanakawai hou. Waihoia i ke Komite hana kumukanakawai.

            Edemona, i kauka aupuni hou no Wailuku. Waihoia i ke Komite malama ola.

            Iosepa, 1 I rula aupuni hou no Hana. Waihoia Hoonaauao. 2  E ukuia kekahi kanaka o Kipahulu i $200 no ka hoolilo ia ana o kona hale i hale hookolokolo. Hawaiia i ke Komite Hookolokolo.

            Keoni Ina, mai a J. R. Robikana mai, no ka homaemae ana i keakhi ma ke Alanui Beritania, Mokite o na Hana Hou.

            Waipuilani, i kula olelo Beritania no Kona komite Hoonaauao.

            Komite Wae.

            Akipoka, i ka hoike a ka hapa uuku o ke Komite Limahana e pili ana i ka Bila 67.

            Mahope iho o ka heluhelu ia ana o ua hoike la, waihoia ka bila me na hoike elua ma ka napa a hiki i ka manawa e hapai hou ia mai ai.

            Marsden, he olelo hooholo, e koho ia i komite wae no ka noii pono ana i ka mea e pili ana i na make maopopo ole maloko o ka hoike a ka Papa Ola, a waiho mai i ka lakou hoike imua o ka Hale. Aponoia ka olelo hooholo a haawiia i keia komite wae: Marsden, Walbrige, Akipoka, Kalena me Kamika.

            Numana, he olelo hooholo, imua o ka Ahaoelo e hoomauia aku ai ka noonoo ana o ka Bila Hana@ aole imua o ke Komite o ka Hale.

            Ma ka ninau ia ana o na ae me na hoole, aponoia ka olelo hooholo ia 26 kue ia 21.

            R. W. Wilikoki, he olelo hooholo e hookaawaleia i haawina no na lilo o ko ke Kama'liiwahine Kaiulani hele kaapuni ana i ke ao nei iloko o keia makahiki ae. Komite o na Lilo me na Loaa.

            Awakea, hoomaha ka Hale.

Auina La

            Akoakoa hou na hoa e like me ka mau.

            Waipuilani, he olelo hooholo, e hapaiia ka noonoo ana i ka Bila Haawina i ka Poakahi, Poakolu me ka Poalima, imua o ke Komite o ka Hale. Haule.

            Na Hana o ka La

            Noonoo ana i ka Bila Haawina Papa Ola

            Na lilo Kumau $13379. Holo.

            Kukulu, hana hou a me ka hoolako ana i na mea e pono ai ke ole o na halemai $16,00. Holo.

            Hoomaemae hou ana i ke Kahua.

            Hoomalu $5000. Holo

            Hookaawale o ke Kahua Hoomalu $2000. Holo.

            Hookaawale ana a me ka malama ana o na mai $225000. Aponoia e like me ka ke Komite, $216,000.

            Malama ana i na keiki mai ole a na lepera $3130. Holo.

            Na kauka Aupuni $36,000. Holo.

            Laau lapaau $3,000. Holo.

            Na kaa lawe opala me ka uku $12,000 Hoopaneeia no ka noonoo ana me ka bila e like me ia.

            Numana, he noi no ka haawina kokua i ka nupepa Paredai,so o ka Pakipika," Haule.

            Awapae me Mouo no Maui $450. Holo.

            Molokai' $800

            Heluhelaia ka hoike a ke momite o na Aina Aupuni e pili ana ia Molokai.

            Aponoia i $8,000.

            Honolulu. $12,000.  Holo.

            Kauai, $8000.

            Aponoia ka itamu i $1,500.-H@ $500 no Nawiliwili a he $1,000 no Waimea.

            Kela me keia, $6,000.

            Ma ke noi a Kamauoha

            Na lako hoonaa moku ma ke awa o Honoipu, $500. Holo.

            Waipuilani, he noi i $5,000 no ka hoohui ana ia Waiohinu me Kawaihae ma ke telepona. Kolo no ka huina o $2,000 a na ka lehulehu e alu ke koena.

            iosepa, he noi e hookaawaleia i $2,000 o ke telepona mai Haiku a Hana, Maui.

            Aole i holo pono, a hiki i ka hoopanee ana o ka Hale.

 

            Wahi a ka hoike a kekahi mea kuai kamao o Ulakoheo i kela la aku nei, e oolea mai ana auhau o ka poke io kamano ma keia mua iho, mamuli o ka nele o ke kamano ma keia mau mokuahi mai nei. Ina pela ka oiaio, alila o kawa pono kela.