O ka Hae Katolika, Volume I, Number 18, 1 October 1869 — Aina Moana. [ARTICLE]

Aina Moana.

UVEA. I ke ku ana mai nei o ka Manuwa Farani ma Hoi.olulu nei ; cl.ua- keiki Kalolika maluna o ia moku.no i'vea kekahi o A. Tnitui r\j)o Tonga-Tapu kekahi, o G. Soakai, ke lawoia nei laua i Roma i ke kulanui Kahunapule. lla ©lelo mai o Anelelmo ke keiki Uvca, he Kalolika wale no na mea a pau o kona Mokupuni, ua hoao no na kumupule hoolepope e hele hoohuli ia aina, ao!e nae i hiki ,{kupaa no ma ka aoao Kalolika. ana o kekahi kumu hoolepope haole, elua ona hoi nele. O kekahi olelo hoohuli ana i hoopuka iuiua o ke .Alii wahine Uvea, o ka waiwai o keia ao. I'aīie aku ke Alii : * AuweJ kainea he mau olelo lani ka oukou e Jawe mai ai, aia ka ! o na waiwai o keia ao ! He opala ia ; o hoi oukou, ua lako no wau i ka ai a me ke kapa , a ua lawa no ia no'u a no kuu lahui. » Ke mahuahua mai nei na kanaka o ia aina no ka maikai o na kanawai mare , a no ka malama i ka hcrila rrmre. Futuna. — Ua hele pu laua me ka Epikopo e makaikai i ka aina o Euluna , ua pepehi ko ia aina i ko lakou Kahuna nana i lawe mua i ka lama o ka manaoio, i ka wa e malama ana i na'kuakii; a mahope, ua huli ia aina a pau ma 'ke Kalolika , a ke malama loa nei ia poe i na kanawai o ke Akua a me ka Ekalesia, no, ka mea, aole he hoolepopo ko lail .. . unaele ai. Tonga-Tapu. — Nolaila kekai i mea elua nialuna o : ka • Manuwa v.:y

i ku mai nei ma Iloonolulu. l!a komo ilaila ka hoomana Kalolika me ke keakea loa ia mai e na hoolepope i na makahiki mua, Aka nae, ua ikeia ka hua. Nolaila o Joakimo Gatai laweia i ke kula Kahuna, a ke lawelawe nei oia i keia wa ma ke Kulana Kahunapule ma na pae aina e kokoke ana. Ekolu Mokupuni mahuahua ma Tonga. 0 Tonga-Tapu, Hapai a me Yavau. O Geoti ka Moi, ua hoao e hoopio ia Uvea ma ke kaua ana. Aole nae i ko kona makemake. ——— *■ llamoa. — Ua aneane paha e 24 makahiki ke komo ana o ka ?oao Katolika ina ia Pae-aina. Ile poe hoolepope mamua, a i keia wa , ua mahuahua no na Katolika ; aka, aole nae i maikai ka noho ana o na Kalolika o ia Pae-aina e like me ko Uvca a me ko Futuna, aole i malu ka herita mare , e like no paha ia aina me ko Ilawaii nei ma ke ano malu oie; a o ke kumn o ia malu ole , eka launa pu, a hoopili aku me na manao hoolepope i laha mua ilaila. 1 kekahi la , ee ka Epikopo maluna o kekahi Moku Beritania i kele e nana i kekahi Pae-aina kokoke, ee pu me ia o Joakimo Gata, kela Kahunapule no .Tonga i Orinntioia ma Roma. A he mau* Misionari haole kekahi no Bcritania, he mau hoolepope no laua nei e like me ko Kapena ; a i ka hoonohoia ma ka papa aina, o ka Epikopo ka ke Kapena i hoonoho ma kahi mua, o Joakimo Gata mahoj»e iho , a inahope loa na kumu haole o ka aoao hoolepope. A,lka haawi i ke pa , haawi mua ke Kapena i ke kanaka maoli , a mahope i na itiisionari hodlepope. *Hoolialahala na kuirffr hoolepope i' ka nana nui ia o ia ni.ka, ao4S hoi i nana nui ia laua ia. Pane mai ke Kapena Heritane : « Ka ! i kuu manao ana , he kulana kiekie ko ia nei ( Joakimo Gata ) he Kahunapule oia ; a olua ftoi, he mau laimana wale no olua. Aole olua he mau Kahunapule, ua like pu wale olua me ua. !i'' •■"■ T kn oīoi ■ - in.h'i i ;;*ii

luokupuni nui mo na kualiiwi i oi ke kiekie. O Upolu nae kahi i inahuahua na kauaka , inalaila o Apia kahi ku inokti, kahi hoi e noho nei ka Kpikopo. Viti. — Ma ia Pae-oina, ua oi na Kalolika mamua o ko Tonga me Hainoa hui pu ; he nui loa ka poe makemake e, Jtomo ; he 12 ka nui o na Kahuna Ka(olika ma ia Pae-aina , aole nae e lawa no ka nui o ka aina, a me ke ake nui o ko laila poe e komo ma ka Pahipa oiaio, a hookaawale ia lakou, mai ka z : zania hoolepope i lulu ia malaila. Oka olelo ma Tonga, Hamoa, llveā a nao Futuna , ua aneane . like , he lohe no ko 'kekahi aina i ka kekahi. Ma ka haa hka nui o ke kue. O llamoa , a o Hawaii na inoa o kekahi mau aina ma ka olelo o Tonga, a o Sainoa a o Sawaii ma ka olelo Hamoa. O ka ai o ia mau aina he aipaa no , kalo, uala, uhi; he kahu umu no, aole nae i kui i ka ai a lilo i poi e like me ko o nei. 0 na- ano o ka nolio ana , ua aneane like me ko Hawaii m?; »ii nei.