Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 1, 9 January 1890 — HAEHAE KA MANU KE ALE NEI KA WAI [ARTICLE]

HAEHAE KA MANU KE ALE NEI KA WAI

[ kā ooi r.u luil-iuni a<? k;i Fo a Iknmuu m;u Uualoko o ka liaK j*aik;ia o iianu* < "»ana. ile «no,u.v '.»00 k;i nui o na i oo 1 k\qv,no i ko kvVUo Kil. t,i i akoakoa ao. t a htK>iualu i,v lUiii ia ka Unaw.i ka IVīvsī lena PiUpi, a uu akn uot i;ti : līā ho'nlK-hi a n;e i:a {Kiipa! nua ; i hko rat ka hnhikn o k;- lokn o HanaUi. , Koh*.«a o M li. N«ore i Lmiahot>iualu no ka haI lawai, ā o Mr. W. H. Btoiu kt Kakauolek). l~a \ iu>uo su i k; na iuoko liolo twlota a pau ui;i ua ' t ka:.\Volt m ui,- kalvk o k.i hmahooaialn, a ;av » Mr. Mn-lei'. l'a nni na hehiWiii a « ua }v»n ;»i ana i hwawi ia aku i na moho liolo ba- , lo?a iii i m' anaiiii* akw. O >Iv. Akom lijkē k. haio:ok> mna. Ua • k ,:u « : - ?nai La oh uia kt .!» « ' t Per*sid< tia no 1 vn:..".u:nwkn Hni Kalaiahw. "K Mi.IV- . m« ' a iv.r na hv uvif *<• k« M'i ;;U UIMM i t«a |\> U).» ko av lViwl.. lia no ka manawa no kn !uu | KaUiaina. i»i o ka jmno i ili iho iwalnwa o | Mr I>amct 1> on>. AoW a« ho moho ho! UUota i no kv*ia ajviH k aka ni * kokah* V ■» nleu i v ,xv tiu» i a. i a :n;;u u«» a,« tua K* a<K»o Kiu i ko aup-n--ni. Haaiiili o> ko'u n».;n n\a-,a • Hawaii jv-noi n .»- oh i kwe ai an i keanpuni: o na "hana a o ua ka* tKvha* v; * ku lakou nia kahi o k» ok aana la akw ko lakoū ma?i mooleV oka wa \ iiaia noi. Ta kne ma« k.v aoa > hoou\a<m.H i ».> jxmo o na kan ,krt O ko k vk*". m t« ;s«uo koh-* » Jou « nn- iu jmuo kunsukin; whi v ai- o | » a i.> l.ik . ui<. ko ku:iia k\;p oio, , l"a Ia .kt r. x k t!. : .u.> i ko ? {x-i;duna u ( ko ku! ,i. i n.\ k..;» ,ka n a- h r j ® v> ko o k* k., \ j\4j i .u ikv i h<x>laiiaia ao. Oia I Ui;i« |>ai s* u iko, M«.:,ci>>Nei a he oiaio ole uo j hoi» k* k'.a hs;»oIi tii i;*u i nrt maIUiHU ī komo nnii ' iloko ii«i o Ka aiun «|»uliki k »kc tiiui malnna o ka

iii- ko.i. uoo'u ku* htif* kn »h«i. Aok o u i«nkem«ki* i nti maliliini, & «u» ho« nu> ku h«(iHUui o k:i p'O o kā ik».i lunmi.iom *« 11'U' »H>hv o lak 'U a,t c oklu ae jh 1« (j v ] n 1* ua kt/'uiiuaiut, ■> tut inx- ok« ! w Hii l' h illu' he |v»v kuimku !ak>>n ī h«hai i im k»ina lmua no ko liikou |>niui iho w»i« iui k rt poiUHikai ok« lalini (jHiipai ia). Ak:w f iui ktx»uiu»aua, hookahi 110 rinuu nni, e» ua jkh;' u puii i alohn io maoli i ka iuau ana o ko Hawuii iii i kuokin\, koua holouniu, nuu koim <m< paa «n,» i ka mol*. u» lokalii Uko lakou ma ka iunnao j unu. m.inniU o k:i Imki like aun nn> ku lukahi, i i» ki i kuuui i \Vftik>h*n jk'la e hiki ai k 1« i i k;»it hu i:i nku nu mahv!o Kalai Auj uui i» mi »j I, inailoko ttkn o noi t» kn nma ! (paipniia). Ak i, iit» im-u |x>uo uu«» iu kakou k<* kiiieuu akvi ir inkmi» mnuiuli o ko kakoil alohu aua i ka aina, ouieJn?i tuflkjuuli oue n>,;nHo Hli piLikino. JMo i H. ku M tvn U:>VIHUU«? k 'K'O, »ka, 1 k.-iO, V.'u, aoie. Ua iuwinui ui.-o ua Kuliiua no ka meu e |5iU ana ike Kmkahi. He oiuii» uaha, he luea jk>uo io uo k<? ka:;v ,t īh i uulawm hou n.\ na m.ikiamaua. Oko mai;ou makemake nli uo nu»- o ka ike» ia at» o ka io o ua lono t I..nulu'u »ua iii.i ua ]>i-pa alauui. l'a piuo iuai uo ka iliu, aohe im) nit'a i haua i«. Me he U3t a hi ; ua j>au iiiiiu no | :»ha iia uiea u jh»u i kn haua ia e kel» Eiele Hawaii e uoho uu i h un» \Vasiiu Luu. Akn, e i'i» ktt»nimnua, uole makon i ao aku i L' knhau <• liHun e Uke me ka tu Kuiauu i oku uiui »». II- oiaio une, ua ; »p n..»K u. •» ?.> V Kri ka i i I; i . ur..>aia, wka, m ua<' he K»iikahi m ' hoomak . kiei ift. v!a ko'u nwr»-»-\ nk i Lō^u-1 hui» Aui»n;>i o .«e ia he hnoK-ahuH 1 na na k ;u.tk>, liaw.ui, »eie uo li »i hiki \:v iuuik. . 1 iu i*» ka laUui m a uo kn j)ou}ajkai lK»i o ua kinaka oi\ti u keia aiua ! llou. U. A. wnimuna: E Mi. Lr«iiahvou)ālu a mo n.« keoinmana. O lea haea. Hia c< ka IU U aua i kakwokk* »o-e ii me t*u, Aolo uo hoi .•>« ihi'ui, aka, u.i uae hoj uu e lt. ike aka i uia.i wahi Uuaoielo pokoie. II hoi&e aku ru ia oukou i wafii Na*\i to" Ju. : ut li i ky u heiuhelu aua iho maloko oku «vrriiser uu pm ko'n iuoH um ka papa p>haku o' ka Papa Inoa ona KnLiua, owau tt na ka ka ! oio Kviiiina. Ao»-: y»i mnuao i k'.Ollinua I.oio KuttiHA. a,sa oka {Ak»i.»kui. I uei kak iuaka, halawai »u u\e kekuhi Luaioaa o'u uon& nu Uuuh pih pouoi iaia iho i akeakea i kona hoēa UUA u»:vi īanei, a kouo ft\iu 1a nae uu e han%vi u;ai hoi oin i koua uiau huouia[k.H auu uo k - loaa anu u»ai ia'a oka hookohu Loio Kukiu/ .»-»» i ft ho * h'ki :ma w Wu ke hftnr„ aka Aole hiki m\i ke haawi i k u iioouaaikai i k-e iiuj)uui iio kui: lilo mia o oe ka Luio Kulilna, Aia wn, o-a eia hoi ka ir.au.<\ uimu ole{ v , U vile iun l'ik» ū.'u k rt jvuic »> he h«»\H"ia okoa loa k\ kehi vihi mooL'Io." I k-i imnia h\ iho%\ei U\-. »xe m iu i, a olelo aku mi, uh hiki in'u ke i»m.o aku 'ai v. A < «Kh> aku tin, e Moke, ua pouo ee, (Akaak .K Ua lohe uiui nei oukon a ]k»u i ua kuuiahuiia i , hdliih ; !n ia aku uei. E uo-.iL.;»k«* au kuu īkaik.i a puu e hoelio ip. la mau kuuiuhaui. I Ina ;m e ihe ;uia 2*. 5 kekaLl e f ai ka lehulehu ehana aia an »ue ko'u ; , 1 pa»r 1 mea e ai īa uiea (Paipai ia). | l a kiiiuaiiīi.» uiai o Mr. McCaitliy penei: % Ej ka l unahuomaln a i>ie na keonime.aa o ki A.-:&o ! tlooma<iimo Liiiini: Kc kn aku ut 1 au imoa 0 j oukou ii.a ke auo o kekaUi o ku mo- 1 ho 110 ke knlana alii. Oke kahua a me no kn-1 mnhana a ouk-Mi i lehe a i liehu.Ou ia uke aei, o : .« ! »»o ke knluu' n'u e ku nei, a :n > au « koho ia, e hooikaika aua au e like me ka hiki ia'u a ;vu, im ka hooko ;;na. Ke ku uu m.. ke ku3..v i v ka ]x>e Umahana a me !*a p e mahuiui haiekn d liilii. Mamuu aku nei, nok Joh i k-aa 1 keia poe kekahi ko iloko oko kakou ahaoklo. Ika mau.nva i hana ia ai ko» kakou nū.u kanHWai, ao!e ! loa 1 kuka ia ko lakou mau poiio. O na hoeika-' »ka a pan o ko kikon nvm ahaolelo i r.a kau i ! hah, ae uei, na haawi wale ia no, uo va po:u> o' k«*kahi n »ai a oham» prtba. lr.> an e koho īa ana. e hwikaika uo au e like m» ka man \ n rau i loae. iu'u e hooi r.kn i ko ouk, u niau |> HK>. N > 11:1 mea e pili nna i ka hnina paa a uie ka Uuina loaa o ke kanaka i \om m inh ka m !:ck3;a e !:•; J.ili H kela Pnnku o ke kumu%auuwm ma ka hoemi ana iku iiUiUa « k*>mo »»'» »>»:;»• k»t> e» po;>*< '•!" - lnna o na kauak \ I kupoiio 11 kr hoohnua ia kuh-aua me k.i naauao. Kh < .k-.tno hiiw hu ma ke;a w:;hs i k > kakou mau hu\ : . ui kau:»' t Hnwnii no!u> imuoko o īinkku-ai, a nk?hv» o •. e he i -ii i 1 >in oje i\a (V::!ā ,"H) u. T:a mahiu.i. Maua-"» 3«. ' a ka n'a jvino n , k<-la muku e ivi:t >>» iiV.ia w» oia» e ». ! :> i t ia |wr.ku > n» hua poumil;ai i>o r i h hm;» aka |j<ie na lakou' i kukolu ko !r»kou oihaua U.:iai aupuni i iioomaemae i«, aka, i keia wa ua hala ua la o kona waiwai. Ao r o o*u mana t > he mea pono ia*n k ?u>ike akn ia oukou Vu' ks'puino na Pake e noho nei i", k< ue| ok 1 aiua. >i.i ko'u inanao, un i!ie ia 110 m iueja e na mea a pau, ina he kaiiaka m »oii īa a he lu\o!e pah u Ak: , he mea pouo nae e haua ia k.ilii haua e \\ax ui keia ino. Ke i mai nei iīoi keia hoop*>r. Ms ■ o an; uni e hana ana iakou i Va):i u:eK, •, e mauāoio a'.HŪ knkou i ka;!akou : A .«. mei i loaa ia lakou he mauawā e liana ai i k. >■ •» hana i ke!a Kau Ahaolelo aku neī 7 Ae; eia uae, mahae ae l\ !akou a alo ae la hol. Aia aii ma ka aoao e kokua eae aua e loaa i >v>» ti;> Tr>v» 1 7->'u 1-1 v ;n s ■»,„ .v»no uae Ke lawe iiou ia hku io>.a n a » i mauu'i.» inailoko aku uoi oka aina ke p»u k lako » \v : i makemakv ia ai i mau ho.ah;,, ; a, a iua pe- > k:Ckots Kumukawawni e koaio lsor, ole uia' ,t*. u v kao kanawai ana. ahula, aia in:. k\ t. »t h«*»loUi ke kumukanawai i nikī ke *.i »r«.i r>t h No ka uu a hoi e jū]i ana 1 ko kak<n\ k i l r a like no paha ko kakou mau īuauao a uo ia mea. He mea pono ke- hoopau l*ok< ia, a i'na e nlia nuu j»u*t ka pomaik u o ko'u hi\i anja ilaiia, e hoo'ilo ana au ia oia knhi hana m* a 10.1 a'u e haua ai. Uon. §. WalkeT.* Ke ku aku nei au iiuua 1 • i kdu i keia po uia ke kulaua i uiaa o!e ia'u īlok . o |«a makahiki he uui i hala :ie uei f oia h< . «- fvlo.li -

aku i ko oukou mau koho ana i Alii i kohoia. Ua noho pu au me oukou iloko o na makahiki he kanakolukumamalima makahiki, a ua ike no hoi oukou i kau wahi mea e pili ana ia'u. Ua oleloia kahi mea e pili ana i ko makou aihue ka, i ke kumuhana, a o kekahi aoao nae hoi aohe ka a lakou kumuhana. Alaila kamailio mai la oia no na mea e pili ana i ka wahi ana i ka aina, no ka ninau Pake, ke Kuikahi panailike, a me ka mau ana o ke Kuokoa o ke aupuni. (E hoomauia aku ana.)