Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 18, 30 January 1890 — Page 1
THE NATIONAL HERALD
Ka Ahailono a ka Lahui
Vol. I. Honolulu, January 30, 1890. No. 18.
THE NATIONAL HERALD.
Is printed and Published for the Proprietors every
afternoon (Sundays excepted), by the
Elele Publishing Co.
Office No. 63 King St., Honolulu, H.I.
--------
---SUBSCRIPTIONS TO---
THE NATIONAL HERALD : : : 25cts. a month.
-------------
All advertisements must be handed in by 12 M.
if inserted the same day.
----------
By order of the proprietors of
THE NATIONAL HERALD.
-----------------------------------------------------
Kela a me Keia.
-----
Aloha wale ke Kiai o na Powa i ka hoolele pauki ia e ka mahimahi Malulani i kai o ka moku Akulikuli.
Auhea oukou e na kanaka o ka Apana Elima, mai koho oukou ia Kale Aki, i ka moho Wilikoki no ka oukou e koho ai.
He Puhi Ohe ko keia ahiahi ma ka Fea a ka Ahahui Manawalea Kakolita, mahope iho o ka Hale Mele Hou.
Ua hala ma kela ao o Miss Haliaka Kaehu, ka mea iaia ka palaoa lawalu ono loa, i ke ahiahi nei. Aloha wale oia!
Mea ia mai nui ka na mea ai ono o kela ahaaina i malama ia ai ma ka lihi kai o Waikiki i ka la Sabati i hala iho la, he i’o manu Apapane ka oi aku o ka pulama nui ia.
He halawai nui ke malama ia ana ma Kehehuna ma ka hora 7 o keia ahiahi e na Moho Aoao Lahui, e hiki ae ana na Moho Lahui a pau malaila. E naue ae e na makamaka.
A hiki i ka hora 1 o ka wanaao nei, o ka huina o na hihia i lawe ia ae ma Kuapapanui, he 3, 1 no ka hewa kue i na rula o na kaa, hookahi no ka hewa hanaino me na hana kolohe, a me imi loaa ma ka hoopunipuni.
Ua lilo aku nei ke kukulu ana o na halekuai o na Apana penei: la H. Hall, ka halekula o Kaauhuhu, Hamakua, Hawaii, ia Sam. Kanahele ka halekula o Honomu, Hawaii, a ia Sam. Mahoe hoi ko Waimea, Hawaii.
Ohohia lua no hoi na kanaka o ka Apana Eha i hiki ae e hoopaa i ko lakou mau inoa i kela po aku nei ma ka Halekaawai o na Pake. Mea ae no o Tome Luka-Kuwili iho no a o Tome Luka—Pela no paha e pono ai, o ka moho ia ola na iwi!
I ka omole kini e kunewa nei,
I ka pahi laau e hulali ana,
Pela iho la ke kaona o kekahi mau lalani mele e awauwa ia’na e kekahi mau lede mauka aku nei, a o ka pila gita hoi e uwe hone ae ana i ka wa’uwa’u ia. He! Ua hiki hoi!
“Kaulana mai nei o ka Malulani,
O ka mahimahi hoi o na Kona.”
Oia ae la na hooheno ana no na moho o ka Lahui—aia la o Kalihi a me Kapalama, ke pehi ia ala e ka Olaunui, a o ko Manao poe hoi e ka ua Tuahine. Umia ke kuakoko a keia Poakolu ae, a ia la koho no a puka loa ua moho a ka Lahui!
Ua kapa mai nei kahi (apana) Kiai, he kipi ka o Wilikoki, aole loa kela he oiaio, o ko wahi hookele no kai kipi oiai me Wilikoki no oia, aka, i ka la keia o ka make holo kauhale e pee ai—oia kai hopu ia no ke kipi, a hoopai ia hoi e ka Aha hookolokolo no ke ki—pi—ao. Loa o Wilikoki i hoopai ia no ke kipi—ua hookuu ia oia e e na kiure o ka aina!
Aohe na ka Aoao Lahui kela mau hana poholalo e pili ana ia Kale Aki; aka, na ka aoao no a ko makapeni e Poepoe e hapaimemeue nei me ka palolo o ka waha o ko Kiai o na Powa, oiai hoi ua ike ia ma ua palapala la a kekahi haole penei na olelo ano nui i lawe ia mai: “O makou o ka poe no lakou na inoa malalo iho, ka poe hoomaemae oiaio hoi o ka “la 30 o Iune” makahiki 1887, ke hoole loa nei makou aole loa e kakoo ia W.C. Achi i moho holo lunamakaainana no ka Apana Elima.” Nolaila mai ao oe i ke apuhi i kou lahui e kena makapeni kumumu me ke kauhihi ae na ka aoao lahui ia mau hana! Na ko mau punahele ka pololei!
Uwauwa ia ka o Kaulukou e ko Kailua poe ae nei, oiai oia e haiolelo ana maloko o kekahi wahi hale i ka lakapule iho nei. Heaha no la ka mea o ka hele ana e haiolelo hoohulihuli i kanaka e koho i kona balota i ka la hoano o ke Akua o lakou ma, a laa ko uwa ia e kamalii o ua aina kaulana nei, “kini Kailua Mano Kaneohe.” He hewa ka oe ke haiolelo ae i na la e ae, pinana aku la oe o ka lakapule ka kou la e haiolelo ai i ka pono a me ka lilelile o ko aoao e painuu nei, he lili loa hoi o lakou ma i ka hoopau ia o ke kanae wai lakapule e na moho o ka aoao Lahui, eia no ka o lakou aku ka oi—ua pau ka hilinai ana o kanaka ia oe, e pono oe e hoi e hana i kau hana. Hewa ia la!
Ke Leo Aloha i na Keiki Papa o ka Aina Hanau—O Hawaii ka Oi.
A ia kakou pu hoi e na mahele hoomana like ole, Katolika, Bihopa, Kalawina, Mamona, Poaono a mau hoomana e ae i koe aku ia’u ma keia papa helu, eia ka wa o kakou e noonoo pono ai, a mai kali a hoopanee i ka wa hou aku, o ka hope loa keia, ke nele kakou e pau ana kakou i ka moe iluna o ka honua, ua hooko ia ke apuka a me ke kolohe.
A no ia kumu ke apo aku nei au ia kakou a pau me ke aloha io, e komo lokahi i ka paa balota lahui me ka hoolei loa ana i na manao lili no ia la, eia ka pane, aole hana ua lokahi ka lahui.
A ua hiki mai au i ka hope o ka’u olelo ana, a na ka lehulehu pakahi ia e ike a hoopaa loa aku iloko lilo o na puuwai oiaio he nui, a i haawi ia mai ia oukou ke dala e pono e pale loa ia mea, me ka nana ole aku o na keiki mau ia o na poino he nui a me ka hoolapuwale ia kakou a me ka hanauna hou e hoholo iho la imua o ko kakou mau alo.
Nolaila, e popo a hoolei loa i keia au manumanu ma ka palaha ana no kela au koho balota, ma ka hookomo ana i na alii a me na lunamakaainana o ka paa balota lahui, oia auanei na moho oiaio nana e rula ia Hawaii holookoa ma ke ano kaulike o ka pono a me ka pololei, e ake ia aku nei e ike ia a e loaa aku hoi; loaa no ua a ke ahi aloha ma na wahi a pau o ka aina, a komo pakahi ma na puuwai hune o na Hawaii.
A ke waiho haahaa aku nei au he mahalo aloha malalo o ka lehulehu, no ko kakou pakuili ana mai he poli a he poli ma ke alanui o ka hoolohe, a me ka moekahi like ana ma na ao ana a ka Hui Kalaiaina no ko kakou mau pono, ua lilo a me ka aina ka i pakele e pau aku i keia au.
O keia mau olelo a’o a pau a’u e hoike nei imua o kakou, e pono e kanu pui ia ma ko oukou unauna, no ka ulu ae a me kona hua ana mai, o ke kanu ana oia ka malama, o ka ulu ana oia ka puni ole aku, a o kona hua ana mai oia ke kupaa loa.
Eia au ua eha a ua maopa a ua pepe i ke ehu kehau o ka wai o Niulii, nolaila, e lana ka manao ma ke apo like ana, no ka mea, ua paa ka manao ua milo ia a makolukolu ka lili no ke aloha aina. O ke Akua me kakou.
Ike iho i keia oni ae na puuwai, o kou la keia no kou lanakila. Ke kaua mau a na kaua. J.A. KAHOONEI.
Pa o Roma, Ianuari 31, 1890.
----------------------------
AOLE i noh ka Papa Hoopaa Inoa o ka Apana 5 Mahele 2, i ke ahiahi nei e like me ka hoolaha, mamuli o ka hiki ole ana mai o kekahi mau hoa o ka papa. O na hoa i hiki ole mai oia no o Mr. T.A. Loyd, a me Mr. A. Fernandez, o ka mua he oihana aupuni kana aole nae oia i hoike mai i ke kumu o kona hiki ole ana ae, a o ka hope hoi he mai kona. He hookahi wale iho no hoa o ka papa i hiki ae oia o Mr. W.L. Wilcox, aka, aole i loaa ka ikaika iaia e lawelawe i ka oihana oia hookahi. Ua nui na poe i hiki ae malaila no ka hoopaa ana i ka inoa a ua hoi aku la lakou me ke kahaha nui loa o ka manao. Malia paha he mau kumu e ae no kekahi o ka hiki ole ana mai o na hoa oia Papa aka, he mea kela aole i makemake ia e hoike ia mai imua o ka lehulehu.
-----------------
O ka ikaika o ka aina ua hookahua ia maluna o na mahinaaina liilii, a aole maluna o na aina nui, a maluna o keia e kokua lokahi ana makou i ke kanawai o na home a me ke kukulu ana i mau mea e loaa ai ka aina i na kanaka a pau .— Kumuhana, Aoao Lahui.
Na La i koe no ka Hoopaa ana i na Inoa.
--------
EIA iho malalo nei ka papa kuhikuhi o na la a me ka manawa e noho ai o na Papa Nana Koho, a o ka poe e hele ole ana malaila, ia la a me ka manawa i olelo ia, e hiki ole ana iaia ke koho, penei:
APANA 1, MAHELE 1, e noho ana ma ka la apopo, Poakolu a me Poalima aku, hora 4 a ka hora 8 p.m.
APANA 2, MAHELE 2, e noho ana i ka Poalua, (keia ahiahi) a me ka Poalima, hora 5 a hora 7:30p.m.
APANA 2, MAHELE 1, e noho ana i ka la apopo (Poakolu), mai ka hora 7 a ka hora 9 p.m., a i ka Poalima aku hora 2 a ka hora 6 p.m.
APANA 2, MAHELE 2, e noho ana i keia la, (Poalua), Poakolu a me ka Poalima, hora 7 a ka hora 9p.m.
APANA 3, MAHELE 1, e noho ana i ka Poakolu, a i ka Poalima aku hoi, mai ka hora 7 a ka 9p.m.
APANA 3, MAHELE 2, e noho ana i ka Poaha, mai ka hora 7 a ka hora 9p.m.
APANA 4, MAHELE 1, e noho ana i keia ahiahi, (Poalua), hora 7 a ka hora 9p.m., a i ka Poalima aku hora 6 a ka hora 9p.m.
APANA 4, MAHELE 2, e noho ana i ka Poalima, mai ka hora 4 a ka hora 8p.m.
APANA 5, MAHELE 1, e noho ana i ka Poalima hora 7 a ka hora 9p.m.
APANA 5, MAHELE 2, apopo Poakolu, hora 4 a ka hora 7 p.m., a i ka Poalima aku hora 2 a ka hora 8p.m.
Na La i koe no ka Hoopaa ana i ka Inoa.
---------
EIA iho malalo nei ka papa kuhikuhi o na la a me ka manawa e noho ai o na Papa Nana Koho, a o ka poe e hele ole ana malaila, ia la a me ka manawa i olelo ia, e hiki ole ana iaia ke koho, penei:
APANA 1, MAHELE 1, e noho ana ma ka la apopo, Poakolu a me Poalima aku, hora 4 a ka hora 8 p.m.
APANA 2, MAHELE 2, e noho ana i ka Poalua, (keia ahiahi) a me ka Poalima, hora 5 a hora 7:30 p.m.
APANA 2, MAHELE 1, e noho ana i ka la apopo (Poakolu), mai ka hora 7 a ka hora 9 p.m., a i ka Poalima aku hora 2 a ka hora 6 p.m.
APANA 2, MAHELE 2, e noho ana i keia la, (Poalua), Poakolu a me ka Poalima, hora 7 a ka hora 9 p.m.
APANA 3, MAHELE 1, e noho ana i ka Poakolu, a i ka Poalima aku hoi, mai ka hora 7 a ka hora 9 p.m.
APANA 3 MAHELE 2, e noho ana i ka Poaha, mai ka hora 7 a ka hora 9 p.m.
APANA 4, MAHELE 1, e noho ana i keia ahiahi, (Poalua), hora 7 a ka hora 9 p.m., a i ka Poalima aku hora 6 a ka hora 9 p.m.
APANA 4, MAHELE 2, e noho ana i ka Poalima, mai ka hora 4 a ka hora 8 p.m.
APANA 5, MAHELE 1, e noho ana i ka Poalima hora 7 a ka hora 9 p.m.
APANA 5, MAHELE 2, apopo Poakolu, hora 4 a ka hora 7 p.m., a i ka Poalima aku hora 2 a ka hora 8 p.m.
KEENA HOOLIMALIMA LIMAHANA PAKE.
Ke pahola aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho i ka lohe imua o ka lehulehu, ua wehe ae nei oia he “Keena Hoolako Limahana Pake” ma ka Helu 37 alanui Moi. E lawa no i na hana aelike no ke kamana ana a ne ka hana pena hale a pela hoi me na aelike no ke kukulu hale ana a me pena ana etc. E hooko ia no na kauoha i na Pake.
Mutuala Telefone 385. Aohe auhau no ka imi ana aku i na kauwa hana. Keena Oihana, aia ma ka hale hana o Lack Lung Chung.
June8-1m. LEE CHU.
Hoolaha Hoopaa Inoa.
-----
Olelo Hoolaha.
KE hoike ia aku nei ma ke akea a i kulike ai hoi me ke kumukanawai, na kula a me kekahi Olelo Hooholo i hooholo ia ai e ke HUI AINA O WAIMEA, (no lakou hoi ke Ahupuaa o Waimea) Waialua, mokupuni o Oahu, e hoomana i ko lakou Kumukanawai a me na Rula ma ka la mua o Ianuari e hiki mai ana M.H. 1890. Ke kauoha ia aku nei na mea a pau i loaa ole ke kuleana iloko o ka AINA HUI O WAIMEA e lawe i ko lakou mau holoholona a pau e hele ana maluna o na aina la, iloko o na la he kanakolu mai keia la aku A o na holoholona kuleana ole a pau i ike ia e hele ana maluna o ke Ahupuaa o Waimea mahope iho o ka hala ana o na la he kanakolu, e manao ia he mau holoholona hele hewa lakou, e hopu ia a e koi ia i hookahi dala no ke poo, a i ole e lawe ia i ka Pa Aupuni, a e na holoholona a pau i kuni ole ia i ka hao, e manao ia no ka Hui ponoi no ia mau holoholona.
P. MAHAULU,
Peresidena a Luna Nui o ka Hui Aina Ahupuaa o Waimea.
Waialua, Dec. 20, 1889. Dec28—1m*
Halekuai Kalepa Hawaii.
-------------
(Kihi o Alanui Nuuanu me Moiwahine.)
Ua wehe ia ae nei kela hale inu kope kahiko i hale oihana, aole no ka pono wale no o na poe kalepa, aka, no ka pono o ka lehulehu. He wahi kupono loa keia no ke kuai ana aku i na waiwai i makemake ia e hoolilo aku o kela a me keia ano, aole hoi e like me na kuai kudala ana e like me na mea e ike mau ia nei e oukou. Ua lohe ia aku kekahi poe e hoohalahala ana, “ina no hoi e lilo ma ka’u kuai ana ina e aho ia, loaa kahi kumukuai maikai aka, i ka hoouna ia ana aku nei e kudala ia, poho loa.” O kahi kupono wale no keia oia ano, e loaa ai ia oukou he wahi kumukuai mahuahua—O kau mea i makemake ole ai, ua makehehi ia mai la hoi ia mau mea e kekahi poe aku.
Aia no ko makou uku a lilo ka waiwai, oia hoi he wahi uku Komisina, a e makaala oa ia no hoi ka pono a me ka pomaikai o ka mea waiwai.
F.D. WALKER,
Lunanui.
Honolulu Jan. 26, 1890.
Olelo Hoolaha.
Ke hoike ia aku nei ka lohe imua o na kanaka a pau, ma keia ua malama ia ma ka la 30 o Dekemaba 1889 he halawai a na poe mea kuleana o ka Hui Pakipika Hawaii Hoomoe Uwea Olelo, ma ke keena o E.O. Hall & Son, kaupalena ia, Honolulu, a ma ia halawai ana au ua koho ia e na poe mea kuleana la e apono e lawe mai i ka palapala hoohui i haawi ia mai ia lakou malalo o ka inoa hui, “Ka Hui Hawaii Pakipika, Hoomoe Uwea Olelo,” ma ka la 15 o Novemaba 1889, a malalo o na palapala hoohui la na hoohui ia ae la ka hui a koho ia hoi na luna nui:
J. Sherman Bartholomew o Honolulu, Peresidena.
Hon. Edgar Crow Baker, M.P. o Victoria, B.C., Hope Peresidena.
E.O. White o Honolulu, Kakauolelo.
Frank Dudley o Niagara Falls, N.Y., Puuku.
Wm. W. Hall o Honolulu, Luna Hooia.
Ke hoike hou ia aku nei ka lohe mamuli o na olelo a ua palapala hoohui la,
“Aole ke ili ponoi maluna o kekahi mea kuleana na aie o ka Hui, no ka huina i oi aku mamua o ka mea e kau ia ana maluna o ka mahele a mau mahele paha i kuleana ia e ia.
E.O. WHITE.
Jan4—1m Kakauolelo.
--------------------------
E kokua ana no ka makou mau moho i ka hoopau ana i ke kanawai e pili ana i na ala eono haeri, e keakea nei hoi ia oe e ke kanaka Hawaii ma ke koho ana i na ‘Lii ka Ahaolelo .— Kumuhana Aoao Lahui.