Hawaii Holomua, 2 May 1891 — NO KA OPIUMA. [ARTICLE]

NO KA OPIUMA.

KONA MAU HIONA PAHAOHAO. Me he la, aole paha he manawa i hoomaopopo ia ai na hana hoopahaohao kupaianaha ma Hawaii nei e like la me na mea i ike ia, a e ike ia nei iloko o na la i hala ae a hoea mai la i keia mau la koke no. Aole loa makou i ike a lohe paha mamua aku nei, i ka hiki ke hooliloia o kekahi mea eleele i okomoia me kekahi aila mulea, a punia hoi me ka pakui hohono inoino, a lilo i poi kalo keokeo e like me ka poi i kui maoli ia mai ke kalo mai a hoowali ia me ka wai huihui a he ono ke ai iho. A i ko makou lohe ana no ka hoololi ia o ka opiuma paku'i i poi maikai, ua hoopahaohao ia makou a ua nalu iho la iloko, me ka piha kahaha i keia mea kupaianaha nui wale. A oiai makou e noonoo ana no keia mea, aia hoi, ua loaa hou aku la no ua ano hana hoopahaohao nei-oia hoi ka loli ano e ana ae o na tini opiuma a he mau tini uwinihepa! Nui ko makou kahaha a piha i na ninau e nalu ana iloko iho o makou-pehea la i hiki ai keia hana? Aole no i loaa ia makou ka haina o keia ninau, ua lohe hou ia mai la, ua loaa hou aku no he mau tini opiuma, ua loli nae a he mau tini i piha me ka mauu! Kahaha! Kupaianaha na hana hookalakupua a hoopahaohao o keia mau la. A oiai aole i loaa ia makou ka mana kupua, a aole no hoi o makou mau aumaku hoounauna, nolaila, ua hiki ole ia makou ke hoomaopopo i ke ano a me ke kumu o keia mau loli ano e o ka opiuma a i mea okoa, a ua hiki ole hoi ke kuhi pololei aku i ka mea a mau mea paha i loaa keia mana hoololi ano e. Aka, e like no me na kino uhano a pau, ua loaa ia makou ka lohe, ka ike a me ka noonoo, a ua hooholo iho no i ko makou manao. O ka mea kupanaha loa ma ko makou noonoo ana, oia no ka loli ana o keia mau opiuma a i poi, i uwinihepa a i mauu, oiai e paa ana maloko o ka lima o ke Aupuni ma o ka Oihana Makai la. No ka mea ina he hiki i ka poe o ia oihana ke hoololi i ka opiuma i poi a i mea e ae, alaila, e pono e hoololi ia ka lakou hana, a e hoohana ia ma ka oihana hoololiloli— oia hoi, e hoololi aku i na iliili o kahakai i mau apana dala no na hana Aupuni, a i na manu ailaiki i mau manu nunu. Aka, malia nae paha ua hele aku no ko lakou mana hoololi a i ka opiuma hoi mai. Pela io no paha, a oia wahi mea kupaianaha no hoi ia. O ka opiuma, me he la, oia no kekahi akua momi makamae loa a kekahi poe e hoomana a e makee loa nei iloko o keia mau la. Ua oleloia, mamuli o ka mana o keia akua, ua huli aku la kekahi poe hoopono a hanohano o ka aina e hoomana iaia, a ua ku na hale nui a nani o kekahi poe ulakolako ole mamua aku nei, a ua loaa na aina hanai holoholona me na tausani bipi a me na lio, a ua loaa na moku o kahi poe, a he mau puu dala nui ka kekahi poe iloko o na banako. He wahi akua maikai maoli keia ina mailaila mai na pomaikai o keia poe; hookahi nae mea hiki ole ke hoole ia, ua loaa io no keia mau pomaikai me ka emoole i kahi poe, a o kahi nae i loaa mai ai, he ninau ia, oiai, aole i maopopo ia makou. A oia wahi mea pahaohao no hoi ia. He mau moku kuna kai ike ia iloko o na la i hala ae; he mau moku malihini i hana ia a winiwini olowi me na pe'a nui i pakika ai i ka ilikai e like me ka manu Kaupu. Ua ikeia ma na kuaaina aku nei o na KooIau, e kiei ae ana a nalo aku; a ua ike ia ma Kawaihae ma, e maalo ae ana a mio aku la, a ua ike ia ma Lanai, e lelepauki ana, a i ka wa i hookokoke ia aku ai, ua hao ae ia kela i kona mau aahu a pupuhi aku la ke ahi nalowale. He mau wahi moku hoopahaohao no keia, e like no ke ano hoopahaohao me kela mau tini opiuma i loli ano e ai. A mawaena o na hana ano e a keia akua opiuma, ua ike ia iho la i ka auina la Poaono o kela pule i hala kekahi ano hou. I keia hana ana nae, aole o ka opiuma kai loli, aka he aniani ka mea i loli a lilo i opiuma. Ua ku mai la kahi mokuahi Mokolii i ka wanaao Sabati la 19 o Aperila, mai Lanai mai, (kahi hoi a kekahi o kela mau moku pahaohao e pokakaa mai nei) me na ukana lehulehu, a mawaena o kona mau ukana, he mau pahu waiho lole kekahi he ekolu ka nui a ua kakau ia mawaho penei: "Aniani; e lawelawe akahele.” I ke ku ana mai o ka moku, ua lawe ia mai ua mau pahu nei a waiho ia i ka uwapo, a ua haohao ia ke kaumaha launa ole o kekahi mau pahu elua, oiai, aole pela ke kaumaha o ke aniani. He mau keiki hoehoe waapa ka poe na lakou i hapai, a ua lawe ia ua mau pahu nei maluna o ke kaa no ka Hotele Hawaii mamuli o ke kauoha a T. E. Evans ka Lana Nui iho nei o Kalawao mamua. Mahope mai, ua loaa aku la he kumu hoohuoi i ke kiai oihana dute oia o Mr. W. J. Sheldon, no keia mau pahu, a mahope o kona hanu ana a nowelo ana i ka meheu, ua loaa iaia na kumu kupono e manaoio ai, he opiuma ko loko o kela mau pahu kaumaha a ua lawe loa ia mai ka HoteIe aku a i kahi noho o Mr. T. E. Evans, ma Waikiki, he hale hoi nana i hoolimalima mai a Mr. Henry F. Poor aku. Mamuli o keia mau kumu, ua hoohiki iho la o Mr. SheIdon he palapala huli i ka hale a he palapala hopu ia Mr. Evans a me elua makai, ua holo aku ia lakou no kahi i manaoia ma

ke awakea Poaono i hala. Ua [Illegible] ia ka hale, a o ka hopena, ua [illegible] aku iloko o ka pahu i oleloia [illegible] aniani, he 200 tini opiuma a oi, a [illegible] ko o kekahi eke, he 52 tini. O keia kekahi mea pahaohao i ua [illegible] opiuma nei, a me ke akamai a na lua ole o ka poe no lakou [illegible] waiwai, i ka hoololi ana i ke aniani a lilo i opiuma; oiai, ua ka[illegible] ia mawaho he "aniani," aka, i ka wehe ia ana ae nae, loaa akua [illegible] opiuma. Ua hopu ia o Mr. Evans a ua bela ia no $1,000 ma kela bona ana o na Hons. J. Phillips me T. R. Lucas, a ua paa ae ka opiuma ma Kalakaua Hale. E mahaloia ka eleu a me ka mikiala o kela kiai oihana dute a [illegible] ake nei makou e loaa pono aku ia ka poai ia lakou ka mana o ia mau ano hana hoololiloli pahao a e haawi mai i kekahi wahi uuku ia makou, o makou no kekahi i ake nui e hoolali ae kahi mau wahi opala i mau waiwai. He oiaio, ka lapu nei ka opiuma, ke kahe nei ka opiuma [illegible] laha nei ka opiuma, a ke p[illegible] nei ka opiuma, a ke hoomana i ka opiuma. "No na hana m[illegible] a me na hana pahaohao, o [illegible] ma ae ka oi."