Hawaii Holomua, Volume II, Number 4, 23 January 1892 — "KA HA WAII NOI." [ARTICLE]

"KA HA WAII NOI."

( Unuhi ia mailoko mai o kanupepa “ IUustrat/d AmaieanDee. 26.) Ua loaa mai i ka ‘‘Illu?trated Amenoan” he leo huopii no ke kokua ana aku mai Hawaii mai. u //ie hana waiwai nui loa," wahi a ka mea kakau, “e maopopo i ka lehulehu Amerika ke kulana pili Aupuni maanei, oiai o ke keehina hana a ke Aupuni o Amerika //uipuia ka mea nana e hoohelo i ka hopena o //awaii. I ka wa e mao popo ai i na kanaka o Amerika Huipuia eia o Hawaii nei ke hakoko nei no ke kuokoa ma ka aoao koe aku i ka puulu popopo a hoo kanmaha wale a na poe paa-Ialo pili Alii a me na poe mahiko hooka-uwa-knapaa, me he mea la ma ka nana akn aole lakou e kakoo ae ana i ke Anpnni e kn nei me ka ikaika o ka pn.” Eia iho ka olelo hoakaka e ukali pn ana i keia palapala; Ua ooho ae nei ka moiwahine ma ka hoolilo ana 1 kona Aupuni i Aupnni ohohia oWia, ka mea a Hawaii i ike ole ūpamai aku nei. O kaoa hana pilt Aepuni mua o ia kona iini ana i man olhana aupuni no kekahi man pnnahele ana. Mamnli o ka piepiele ana me ka lunakanawai Kiekie, na hiki i oa moiwahine nei ke kipakn akn i ka Aha Knhina i aponoia e ka Ahaolelo a hanaakalai Aha Kuhina hou. Hoole ae la ia i na alakai o na aoao Kalai Anpnni eina, na kahea

• noho ma ke kolana knhina nai. He hap&haole i* i ike ole ia, a I bo1 ea mai noloko o kekahl moo-knpe-i na pooiioli, me kahi noeaa aako, koe wa’e no ka noeaa e oluoln ai ke alii ka moiwahioe. t'a hoooo* ho ae no hoi ia ma ke keena ilamaku i kekahi punaheleana. he kanaka hapa Fiji keia, nona ka inoa o Kale Wikoo. O ka oihana ilamuka oia kekahi o na oihana ano uui iloko o ke Aupuni. aia malalo o ke- ; la luna aupuni ka mana hoopono* pono piha i na makai a pau, a iala maua o ka hooko ana i ke Kanawai. Malalo o ko makou mau Kauawai ua hiki i ka oihana makai ke hana i na mea e hiki ole ai ; ke hookoia ke Kanawai, a hiki hoi ke k&la ia aku ka hewa o kahi mea ; ha:ia hewa mamuli o ka hoopii oie | aua imua o ka Aha. Ua lawelaweia keia kalana hana i mea e loaa ■ ai he haawina Jala mahuahua no ! ka moiwahine a me kona poe okuu pa nmeke; ua ae aku ka ilamuku i 1 ke kuino aua mai o ka upiuma. ka i lawelawe ia aua o ka hana pili-waī-ī wai rija a ano hana pili waiwai e ae. ke kuai ana i na waiona. a me na hana haihai Kanawiu e ae. Mai keia mau kumu loaa iehulehu mai. 1 oa loaa mai la i na |>oe iloko o kela I pohai he loaa maknhiki t oi aku ka nui i ka uku makahiki o k« Peresf t dcna o Ainerika Huipuia. He mau ; tauaani ekn aina aupuui i maheieheleia aku mawaena o ua maka-ni-ika iwnoi o ka moiwahine, no kahi kumukuai omilumilu. Mawaho ae o keia mau nat», fco mau | haneri o na hana hilahila i hanaia ! ma ke ano he mau mea ia o maka- ' welawela ia ai ke Aupuui e ka lahui holookoa. Ua punuku ia ka papa-pai kuloko, a, aole aa e h opuii ae i wahi nema ana no ua maua la, a i ole ia e kaiuailio ae paha no ka hoolala Aupuni Kepuhalika, ka moa nana e kaiehu i ka puulu o ka ohana aiii a me na punahele a na ’lii. Ua ikea kumaka ia, o ka hoao ana e knmaiiio akea ma Hawaii nei, he mea ia e kaualupe awiwi ia aku ai i ka Hulepaahao o Oahu. Ua ulu mai ka hoolula Aupuni Kepuhalika maiwaena mai o na Alakai o ka Aoao o na Kauaka Hawaii maoli, mahope koke iho o ka wa i aknka ai ua lUauao ka Moiwahine e hookele i ke Aupuni e like * me na uilani ana a ,kona mauao, aole hoi mamuli o ka inakemake 0 ka lahui kanaka. O ke alakai oia o R. W. Wilcox, ke poo o ka Hookuhuli Aupuni o 1889 a o ka oiwi ohohia hoi a ka lahui. Ua hoonaauao ia oia ma na aina e, a ua koino iloko ona na manao holomua no ke Kumuhana e pili ana 1 ke kviiana Aupuni akea. O kekahi kauaka koikoi uo ks Kepuhalika o Mr. Buki no ia. be kuhiua oia mamua, he hoa no ka Ahaolelu, a he lunahoouonopono uo ka nupepa kauaka maeli. O ke Keikialii Kuuiakea ka ;namo hope loa 0 ka lalani alii o na Kamehameha, ua hui ae nei ia me ka nohoalii Repuhalika ma o ka lehulehu la o na kanaka i manao ua hoea mai na I hofhnn o ka lalani Alii o Kalakaua 1 ka nohoalii ma o ka apuhi ana’la a mi' ka lima-ikaika o na pu Amerika, e kakuo mau nei i ke alahele hana a na poe mahiko hookauwa , kuapaa. I keia wa, ua lokahi maoli ua knnaka maoli ma ka aoau kokua ; i Aupuni Kepuhalika, a he Uueani | o iakou i huipu me ka Legae La- ; hui (Nalional League). He lehu- ! lehu loa na haole e kokua nei i keia hana, mawaena o lakou o V. V. Akepoka, ke aiakai koa o ka | Hookahuli Aupuni o 1887. He aneane hookahi haneri me kana- ; iima poe haole iloko o ka hui. mau louo ia e iaulaha uei, e hilpuia ana na alakai e ke Aupuni. O ka | hana ana pela, be onou ana aku ia , iloko o ka hannaele kuloko. He man kanaka ko ke Aupuni ,! i emi iho malalo o ka elua hanen, oia na koa a me na m&kai, aka, ua manao nae ke Aupuni i ke kokua mai na koa manna Amenka mai, ma ka hoolele ia ana mai e Hke , me mamua “no ka hoomalu ana.” He Agena ko ka poe Kepohalika ma Wa«inetona, no ke akeakea ana , i keia keehina hana. j Ua hooholoia e nonoi aka ia Ameiika Huipuia no ka hoohui , Aopuni ana ma ka wa e ku ai ke ! Aupuni hoo. O ka poe w&Ie oo e ; kue nei i keia, oia ka poe mahiko. ka poe i ike ole o ka uku hoohoiho: ' | kopoa ke ako ia mai ia lakou he 1 mea ia e panai pooo ia ai ko lakoa pobo ma ka hana hookanwa koapaa. , Ma keia Poaloa a», I&nuari 26, e ku mai al ka mokuahi Auaeteraii& mai Kapalakiko m&i no Honolulu oeL