Hawaii Holomua, Volume II, Number 5, 30 January 1892 — MA KE KAUOHA HOOLOLI I MANAO IA O KE KUMUKANAWAI. O [ARTICLE]

MA KE KAUOHA

HOOLOLI I MANAO IA O KE KUMUKANAWAI. O

He Kauanai e hoololi ui i na I’auku 4i>, 56, 59, 62 a me 63 o ke Kumukanawai a e * pakui mai i pauku hou i ke Kumukanawai.e kapaia Pauku 83. E Hoohoioin t ka Moi a m< ka j Ahnolelo o be Aupuni Havaii ; Pauku 1. Makeia ke hoololiia nei ka Pauku 48 o ke Kumukanawai a penei e heluheluia ai na Pa- ‘ uko la: “Pauku 48. O ua Hila Kanawai a pau i hooholoio e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai e waihoia imua o ka Moi. Ina e apouo oia. e kakauinoa oia, a ma ia mea e lilo ai ia i kanawai; aka. ina ! aole oia i kakauinoa, e hoihoi hou ' ae oia mc na kumu pu o kona hoole ana i ka Ahaolelo, a na ka Aha- ; olelo e kakau i na kumu o kona hoole ana maloko u ko lakou huke inooleio, a e hapai hou lakou i ka uoonoo ana u ia mea. Ina mahope 0 ia noonoo hou ana ua hoaponoia | ua Bila Kanawai.nei e ka elua-ha- , nakolu o na hoa a pau i koheiu o ka Ahoolelo, e hoihoi hou ia aku i ka Moi no kc kakauinoa ana, a ina 1 e hoole hou ia mai ke kakauinoa I aua, ulaila, e lilo nu ia i kanuwai. j Ma ia mau hana ana a pau, e hooinao)iO|>oia ke kohu ana ma kc ka- ] nea ana i na ae a me na hoole, a e j kakauia nia ka huke moolelu o ka j Ahaolelo na inoa o na poe a puu i koho mu ka ae a me ka heole i ka Hila Kanawai. Ina e hoihoi ole ia I inai kekahi Hila Kanawai e ka Moi ' iluko o na la he 10 (Koe kn la Sa- | i>ati) inahope u ka waiho ia ana { aku iiuua ona. ulailn, e īiio no ia i i I kanawai, me he la he kanawai i | lankauinuaia e in, ke o4e nae e hiki , ule ka hoihoi ana mui inamuli o ka i huokuu e ia ana o ka Ahaolelo, a 1 * ina pela aole ia e lilo fctanawai.” ' Pauku 2. Mu keia ke hoolohia { nei ka Pauku 5(» o ke Kumukana- | wai u peneie heluhelu ia ai ua Pau- ! ku: “ Pauku 56. 0 kc Alii o ka Aha- : ulel he kane kupa oia no kc Aupu- i ni i hiki aku uia i na inakahiki he ( iwakalua-kumamlima, a i noho ma ke Aupuni no na makahiki ekolu, ahe waiwai konu iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu lau*ani dala mawaho ae u na hihia a pau, u i ole ia, hu loaa makahiki kona aole i emi malalo o eono haneri dalr ’’ Pauk 3. Ma keia ke hoololiia { nei ka Pauku 59 o ke Kumukaua- j wai a penei e heluhelu ia ai ua Pa- | uku la: “ Pauku 59. O kela a me keia i kane kupa o ko Hawaii Paeaina { ina he Hawaii Amerika, a he Eu- ■ rupa pahu ma ka hanau ana, a ina ua hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookau oia i kona mau auhau. a ina u& hookomo oia i kona inoa nia ka papa kioa o na poe koho o kona apana no ke koho nna i na ’Lii o ka Ahaolelo, | ulaila, ua ku)x>no oia i ke koho i na j ’Lii, a ua loaa iaia kc kuleana e koho i na ’Lii o ka Ahaolelo i kela a me keia koho ana. ina nae.” A e hooloiiia no hoi ka mahele ehia o ua pauku la a penei e helu- , helu ia ai: “Alua —He waiMai ].ionoi kona ma koia Paeaina i kupono i ka au- : hau i& i emi ole iho ka waiwai io mal&lo o hookahi tam>ani dala mawaho ae o na hihia a pau. a i ole pela, ua loaa maoli iaia kekahi loaa makahiki i emi ole malalo o eo- | no hanen dala i ka mak&hiki mamua ponoi iho o kona hookomu ana 1 kona iuoa iloko o na )«oe Kupono i ke koho.” Pauku Ma keia ke hooloiiia nei ku Pauku 63 o ke Kumukana- I wai « oenei e heluhelu ia ai ua | Pauku la: “Pauku 63. Auie « uoho kekahi | i Alii a i Lunamakaoinana ma ka j Ahaolelo. iua aole i koho ia malalo a kulike hoi me na hoakaka ana a keia Kumukanawai. ’ Pauku 5. M» keia ke hoololiia | u€i ka Pauku 62 o ke Kuuiukana- i wai, u penei e helukelu ia ai ua Pauku la: “Pauku 62. O keia a me keia i kaue kupa o ko Hawaii Paeaina, 1 ina he Hawaii, Amenka. a he ' Europa paha ma ka hauau ana ina j ua hoohiki oia e kokua mamuii o , ke Kumukanawai a me ua kauawai 3 e like roe ka mea i hoakaka ia no 1 i aona mau auhau, a na

1 *! hiki aku oia i na makahiki be iwakahu, a i uoho ma keia Aupuni no ka makahiki hookahi mamoa pooo iho o ke kobo ana, a i ike i ka heluhelu a me ke kakanlima ma ka olelo HawaH, a Enelani, a Europa paha, (ina i hanaoia mahope maio ka makahiki 1840,) a' ina ua hookomo i kona inoa ma ka papa inoa 0 na poe koho o kona apana e like me ka mea i hoekaka ia ma ke kanawai. alaila, oa loaa iaia ke kuleana e hookomo i hookahi halola no ka Lunamakaainana a maa Lunawakaainaua paha oia apana; aka nae. o ua olelo no ka makahiki hoee kahi mamua ponoi iho o ke koho ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha, aole ia e pili i na poe e noho ana ma keia Aupuni i ka manawa i kukalaia ai keia Kumukanawai, ina e koopaa lakon 1 i ko lakou inoa a koho haloU lakou ma ke koho mua ana malalo • keia Kumukanawai.” Pauku 6. Ma keia ke pakuiia nei i ke Kumnkanawai he Pauku hou ma ke aoo he hoololi i ua Kumukanawai la e kapaia Pauku 83. a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la: “Pauku 83. Ua hiki i ka Ahaolelo i kela a me keia manawa e ' haua i ua Kanawai ana i mauao ai un kupono no ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana me ka hoo- ' maopopo ana i ua kauaka a pan, a ! i ole ia, o kekahi papa hookahi a lahui paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka hana ana i na hana oihana mahiai, a ua hiki no hoi ma ia kanawai e hoohaiki a kau- ; palena i ka mauawu e noho ai maloko o ke Aupuni oia poe limahana oihana mahiai a me na oihana a hana paha a lakou e laweiawe ai.” Ke huuia uei au ua hooholoia ka Hila mamua ae ma ka Heluhelu Ekolu ia ana iloko o ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii ma ka la 10 o 1 Novetnaba, M. H. 1890. CHARLES WILC0X, Kakauolelo. | 154—ltd 32—3tew —