Hawaii Holomua, Volume II, Number 6, 6 February 1892 — MA KE KAUOHA HOOLOLI I MANAO IA O KE KUMUKANAWAI O [ARTICLE]

MA KE KAUOHA

HOOLOLI I MANAO IA O KE KUMUKANAWAI O

He Koiiawai o hooluli ai i na , Pauku 56, 5H, 62 a me I 63 u kc Kumukanawai a e j pakui mai i pauku hou i j ke Kuuiukanawai. < kapaia I’auku 83. K Hookoloia f ia Hm n me ka Ahnolf1o o k Anpmi Hnwaii: Pauku 1. Ma keia ke huoluhia oei ka Pauku 4H o ke Kumukana* wai a penei e heluheluia ai oa Pauko la: “Pauku 48. On» Bila Kanawai a pau i hooholoio e ka Ahaoleio ( mamua okaliloana i kanawai e waihoia imua o ka Moi. Ina e apono oia. e kakauinoa oia, a ma ia mea e Hlo ai ia i kauawai; aka. ina aole oia i kakauinoa, e hoihoi hou ae ota me ua kumu pu o kona hooIc ana i ka Ahaulelo. a na ka Ahaolelo e kakau i ua kumu o kona huole ana maloko o ko lakou huke moolelo, a e hapai hou lakou i ka noonou ana o ia tu«a. Ina mahope 0 ia uoonoo huu ana uu hoapouoia | ua Bila Kauawai.nei e ka elua-ha-nakolu o na boa a j>au i koheia o ka Ahoolelo, e hoihoi hou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa ana, a ina hoole heu ia mai ke kakauinnu ana, alaila, e iilo no ia i kanawai. Ma ia mau hana ana a j»au. e hoomao|x>|K)ia ke kohu ana mu ke kanea ana i na a** a me na hoole, a e | kakauia ma ka huke moolelo o ka Ahaolelo na iuoa o na j)oe a pau i koho ma ka ae a me ka hoole i ka Bila Kanawai. Ina e hoihoi ule ia ! mai kekahi Bila Kanawai e ku Moi iloko o na la he 10 (koe ka lu Sa- ; i*ati) mahoj)e o ka waiho ia ana j aku imua ona. alaila, e iiio no ia i kanawai, ine he la he kanawai i hnkauinoaia e la. ke oie uae e hiki ole ka hoihoi ana mai mamuli o ka huokuu e ia ana o ka Ahaolelo, a ina pela aole ia e liiu i kanawai.” l’auku 2. Ma keia ke houlohia nei ka Pauku 56 u ke Kumukanawai a penei r heluhelu iu ui uu Pauku: " Pauku 56. O ke AUi o ka Ahaolel he kane kuj>a oia no ke Aupuni i hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kuuiamlima. a i noho ma ; ke Aupunl nu na makahiki ekolu, . ahe waiwai koua iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau hiki akn i ka okolu tausani dala mawa- . bh ae o na hihia :i j»au, a i ole ia, ! h« loaa maKahiki kona aole i emi | uialalo o eono haneri dah ” Pauk 3. Ma keia ke hoololiia j nei ka Pauku 51» o ke Kumukana- ■ wai a peiiei e heluhelu ia ai ua Pa- ■ uku la; “ Pauku 56. O kela a nie keia i kane kupn o ko Hawaii Paeaiua ina he Hawaii Amerika. u he Eu- ' ropa j>aha ma ka hauuu ana. a iua ua hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookaa oia i kona mau auhau, a ina ua hookomo oia i kona inoa ma ka j>apa kioa o i na poe koho u kuna apaua uo ke . koho ana i na 'Lii o kn Ahaolelo, i 9 I al&ila. ua kujxmo oia i kekoho i na 'Lii, a ua loaa iaia kekuleann e koho i ua 'Lii o ka Ahaolelo i kela a me keia koho ana, in« nae.” A e hoololiia no hei ka mahele elua o ua j>auku la a )>enei e helu- : helu ia &i: "Alua—He waiaai j>onoi kona tua keia Paeaiua i kujK>no i ka auhau im i emi ole iho ka waiwai io malalo o hook&hi tausani dala mawaho ae o na hihia a pau. a i ole pela. ua loaa maoli iaia kekahi ioaa maiahiki i emi ole malalo o eono haneri dala i ka makahiki mamua pouoi iho o kona hookomo ana 1 kona inoa iloko o ua poe kujk>uo i ke koho.” Pauku 4. Mu keia ke hoololiia . uei ka Pauku 63 o ke Kmnukananai a peuei e holuhelu ia ai ua j Pauku la:

"Pauku t>o. AoJe f no»io kek&hi *i Alii a i Lunamakaaiaana uia ka Ahaolalo, iua aule i koho iu malalo a kulike hoi nie na hoakaka ana a keia Kumnkanawai.' Pauku 5. Ma keia ke liooioliia nei ka Pauku t>2 o k* Kuuiukunanai, a peuei e heluhelu ia ai ua Pauku ia: “Pauki: 62. O kela a me keia kaue ku]»oko Uawaii Paeaina, ina be Hawaii, Amenka, a he £uropa paha ma ka hauau aua iua ua hoohiki oia e kokua mamuli o i ke Kumukauawai a mo ua kanawai ; « hke me ka mea i hoakeka iu nu ua poe uaua e koho i na 'Lii, a ua hooka* i koua mau auhau, a ua hiki aku oia i ua makahiki hc iwahalua, a i noho ma keia Aupuni no

i ka makahiki hookahi uiamoa jioao ! iho o ke koh» ana, a i ike i ka helu- | ke uoonoo iho i ke aiahele {K>lolei , j helu a me ke kakaulima ma ka j olelo Hawaii, a Knelani, a Europa 1 paha, (iua I hauauia maboj)c maio ka makahiki 1840,) a ina ua hoo- | komo i kona iooa tua ka j>aj»a iuoa I o na poe koho o kona apana e iike i me ka mea i hoakaka ia ma ke ka- , nawai, alaiia. ua lo&a iaia ke ko1 leana e huokomo i hookahi )>alota ik> ka Lunamakaaiuana a mau Lunawakaainaua j>aha uia apana: aka uae. o na oielo uo ka makahiki hookahi mamua (K>Doi iho o ke koho ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka oielo Hawaii, Euelani a Kuroj»a j>aha, aole ia e pili 5 na poe e uoho aua ma keia Auj»uui i ka manawa i kukalaia :ii keia Kumukanawai. ina e kuoj>aa lakou (i ko Ukou iuoa a koho ImiIoU lakou ma ke koho mua ana malaio o keia Kumukauawai." Pauku 6. Ma keia k<- j»akuiia nei i k» Kumnkanawai be Pauku ; bou ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai la e kaj>aia Pauku 83. i a jieuei e heluhelu ia ai ua Pauku la: “Pauku 83. Ca hiki i ka Ahaolelo i kela a ine keia mauawa e hana i ila Kauawai ana i manao ai ua knjK)no no ka hoojxinoi)ono ana a me ka hoomalu ana me ka hoomaojK>f«> una i ua kauaka a j>au, a i oie ia, o kekahi paj>a hookahi a lahui j>aha i lawe ia nuii iloko o ke Au]>uni no ka hana ana i na iiuna oihaua mahiai, a ua hiki no hoi raa ia kanawai e hoohaiki a kauj>alena i ka luauawa e uohu ui maloko o ke Auj>uni oia j»of Umahana ■ oihaua mahiai a ine na oihana a hana )>alia a lakou e lawelawe ai.” Ko hooia nei au ua hoohuloia ka Bila niamua ae ina ka Heluhelu Kkolu in ana iloko o ka Ahaolelo u ke Auj>uni Hawaii uia ka la 10 o Novemaha, M. H. 1800. CHARLES \VILCOX, Kakauolelo. 154— ltd 32—3tsw

KUAI A KA ILAMUKU. Mamuli o ku Palapala Ohi Wuiwai i hoopukaia e ku Aha Hoomalu. ma ka la 22 o Iauuari. A. 1). 1892, e kue aua iu H. K. Akl, ka mea i hoopii ia, uo ka pomaikai o J. Nott, mea hoopii, no ka huina o j 150.75, uu hoonialu ia e a’u ae ; kuai aku aua hoi ma ka Halewai i (Poliee Station) ma ka Apana o Honolulu, Mokupuni o Oahu, uia ku horu 12 awakea oku Poakolu, j la 21 o Felx*ruari A. 0. 1892, i ka • nioa koho kiekie. i na }k>iio u j>au, i na kuleana o ua H. K. Aki uei i oleloia ae la. ka mea hoopii iu. ma- , !oko « keia uiau waiwai, ke ole e j uku e ia inai ka olelo hooholo i hui j iu ae lu, ka uku-j)anee, na koina a i me nu lilo. ► Eia na waiwai e kuai ia aku ana: Na mea paahana u ka mea ■ hanu tini u hanu piulu hoi. (Sig) C. B. WIL80N. llamuku. No ua mea i koe e niuau ma ke Keeua o ka Hope llumuku. Honolulu, lan. 26, 1892.