Hawaii Holomua, Volume II, Number 13, 26 March 1892 — ĶA HOOPII KUE I KE KO HOIA ANA O NA ALII AHAOLELO O KA MOKUPUNI O OAHU NEI. [ARTICLE]

ĶA HOOPII KUE I KE KO HOIA ANA O NA ALII AHAOLELO O KA MOKUPUNI O OAHU NEI.

Ma ka Poakahi nei i hooloheia ; ai imua o ka Aha Kiekie, ka hoopii , a Johu Ross a rae kekahi poe e ae } . no ka hoouoa ike kohoia ana ona , Alii Ahaolelo o ka mokupuni o ! Oahu nei, imua o Lunakanawai Bekekona. 0 na kumu nui o keia hoopii. ua hoike mua ia aku no ia mau mea e makou mamua aku nei. Ma ka manawa i noho ai ka Aha ' ua nonoi mai o Mr. Haki ka loio-o na poe i hoopiiia, oia hoi na Alii ; kohoia o Oahu nei ma keia kau koho balota iho nei, unonoi ae la i ka Aha c hoopau wale ia ka hoopii ( malalo o ke kumu aohe manae noho ai c hoolohe, oiai aohe i hooko ia na kope oka palapala hoopii u me ua palapala kii a ka Aha malu na o ka poe i hoopii ia. 0 keia hoopii he hoopii Kivila ia. e hiki j ole ai i na p>oe i hoopiiia ke laweia mai imua oka Aha. ke ole e hoo- { koia ke kanawai maa mau uo ia I hana. Mamuli ona mea i hoakai ka ia mai ma ona palapala i hoij hoi ia mai i ka Aha, he olelo hoola ■ ; ha wale no ka mea i hoike ia aku i | j na poe i hoopiiia. O keia no hoi ke kumu a ka Lo10 Kuhina i noi ai ma ka aoao o na 1 poe luna naua koho balota. , Ua ku mai o Mr. Hatawela, ke- { | # i kahi loio oka aoao hoopii, a olelo ! j mai, aole keia he hoopii Kivila ma 011 mawaeua o ua aoao elua, aole Ino hoi he hoopii kaulike, aka. he i hoopii keia mamuli oke kauoha i kanawai a ua pili hoi i kekahi mau mea auo nui o ke kauawai. Ua hoakaka mai ke kanawai ike ala- j hele e hana ai a ua hookoia ia mea. • He mea pono i na mea a pau ke ; ike ia mea he kanawai, ina no he ( poe hoa lakou noka Ahaolelo a poe 1 hoa olo paha. Ua ike uo keia pwe ! | i hoopiiia ua waiho ia ka palapala : hoopii imua oka Aha aua uoa ia ' ; palapala no ko iakou nana ana. He ' 14 la i kauoha ia ai e haawi i ka , olelo hoolaha, a ua hana ia ia hana. ; Aole keia hc hoopii mawaena oka 1 , moho holo ba!ota i haule a me ka I mea i puka. Oiai ua hooko ia na ; haua a pau ake kanawai i hoaka- ' ka mai ai ma keia mea, nolaila. ua ' loaa ka mana ika Aha e hoolohe ai. !

Mahope iho o na noopaapaa aua ' a na loio » na aoao elua ma ke kanawai. ua hoopuka ka Aha i kona manao c hoole ana ike noi c hoopau wale ika hoopii. Aua hooha iahalaia ka rula ana a ka Aha e ka aoao i hoopii ia. Mahope iho ua hoohele ia ka hihia imua. a noho hou ma ka Poalua nei. — Ma ka Poakolu uei i pau ai ua ; olelo hoike aka aoao hoopii i ka 1 laweia imua o ka Aha, alaila. ua j lawe hoike ka aoao i hoopii ia. 0 ka hoike mua loa, oia ko ka aoao hoopiiia hoao ana e hooiaio he umi kumamakolu o na poe hoopii. aole ī hookaa iko lakou mau anhau, [ akr, ya kue ia uae keia olelo hoike ! e na loio oka poe hoopii malaio o keia mau kumu eloa: [1] Hc kauaaolu aoi poe hoopii i hookaa i ko lakou mau auhau, a oia no ka helona e lawa ai ka hoopii e like me ke kanawai, a o lakou a pau be i poe i knpono i ke koho haloia; a .

(2yi aoie i kaupale ke kanawai o nt * poe hoopii bc poe koho b*lota la- ! : kou. Ua me ka Aha i keia olelo pa- ' | le. Alaila, ua Imwe im nm olelo hoi•kemJ. H. Browm mme J. A. Haasinger, no ke kue anm i km olelo hoi- | ;ke m Mr. H. Waimkmhmuki. no ka | 1 mea e pili mnm i kona i%oa Hawmii mm km bmlota. oim hoi e pai im kona I inoa Hawaii. Ua hoole nm hoike mm ka aoao pale im mea. A ua paa ka lawe olelo hoike ana ana ;u>ao a eloa. ua hoopanee ia mai na olelo hoouohonoho a na lo- , io a ka Poakoiu nei. Ma ka Poakolu nei i haawi ai na loio o na aoao a i elaa i km laua mau olelo hoonohonoho imua o ka • I Aha. Ua waiho o Mr. Hatawela, i kek&hi mau kumu alakai imua o ka Aha, a eia iho na mea ano nui; I 1. He 39 ka nui o na pee hoopii ua koho no na Alii ma ka la koho | balota, oia hoi ka la 3 o Feberuari. A. D. 1892. ma ka mokupuni o Oahu. 2. He eha o ua poe hoopii i.i. oia hoi oA. Makuiea. £. B. Kamaki, C. B. Maile a me John Ku--. he j*oc moho holo Alii ma ua kau kolv> ' balota la, aole nae lakou i puka. 3. O ka palapala hoopii. ua waihoia aku ia ma ke keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie iloko o na la he 30 mahope iho o ka la koho balota. 4. Ua haawi ia ka olelo hoohiha uo ua hoopii la u me ka manawa e hoolohe ia ai. ma ka mauawa i emi ole iho i na la he 14, a ua loaa aku hoi i nu lunahoomalu o na Papa Nana Koho Balota o ka mokupuni o Oahu n«i, a pela hoi i na Alii i i 1 puka, mamuli o ka hookoia ana j aku o kekahi olelo hoolaha e ka llamuku. 5. Ua hoolahaia uaolelo hoolaha kauoha la aka Aha maloko oka Nupepa Facific Commccial Advertiser a mn ka Nupepa Ka Leo o ka Lahui. 6. (E hoakaka ana keia mahele uo ka hoihoi ana ona Papa Nana Koho Balota a pau i ka lakou mau hoike koho balota i ka Ilamuku, ’no na balota Koho Alii. a me ko ka Ilamuku kakau hooia ana i ua palapala hooia no na poe Alii i kohoia, e hoomaka ana mai a J. N. ;S. Williama aku a hoea ia Arthur P. Peterson.) 7. (E hoike ana keia kumu no na poe e ae i holo balcta alii a haule e like me C. B. Maile, John Rcss j Henry Waterhouse, John EmmeI luth, Marques, Samuel Kaaukai, E. B. Thomas mo James Gav. 8. Aohm balota hookahi o ua balota i pai ia no ke koho ana i na Alii, ua paiia a hoolakoia ma ka la i koho i oleloia, me ke komo ana o i na huaolelo “Koho ana no ka ma- i kahiki [1892]” aole hoi kahi hua- : olelo Hawaii e hoike ana i ka inoa 1 u ka oihana. a i ole ia o ka mahele paha no na alii. ao ka loihi oka , manawa oihana. aole hui ma ua ko ho balota kuikawa. uu hoike ia he mau huaolelo Hawaii e hoakaka j ana i na manawa i pau ole o ka oihana, aole no hoi na huaolelo. “Koho \ Balota Kuikawa,” aka, ua'kapaeia ua mau huaolelo Hawaii ia a pau j mai loko mai o laila, e like me ka mea i hoopili pu ia, a i hoailonaia 1 —“A.” 9. Ma ka hoomakaukauia aua o ' ua mau balota la a me ke pai ia ; ana e Kuhina Kalaiaina. ua hoopa- { i laleha ia ka hookomoia ana o ka | inoa Hawaii like oka moho i olelo ' ia, oia hoi, na huaolelo “Hanale Walakahauki,’, aole uo hoi hookahi balota me ia inoa, aua nonoi ia aku no hoi ke Kuhina Kalaiaina e hookomo i inoa like ma ka olelo Hawaii, oiai nae ua kou.o maloko ’ o ua mau balota la na moa Hawaii 0 na poo moho e ae. 10. He aneane 700 poe kauaka Hawaii maoli koho balota alii ma ka mokupuui o Oahu ma ia wakoho balota. Mamuli o keia mau kumu alakai 1 kukulu ia mamuli o na olelo bo> ike, ua makemakeia na rula ana a ka Aha ma ke Kanawai. maluna o keia mau kumu; * 1. He mea pono ke komo iloko o ! □a baiota, ma ko lakhu wahi kupo- > 1 no. ka inoa o kela a me keia moho j' me ua hoaolelo “Koho Baiota no 1892.” ‘•No ua Alii.” “No eono makahiki ' < “Koho kuikawa no ka manawa j pau ole o eha makahiki.” | { “Koho Balota koikawa no ka 1 1 manawa pau ole o elaa makahiki.” 2. Ona huaolelo i hoikeia ae la e hookomoia ma kela ame keia ba- j lota, e hookomoia no ma ka olelo j Hawaii, e like no me ka olelo Be- i nlaeia. ] 3. He mea pono ke hookomoia I ka iuoa Hawaii like “Heneii Waia- i kakanki” no ka inoa o Hetay Wa- I terhoo*e, • like no me na Inoa £Ta- 1 .

waii like o kek»hi mau moho hao* ie holo alii ai. aole hot e hana ia he kamawae ana mawaena o iakoa. A ua koi ia aku no hoi na lona □a lakou i lawelawe na ba!ota i ka ; wa kupouo ma ka aoao o £Tenry ’ Waterhonā«. 4. Ke kauoha kanawai uo ka ba- ' lota e piii ana ika halola ma ka olelo £Tawaii a pela no hoi me ka oielo Beritania, uo ke komo ana o | oa huaoleio e pouo ke komo ua iike no ke koikoi ame ka ikaika kauoha e like me ko ka balcta hoopaa ia ana ma ca olelo Beritania. 5. A oiai aohe hookahi balota i lawelaweia ai s komo na huaolelo i koi ia ma ke kanawai. ma ka Olelo fiTawaii. nolaila. na koi ke kanawai, *‘oia mau balota a pau e kapae ia nolaila. o ua mau baiota la a pau i ko ole ka makemake o ke kanawai ua paa ole a ua kue kanawai hoi. a o ke koho ba!ota alii o ka mokupuni o Oahu i kohoia ai mamuli oia ua paa ole. a o ua noho o ua Alii i kukalaia ai he poe Alii e like me ia i oleloia ao nei, ua hakahaka. Ua paio ia ka hihia e XTr. Hatawela, ma ka aoao hoopii. a me Mr. f/aki, ma ka aoao hoopii ia tue ka uaauao nui, aua lawe ka Aha i kaua oleio hooholo a nooeoo: