Hawaii Holomua, Volume II, Number 21, 21 May 1892 — HE MOOLELO WALOHIA NO KENETE! [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KENE TE!

KE KOA lU’WPJt WIWO OLE MOKUNA XLIV. Ka («uli hua a ke aloha li{K>lipo j rrawacna o na 1 —Ke j Fio v ka )*akaua o Makalapina c kaupale ana i ka maka o ke j ko’i —Na haawina mokumoku- ; ahua o ka naau—Lilo i mea ! ole'ka mana o o kc kaula li-ka 1 naka—Welo hou ke Ahi Papa- ! la i Makuaiki —O Kenete ma | ka puuwai o na kanaka. Aka. e ka mea heluhelu, aole e hiki ia makou ke hoike ae i ka nui | o ka weliweli u me ke eehia i ka : wa a keia niau ulono i pa |x>no aku i ai i ka uhane pouh o ka Makuika o Alanadela. K |X)Uo |>uha ia makou ke hoike aku i ka wa o ka Mnkuika i haalo- i le aku ai i ka pakaun o Alanadela a kouio aku oia noloko o kn rumi 0 ke kuene nawaliwali, kona hoa pukui hoi iloko o na ale o ke kupikipikio, a i ka wa i puka mai ai kekahi huaolelo e hai una no ka ili mai o ka poino maluna ona, he mea e ka weleuia a me ka mokumokuahua o kona naau. “Aka. aole peln. wahi a ka Makuika i kam&ilio aku ai i ke kuene, “aole au e manaoio nna i na hoike a kela mau uhane, no kn mea. ua make mua laua, a he mea mau no ia o ka wale ana mai o na i uhane auwana e hoomalule i na kanakn o keia *0.” “Aka. o ka hiki ana mai o keia mau uhane e kuu haku,” wnhi a ke kuene, “ua hooiaio ia mai ia e ka mana o ua lani. a ke kokoke mai nei kn hora e ahewn ai kaua i ka kaua mea i hnna ai.” “Ae, ae, e Auguet Winelona. he mea )X>uo no kaua e hoolei ae ia kumumauao, uo ka mea. ua ike uo kaua a i elua ia mea. He m&u hoopoluluhi wale no keia o na muuao ha&kei i huipuia me ua m&uao hoohalahala o ke aumoe. Ua haln ae nei )>aha ka horn hook&hi o ke kau pili a Makalii, uol&ila, i oia mai ai na ulouolono ulu&hewa a )»au o keia auo—auwe —u& kaumaha loa ia au!" “Hamau e n& lani. e kuu hnku," w&hi a Winetoua. “ke kokoke mai nei ka hora uo knua e alakai ia aku ai i kn hoohaumi ia ana ; e ko keia ao—” “Heaha ia e Angue Winetoua?” ! 1 uinnu mai ka Mnkuika, “ua hoo- I Hlo auei oe ia oe iho i mea naau | p&Iuhe wale a i u&au hoi e polukuluku ia e ka mnkau wale?” Alaila. kamailio aku ia ke kuene imua o ka M&kuika me ka leo ahe- j &be m&lie: “O n& mea i ikeia iloko o ua hora he 48 i hala ae, ua lilo in i mea loli ik&ika iloko o'a, a ke komo nei ka | m&k&u ia u no ka hopeua e ili mai &u& m&iuna o k&ua.” “U*—oki!" w&hi » k& Haku Ma | kuika. a h&’i wale iho lu no kona ' m&u&o i ka ua men be uui kauma-' ha o ka m&nao. ‘Ua makemake auei oe e Iiana j iuo mai ia u, & i ole, e imi aku ana 1 pyha oe i kou )x>uo imua o ke kahun&pule a kumakaia m&i koi ia'n ' kou hoaloha oi&io loa?" wahi hou ' ana. “Aole. aoie e kuu haku, aole au e kum&k&ia aku &ua la oe, wahi a |

'no kou pono oke kumnkaia ana | ia'u iho.” “He oiaio. he oi&io. ua ike aku I& j au i kau e m&uao nei," wahi a ka i Makuika i pane mai ai me ka hoo-1 * i mau aua mai: “Ua ike no au i kou manaoio. i aka, be makau wale. 'Ua boola)>u | wale oe ia kaua!” la wa komo mai la kekahi o ua j j kauwa & ka Makmka a h&i mai la, | aia be mau lono e hoike ana ua po- i lei na mea i hai ia mai e na uhane | no ke ola o Kenele. U& hai mai na kauwa o Aianadela i ka lono no ka hoopakele ia i ana o Kenete, a o Maeoma hoi. ua ■ huii hoi mai oia mai ka pakaua 1 mai o Makalapina. I ka lohe ana o ke kanaka e ha- i koko ana mawaena oka make a j I me ke ola maluna o kona wahi moe ' i keia lono o ka poino, ua ane hiki : ole iaia ke hoomaopopo i kana mea | e hana ai, ua hina aku la oia a pu- ! ili aku la kona mau lima ma na j wawae o ka Makuika, a kulou iho la no hoi ka Makuika me na maka j aloha io maluna o Angus Winetona ke kuene. Kulou iho la ka Makuika no kekahi mau minute a nana aku la maluna ona helehelena oka mea i nana i lawe mai i kela mau olelo hoohikilele, alaila, pane "aau la oia iaia; “Ile wahahee, he wahahee kau mea i olelo mai nei, no ka niea, aole e hiki ke kue ia ke kauoha a ke kanawai uo kona kau ia ana ma ka : amana!” Pane mai la hoi ke kauwa me ka leo okalakala i kele a piha me ke kunahihi: “Ae, e kuu haku. he oiaio ua hookuu ia aku o Keuete e ike i ua ao poluluhi oka make mau loa, a e hoi aku hoi oia a hiamoe lolii iho ma ka noli o ka honua. Ua kauoha ke kanawai e hanaia j oia pela, uo ka manao ia ana na ! Kenete i lawelawe ke karaima o ka pepehikanaka ia Maeoma. aka, i ka ike ana o ka lehulehu ia Maeoma i kona hoi ana mai me ke kino ola, ua noi koke lakou e hookuuia o Kenete, no ka mea, ua kuhihewa ka hoopai ana a ke kanawai e like me ua mea i manao ia no ka make 0 Maeoma.’’ I ka wa a ke kauwa e hoike aua ana i keia mau huaoleio hoomaule noouoo, ua ikeia aku la ka Makuika ika hina-jx; wale aua o kona mau mauaolana a pau, a uhi iho la na haawe koikoi a ke kanikau ma- | luna oua no ka hopeua'e hoea mai &ns. Uhi mai la na ao poluluhi o ka iuea nialuna o ka Makuika, & komo iho la ka mauao iloku ona, ua hiki mai kona hora hope loa ma keia ao inea. Iloko ona hiohiona a pau o kona mau manao e hiipoi ana, ua ike ia aku la kona kiola aua ae i kona mau noonoo aokanaka a pau. a ua like oia me ka pupule ke hoomao-* popo aku. Hooki koke aku la oia i kona lauua ana me ke kauwa n&na 1 lawe mai i kela mau huaolelo, kauoha uku la oia iaia e hookaawale ma kahi e. Mahope ihe o keia wa pane aku la oia i ke kueno, “O ka make ua ; hala aku oia, a heaha aku ka mea 1 koe?” Ua hala ae he elima minuie o | kona noho mumule aua, aiaila. paue hou m&i la oia: “Mahope aku o keia manawa, o i Oaleuakaila ko u enemi ma keia ola aua. a e kaulaua ko’u iuoa m& kela & ma keia wahi o ka aina. ma ka lehelehe o na kanaka. Olaio paha. he kanaka pio au na ke kauawai uo ko’u hoike wahahee | ana. aka. e pono k&kou e ike lea e | mamua, u& nele auei au me ka pa- . kaua ik&ika ole e p&le aku ai i ka I enemi i na hora o ke k&ua—aole—- | aole loa pel»! Eia me a’u ke ola a ■ me ka make o Sekolia." Aka. e ka makamaka heluhelu, he mea pono paha ia kakou ke hoo - kuu aku i ka Makuika e kilohi ana ; i ua alu a pau o kona pakaua a me ka ikaika o kona mau k&naka, a e huli a e kakou a u&na aku maluua » Ualonakaila.

Ai ka p&u &n& o k& I&oa h&Iaw&i m&kam&e an&. me ke aioha ku- ; konukonu o k& m&koa i ke keiki & : peia hoi ke keiki ik& maku«, i& j wa i ku mai &i o M&eoma a ha&lele 1 aku !& ika poli o kona makua a hele mai I* oia & noho iho I& malo1 n& o kekahi noho naei, al&ila. hoike m&i 1& oia i kona m<x)Ielo oka nalowale aua mai ka moa a ka hope, aua piha kaumaha loa ia o Galenakaila. Ike ihe la o Oaknakaīla. ua po- | lolei na mea a p&u a Kenete i hoike ai imua o ka aha hookolokolo o Sekoūa. Ua hoike mai o Maeoma i na I inea ana i hoomanawanui ai iloko o na keena pouliuli o Makalapina, aua hai mai no hoi oia ika hoea ana aku o kahi wahine kilokilo a ' me kona paa ana i ka hopu pio ia, j a pela no hoi me ko Maomaia ma hoea an« aku i ka po e kau ia ai oia ma ka amana, a hoopakele mai la iaia mai ka make mai i hoomakaukau ia nona. Wahi ana i pane mai ai i kona makuakane; . “Ua aie uui loa au ia Maomara I ma no ka hoopakele aua i ko’u ola a hui hou kaua e kuu makuakane. Ua hooikaika laua e hoopakele ae i ko’u ola ma na ano a pau, a he oiaio, eia au ke ku aku nei imua ou i keia wa.” Ma keia wahi e kuu makamaka heluhelu, ke noi aku nei kou mea kakau i kou ahonui e waiho hope aku kaua ike kilohi aua i keia mokuna oka kaua nanea hiwahiwa. a e uiau palanehe aku kaua no kekahi mokuna hou aku, a ilaila kaua e hooipo pu ai me na kuhinia o ia papaaina. Ke aloha aku nei ka makani Waikoloa o ka aiua ua Ukiu ia oukou a pau, a ke ka-uu aku nei hoi ke ala waianuhea uke tubaroke i ' kona )>oe heluheiu, mai huopale i ko oukou hooipo pu ana iho me ka kakou milimili—Ka opio Kenele— Pua a ka Makahala—Opua Hiuano ua malie. Aloha!