Hawaii Holomua, Volume II, Number 21, 21 May 1892 — MOKUNA XLV. [ARTICLE]

MOKUNA XLV.

Oni ke kupa i na pali—Olali !?ekokia me ua ihe wela—Ka maka o ke ko’i—Ka maka o ka ihe — a oka . pahikaua a ka uaauao Kenele imua o ke kanawai — Haina ka puana a ka moe — Owai ke koa o ka la? O mai la na kukuna o ka la ualohia aku la ke alaula oke kakahiaka, ia wa i papuhea mai ai he wahi oaniani makani uuku e lawe aua ike ala kupaoa ona pua. ia wa i hapai ae ai kou mea kakau i keia mau wahi lalani hooheno penei: Paia kahela ka ai o Makaukiu Kiu ka makani he alele hoholo na [ke Koolau Ke kuehu mai la i uka o Pehu Ike ike kauaka kahea ua oloma[kani £ kipa, e hanai ai a hewa e ka [waha £ia no ka uku la o ka leo. la wa hele aku o Maeoma a alakai aku la ia Maomara ma imua o Oalenakaila a lulu lima pu aku la me ia. la va pane mai la o Ualenak&ila imua o Maomara a me Godfrey peuei: “E ke kan&ka hookaui pila ku1 paianaha. ka mea hoi nana i hooI pakele i ke ola o ka’u [makahiano i aloha nui ia. Aho, i keia la, e hoo pau oe i kou ai ana ika berena o ■ ka auwana, a na'u na Oalenakaiia : e hooluoiu aku ī ke ohohina o kou mau ia kanikoo. Ao oe hoi eka opio GodJfrey, mai keia ia aku e pau ai kou noho ann ma ka papa o na kauwa, e liio oe i hoahanau poooi uo ka’u keiiu, i hookahi a kakou papaaina eai pu ai. Ia wa huii mai la imua o Maomara a paae mai la: E hoomauao olua, aokau e poina aua i ka haawi aua i ka pomaikai mmlnna o olua. i hooiliua hoi no ka hapa o ko’u mau waiwai, ke kuia mai au • ka make.

| 1 k& pau ana o k a Gakcakaiu { , kamailio aoa. h ni haawi aku &i 1 o Maoman mi i ko buxs hoonuūkai, ai&iia, noho iho La laoa malana o kekahi maa noho pulu o loko o ka mmi, a ku aku la bci i& Ma- ! I eoma ke kamailk) pu ana me kona makuakane. Hoike aku la oia imua o kena iuaui i ka palapala hoopaa a ka I Makuika i hana ai no ka haawi ' ana ia Lede Evalina i wahine na na keiki o Makalapina. I ko Galenakaila ike ana i Jteia hoomaopopo iho la oia i ka eleele ' ino loa o na hana a ka Makoika. a ua komo mai la iloko ona ka enemi ino loa nona, a ua lilo oia i mea makaewaewa ioa iaia. "Oiai,” wahi aua i pane mai ai, he mea hiki ole ia u ke heie aku no ke kulanakauhale o £dineboro e hoopii ai i ka lunakanawai no ka Makuika, i keia wa, nolaila. e kali | ana au no ka manawa e hiki mai aua;” i 1 Pane mai la o Maeoma imua o Galenakaiia: ; ‘‘Ua noi mai o Kenete ia Godfrey e hele pu me ia uo ka hoopii ana i ka Makuika, a ua makemake oia e | | hookuu aku oe.” Pane mai ia o Oaienakaila penei: “Ua hiki, e hele pu o Godfrey me Kenek. Ua iini loa au e hooko koke ia keia haua a Kenete me ka holopo, iua ia he mea no ka Makuika e ala kue mai ai me kona mau kanaka.” “Aka,” wahi a Galenakaila, “e | haalele koke kakou i ka pakaua o Alanadela nei, a hele aku ma ke ala e hui aku ai au me Keneie kuu paumako. “No ka mea,” wahi ana, “aole e hiki ia’u ke uoho a ike aku au i na maka o kuu hanai, ka mea a‘u i aie nui ai, nolaila, e aho au e hele a e haalele hope iho i ka pakaua o , Alanadela nei.” la wa, kahea aku la oia he anaiua lehulehu o na poe hookani pila like ole, a haawi pakolu aku la ia lakou i na gula maemae. Koi aku la oia ia lakou e hele pu me iu ma kana huakai. I ka makaukau aua o na mea a pau, ua hoomaka mai la ko iakou hele ana, a ia lakou i oili mai ai mawaho o ka pakaua o Alanadela, ia wa i hopu aku ai o Maomaia i ' kana pila puuahele ma ka lima u Godfrey a hookani iho la. a ua hohola iho la ka eehia o kana mau leo mele maluua o ka lehulehu a pau i komo pu mai ma ia huakai. a hooho ae la lakou me ua leo o ka hauoli, e i aua: “Auwe! ka naui—ka maikai—ka heiu ekahi o ka mikioi! O Maomara ke kae’ae’a o ka hookam pila —ka lima hei pahaohao o Bekotia ma ka pila hapa!S” Ua hoomalule ia ka puuwai u kela a me keia kauaka i lohe i keia pila akamai loa. a ua piha kela a me keia i ka hauoii palena ole a me ke anaina o na loea hookani pila e ae, a ua hoolai iho la ke anoa.no eehia maluna o ka huakai holookoa. me he mea la e i jmai ana penei; Ua pukaka na lehua o Mana Auwana wale iho no i ka auwai He ole ka launa me Makalii Laau koalii ku i ka pali Ike i ka muliwai holo a ka i’a E holo ana ka Oopu he i’a iki—e 0 Kauai aina Oopu, a Ke ai maka ia nei ke okuhekuhe moe wai. Huli ae ia iakou a leha aku la ko lakou mau maka maluna o ka pakaua o Alanadela, a haawi aku la i ka lakou mau kanaeuae ana no ka home kulaiwi a lakou i noho ai a kupa, alaila, hoomau hou mai la lakou i ka hele ana ma ke alanui e loaa ai o Kenete. Ua olioli lakou a pau i ko lakou puka aua mailoko mai o ka pakaua o Alanadela, no ka mea, ia iakou e noho ana iloko olaila, ua kupilikii waie ko lakou manao uo na hana > lapuwaleaka Makuika i haua ai nial i»i> o Kenetc, a oia ka kou mea kakau i hoomanao ae ai i keia wa- | hi hooheno; Kupilikii mai kahi manao | Aia ia i hea oe o Malio j Aia paha oe i ka pahele j I ka poli nahenahe o Malio Ua awakea ko lakou aei wa i komo aku ai malaio o ua nmalu o kapakana moneka, a o ka wano

[ hoi ia i hoea aku ai ka kmo imna o | i Iganatio. aia o Ge!enakaila a me j tnau ohua mawaho oka pa- | ■ kaua. He mau minule pokoie wak no ! ua hali ia aku la o Galenakaila a j hoolauua ia aku la me Keneie ma- | | luna o ka aha-maka. | I ka halawaī aua o ke keiki ma- | i kua oie me koua makuakane hanai i aloha. ke ohohioa nana i hooinu mai iaia me ka waina maemae o kona ahonui. be mea e ka moku- | mokuahua a me ka piha welania o ka naau. Ua uwe aku kela ame keia ka- | naka i ike kumaka aku ika iho : :o ke poohiua e puili ma ka a-i o j kaua keiki h&nai. a uwe iho ialaua me ka ehaeha noi. “E Kenete,” wahi a Galenakaila i pane mai ai, a ieha ae la kona mau kuemaka i ka iaui, a pane hou | mai la; “E pono oe e kala mai ia'u ina ua lawehala aku kekahi o ka'u mau hana ia oe.” Olelo mai la o Kenetc imua ona > penei; •‘Owau kau e kala mai ai e kuu makua, o ka mea i ai uhauha wale ika palena o kou ahonui ma oka i hanai ana mai ia’u.” “He oiaio ua hoike uhane aua i ka ponei,” wahi a Galenakaila, ‘he mea maoj*opo loa aole oe i hewa, aole i pono iki keia heokauhihi ia ana oka hewa maluna ou. Ano, ke kapa nei au i ka Makuika o Ala nadela he enemi ino oia no’u, ma o kona hoao ana e hoopoino [mai ia’u me ke keiki ole.” Alaila, paue aku la o Kenete penei: *‘Ae, he oiaio no ia mea, ua manaoio no au i kela mau uhane, a ke lana nei ko’u manao, eia aku no he hana nui a hoea mai ma keia hope aku.” Pane aku la o Galenakaila me ka leo aloha: “Ua ike no au e kuu keiki, aole e haawi wale mai no na lani i kou ola i mea waiho popopulu wale iho no pela.” Nolaila, he mea pono ia oe ke hele koke i Edineboro no ka hoopii ana ika Makuika, me ke noi pu aku e Komo ka aina iloko o ke kaua ina e hooko ole ia kou makemake. Ua ike no oe e kuu keiki. ua hoo haahaa ia au e ke aupuni, aka, ke waiho nei au i ka'u gula mawaeua o oukou, a ua oiua e a’u mau keiki kane e kanana aku i maemae imua 0 na kanaka. E hoomanao hon oe, aole o oe wale no kai hoopoino ia eka Makuika, aka, ua hoopoino pu mai oia ia'u, ma o kona ho.io ana e haa wi aku i ka'u kaikamahine Evelina 1 kela mau keiki o Makalapma. a e hoopoino pu hoi i ke ola o Maeoma ka’u makahiapo.” I ka wa i lohe ai o Kenele i ka hoopuka ia ana mai oka inoa o Evelina, na kokolo koke ae la ua haawe koikoi ake aloha maluna o kona puuwai. Ua uoonoo nui iho la o Keuete i ke kumu nui oka pilipaa ana o Ke aioha o kona puuwai la Evelina, aua hoomaopopo iho oia, ua aloha uku oia iaia, oiai oia hookahi ka mea i maewaewa ai o kona kino opiopio. Alaila, pane hou mai la o Galenakaila: i “£ hele oe e Kenele e malama i na manaolana iloko o kou puuwai ponoi, e uha’i aku ina kee a pau ma kou alahele. E hele aku oe imua me ka manao e hooko i na hana a pau. a ina i loaa ia oe ka inoa hanohano. a ina i hoomau ia kou aloha no Evelina, alaila, e hoi mal oe a lawe aku i kona Uma akau i wahine uau, a i hoa mahele pu hot uou i na ino a me na kupikipikio oka nohona o keia inea.” Ma ke awakea Poaono nei, i huokipa alii aku ai ka Moiwahiue i ka Moi Teubeuraora o Butaritan malokoo lolani HalealiL Hookahi hora okoa ka noho ana o ua Moi la o kekahi o na Pae Moku kauiaua o ka Hema ma ka Halealii, ua hoonanea ae ka Baua Hawaii me na leo' mele ma ia wa. >