Hawaii Holomua, Volume III, Number 162, 17 February 1893 — KE KULANA LANAKILA O KO KE KANAKA LUNAIKEHALA. [ARTICLE]

KE KULANA LANAKILA O KO KE KANAKA LUNAIKEHALA.

“E hiki no i na kanaka a nau ke olelo, a ke palapala, a ke hoolaha wale aku paha i ko lakou manao no na mea a nau, a maluna o lakouka hiina; aole hoi e kauia kekahi kanawai e hoohaiki ana i ka olelo a i ke paipalapala. koe wale no na kanawai kupono no ka hoomalu ana i ka Moi a me ka Ohana Moi.” O keia maluna ae na olelo o ka I'auku 3. o ke Kumukanawai o Kapuaiwa Kamehameha V., i hoomana ia i ka makahiai 1864. “E hiki no i na kanaka a pau ke olelo, a ke palapala, a ke hoolaha wale aku paha i ko lakou manao no na mea a pau, a malunaolakou ka hihia; aoie hoi e kau ia kekahi kanawai e hoohaiai ana i ka olelo a i ka paipalapala.” O keia maluna ae ka Pauku 3, o ke Kumukanawai i kaulana malalo o ka inoa “Kumukanawai Elau Pu.” “O na Kanawai a pau ame na kahua manao o ke Kumukanawai i kue ole me keia. (oia hoi ka olelo Kuahaua a ke Auouni Kuikawa) e mau aku no ka mana a hiki i ka manawa e loaa aku he kauoha nou mai ka Aha Hooko a me ka Aha Kuka.” O keia maluna ae kekahi mahele o ka olelo Kuahaua a ke Aupuni Kuikawa. Ke hoike aku nei ka nupep» Holomi a. aia oia ma ka aoao o ka paio ana no ka lanakila o kela a me keia kupa ok» aina a me na mea e ae a pau e uuho ana maloko mai o kona mau kaiaulu, ke ki e ule hoi oin i na kanawai o ka aina a ke hoakaka hoi maialo o na hoakaka ake Kumukanawai. O ka' makemake o ka Holomua. oia no ka ’ota aua i ka Papa Pai o Hawaii uei ka noa e kamailio ma na ano a pau—ke kue ole i ke Kumukanawai a me na Kanawai —me ka punuku ole ia o kona maua a me ka paa ole ia o kana peni, i kumu e loaa ai ka oiaio, a e ike ai kela a me keia i kona kulana iho.