Hawaii Holomua, Volume III, Number 170, 2 March 1893 — Nuhou Ano Nui! [ARTICLE]

Nuhou Ano Nui!

Kapakahi io no Manuia, • — I HE KUIKAHI HOU NO HAWAIl. | Mahae ka Noonoo o oa Loea o Amenka. HE Ul HE NINAU NA KA LIONA. Nele la e Nele —Nele Ua Anna Nei aia i Hamohaūio. Holapu ke Ahi Koe ibo Ka Lebu. —Muu Mokaki lbo la Ka Lau Laau be Hakaoi Ka KAIULANI I KE EEHIA ALOHA. Ua hoouna aku uei ke Kamalii Vitoria Kaiulani Kawekiulani Kalaninuiahilapalai>a. he pane ma kekahi leta imua o ka lahui Amerika, a penei ke ano nui o na olelo a ua puuwai Alii Opio la i awili ia me ke kukonukonuokealoha aina; Laoana. Feb. 18. 1892. He 4 makahiki i hala ae nei. ma ke noi a Mr. Kakina. a me ka Aha K'ihma Hawaii, ua hoounaia au no Enelani no ke a’o ana i kupono no ke kulana Hooilina Kalaunu elike me ke Kumukanawai o Hawaii. Hoko o keia mau makahiki a pau ua hoao ui me ka hiki raa na ano a pau i kupono no ko’u hoi ana aku i keia makahiki i kuu one oiwi. Ua hoike ia mai nei ia’u, aia o Mr. Kakina ma Waginetona no ke noi ana aku ia oukou e lawe aku i ka haealohaoauu aina ame ke Kalaunu. Aoie i hoikeia mai nei ia’u kekahi mea, ma ke ano pili Aupuni no keia hana. Ua hana anei au i kekahi mea hewa i han&ia mai ai keia hana maiuua O’u a me Ko’u mau makaainana? E holo aku ana au no Wasinesona n • ka uwalo ana no ke Kaiaunu, ki lahui a me ka hae Hawaii. Aoleanei ka iahui Araerika e naau menemene mai ana i Ka'u koi? U& ku mai la ka moku kiapa R. P' Rithet i ke kakahiaka o ka Poakolu nei iloko n na la hulo he 12 m&i Ka{iaiakiko mai. a ua ioaa mai ia la kakou e na kupa a me na ewe o ka aina he mau lono hou e piii ana i na mea e hana ia. mai ia ma ka aina mainao e pīli ana i ko kakou Aiiiaimoku, ia kakou Kona mau m&kaainana a me ko kakou aina kulaiwi i aloha nui ia; a penei ke ano nui o ua mau lono nei: Ke Kuikahi Hou. Ma ke ahiahi o ka la 15 o Feberuari. aa oielo ia ae. ua hooana aku ia ka Peresidcna o Ameniea Huipuia i ke Kuikahi hou mawaena o ia Aupuni a me Hawaii nei iiuua o ka Ahaolelo Senat«. O ae ano aui o aa Kuikahi nei, oia no ka hoohu? koke ana aku i keia Paemoku i ka manawa e apono & e hooholo ia ai ua Kuikahi nei, a na ka Ahaolelo

Senat* e hoomikiukau i kulan* Aupuni Pana5**u, a ma ke kow* o i* manawa, e mau no k* m*l*ra* i* ana o k* m*n* Aupuni Kuikawa e ku nei. Nele I* e Nele —Neie k* limahawah*wa no ka Hew*. Ma'oko o ua Kuikahi nei i hoouna ia aku ai iloko o k* Ab*olelo Secale. ua hoakak* moa kaka lo* la, aole e haawi ia kela uku p.an*i no na paona kopaa, ka mea hm * ka poe hoohui aina i akenui iho nei a i moeuhane ai e loaa ana ia lakou mamuli o keia hana hoohm aina a lakou. O ka puana a k* mi»e no keia mea, oia no ka uekau ana mai o kekahi ulia fK»ino nni e pau ai ua mahiko o kakou i ke poho. He mea kaumaha no keia. a he mea hoi na kakou, na kanak* Hawaii i makemakeoie ai: aka. oiai ua ulu mai keia mau hopeua iuamuli o ka lakou mau hana ponoi iho no. uolaila, ua like lakon me na kamalii liilii; aia a ike i kaeha. e uwe ana. a o ka hana pono wale no ma ka aoao o ka makua o ka hoopai aku, i hoon&auao ai lakou aole pono ke lalama ma kahi e loaa ai ia lakou ka puu o ua lae, a ike i ka eha la e uwe. Na Paahana Malalo o na Aelike. Maloko o ua Kuikahi nei e kaena ia mai nei ua hana ia, ua olelo la ae. e hoopau loa ia ana ka mana o ka paa ana i kela a rue keia malalo o na palapala aelike, mamuli o ka lilo ana o ua kanawai kue aelike o Aiuerika i mau kanawai no ka aina nei. Alaila, ma keia, e hoomaopopo iho ai kakou, e pau ana a e hoonoa ia ana, a e lilo ana i mea mana ole a i mea ole loa na aelike o na paahana Pake, lapana. Pukiki, Hawaii a me na inea e ae a pau loa e noho nei malalo o na mahiko. A e ulu mai no auanei ka uinau—no wai la ka hewa? Nawai i kaikai mai keia mau pilikia a kau maluna o lakou? Nawai e hoonele ana ia lakou me na limahana? Nawai e haihai ana ka mana o na aelike hookauwakuapaa a lakou i hoomana ai iloko o na makahiki lehuiehu i hala ae malalo o ko lakou inair manao imi pomaikai pilikino iho? A ua ili aku keia poino mahmao lakou mamuli o ka wai mau hana pakaha a hmanui? Aole auei mamuli o ka lakou mau hana ponoi ihe no? Na Pake. l'a olelo ia, aia maioko o keia Kuikahi kekahi hoakaka e pili ana i na Pake. oia hoi. e mana aki» na kanawai o Amerika no ke kue Pake maluna o keia Paemoku; a o ke ano o ia mea, oia ka papa loa i& & hookapu 5oa ia o ke komo hou *na mai o na Pake iloko nei o H* waii; no ka mea, oia no ke ano o n* kanawai o Amenka. ua papa loa ia ke komo ana aku o na Pake maioko o kona mau aekai. Nolaila, * hoomaopopo ana kakou. me k& pau o n* aelike uaahaua, a me ka papa loa ia o ke komo hou ana * mai o na Pake, be mea maopopo. ua palua a pakolu ia ka pilikia o na mahiko. Aka, ma keia wahi. e ulu hou mai ana no ka ninau—pehea i ulu mai ai keia pilikia maluna o keia oihana ano nui u ka aina? He oiaio anei ua hana ke kanaka Hawaii e hoopiMkia ai i na pakeke 0 ko lakou mau makamaka ilipuakea? Na lakou anei i kono aku a 1 poloai aku i keia poino e uhi iho a e hekau iho maleua o na tau«ani dala aie o n* mahiko? Ke pane mai nei ka leo r>akaoh*o o ka hanehane—e w walo aoa maloko o k» ululaau o ka lunaikehai* h ka oiaio—aole! aka. n*. ua poe ptxto , nei no i onou ia lakoii vho ilokoo ka luamiio o ke kaniuhu. Ke Kulana o ke Aupuni Hawaii. O kekahi mea hou i oleloi* ua

komo iioko o ua Kuikahi nei, oia no keia; l'a ae mai la ke Aupuni o Amerika Huipuia e l&we maluna o kooa hokua i im kaumaha a j-.au 0 na aie o ke Aununī Hawaii. nona ka huina i koho ia ua hiki aku ma kahi o ekolu miliona d.ila; aka, me ka haawi ia aku nae ia Amenka Huipuia na loaa a pau o ke Aupuni Hawau nei. a ua koho ia. aia ma kahi o umi miliona dala i kela a me keia makahiki. Ma keia. e na makamaka, ke ike ae la kakou i ka huina waiwai io o na loaa o ko kakuu aupuni i kela a me keia makahiki, a aole no paha e nele ka ulu aeo ke kaniuhu —malia io no ka i makaleho ia ai o Hawaii! He ekolu n iliona a lakou la e uku ai. a i umi miliona a kakou e hanai mau aku ai i kela a me keia makahiki. Ka Haawina no ke Aliiaimoku. Maloko o keia Kuikahi, ua olelo ia. ua hookomo pu ia kekahi mau olelo e hoakaka ana, i kumu e noho kuikawa ai ke Alilaimoku, e haawi mai ana ke aupuni o Amerika Huipuia i uku kumau he iwakalua tausani dala no ka makahiki, a e luaa pu ana no hoi i ka Hooilina o ka Noho Aiiiaimoku he haawina i lawa pono no kona kulana. E na Hawaii, ke olelo mai nei keia manao o kela nupepa Amerika, eia ka iloko o keia Kuikahi oa mea a ua jx>ai nei i makemake mua ai a i haka mua ai. Alaila; ua hiki mai ka manawa au e ke kanaka Hawaii e ninau ihoai! Aole e ninau wale no ia oe iho. aka, e ninau oe i kou pilikoko, e ninau oe 1 kau wahine, e ninau oe i kau mau mamo, e ninau oe i kou mau hoalauna a e ninau oe i kuu mau hoamakaainana—o ka neie o ke Aliiaimoku a o ka pono o ke Aliiaimoku mahea kakou? Ke puapuai mai nei na kumu waimapuna mai ka piko mai o na kuahiwi, a ke puana mai nei i kela mau huaolelo kaulana —‘ aole e aahe mai ka wai awaawa muiloko mal o ka wai momona.” Ke ano o ke Aupuni Hou. Ua hoike ia ae, ua waiho ia aku na ka Ahaolelo Nui (Cougress) o Amerika e hooholo ke ano o ke kahua o ke aupum hou o Hawaii nei. Ua manaoia e hoonoho ia mai ana i Kiaaina, e like hoi na hoopouojx>uo ana me ko ka panalaau o A!aska. a i ole, i mau Komisina e like la me ko ku aj>aua o Kolumebia; aka, lie mea maopopo ole nae keia, oiai, aiu a hooholo a apono ia ke Kuikahi e na aoao a i eliia, alaiia. ko’uko’u ae ka waha no ia mau ano hana. Muhae na L >ea. Ua hoikeia ae e ka lono i loaa mai. ua nui a ua ikaika no na mahae a n.e na 1 akoko mawaena o na h >a o ka Ahai !eJo i>enate no keia kumnhma. Ua ikaika na paio ana a ka aoao kokua hoohui aina, a ua hahana na j>oka pahu a ka aoao kue. Nolaila, e hoomaoj)opo ana kakou ma keia. aole i j>au ;x>o pau hi'u na loea o Amerika i ka punihei i ka maunu a Kakina mai lawe aku nei e pakali. Iloko o Elua Mahina. 0 kekahi mahele i oleioia aia iloko o ua Kuikahi nei, oia no kt kauoha ana e hooholo a apono aku ke Aupuni Kuikawa o Hawaii nei ! i ke Kuikahi iloko o elua mahina, Ma aeia e ike iho ai kakou i ke alauui o ka heleuluulu. ke ano hoi e opa pu ia ai ua poe nei, no ka noea, ua like keia me ka oleio ana mai — e a< mai a i ole e hooU mai amo! KA NUHOU HOPE LOA! Mai ka manu Nunu i loaamaila i keia minule ia kakou e na maka- i ainana o ke Aliiaipioku, ua hoike i

ia mai la ka lono e haahe-i ai ka ' Hawaji Holouua, a jieuei iho ke ano nui; Aohe panee aku imua ka hoohui aina, aka; eia ke kuemi hope la. Ua hoahewa ikai&a loa ke Kuhma Nui o Amerika i na hana a ke : Kuhina Noho o Amerika ma Hawaii nei i kona lawe ana i Jta mana oke Aupuui malaio o kana olelo kauoha. Ke kuka ala ka Ahaoleloo Amerika e hoouna mai i Komisina, e noi ana i na makaainana o £e Aliiaimoku e Koho iko lakou apono a ajK>no ole paha i ka hoohui aina. Aia ke Kamaalii AimoKu i kekulanakauhale o Waaineloan, i ukali ia e Theo. H. I)avies (Hewiki) oke aloha lahui Hawaii. e uwalo ana no kona koko a me kona aina hanau. Maikai no ke ola o ke Keikialii Kawananakoa. a he jjunahele ia e hii ia mai la. ma ke ano he Komisina Aiii na ke Aliiaimoku. Ke hoinoino ala o W. R. Kakela ia Theo. H. Davies, (Kewiki) no kona kupaa. no ke aloha oiaio ia Hawaii. Ano e, a hojK>hopo na Komisina ake Aupuni Kuikawa i hoouna aku nei, o Waila wale no me Masadena ke huli hoi mai ana me ka hoka ma keia mokuahi iho. Aia o Paulo Numana ke hoopahu’a la ina enemi o Hawaii ma Wasinetona. aohe puu aohe kee o ke kanaka, a ke ike la kakou i ka hanaio a ka loea a me ka naauao o ko kakou Aliiaimoku. Huliamahi na kanaka o kela a me keia ano e hoolohe ia Hon. J. E. Bush, (Ailuene Buki) no kana man heakaka naauao e pili ana i kona aina hanau. E hoomau ia aku ana na nuhou a kakou i ka la apopo.