Hawaii Holomua, Volume III, Number 181, 17 March 1893 — I AUPUNI REPUBALIKA. A I OLE. I AUPUNI EME PIRE PAHA? [ARTICLE]

I AUPUNI REPUBALIKA. A I OLE. I AUPUNI EME PIRE PAHA?

Ke lawe itai nei makou i keia malalo iho nei, he manao i unuhiia mailoko mai o ka nupepa St. Louis Republir , o ka Mokuaina o Kenetuke, ka Mokuaiua hoi i hanau la ai kela aliiaimoku o ka Bosetona nana i haawi kela haiolelo iloko o ka Hale Mele Hou i ka po o kela anaina heaihauoli haawi aina a e ike iho ana na makamaka, he okoa kana olelo, a he kue mai hoi ka kela nupepa o kona aina hanau, a penei ua maiiao nei: I Aupuni Hepuhalika, a i ole, i Aupuni Emepire paha? O ka ninau i ulu ae maluna o ke kahua hoohui aina o ka Paeaina Hawaii, he mea maopopo loa aia oia mawaena o ke kulana Aupuni Hepuhalika a me ke kulana Aupuni īmipenala. O ka uiiiau hookahi no keia a me kela ninau i ka manawa o Grant, (Peresidena Kalam) oiai oia i ke kiekie loao kona mana, i hoao ai e limanui ikaika i ka hoohui aina ia o Sana Domingo. Ua haulehia na kumuhana a Kalani, a pela no auanei e haulehia ai keia mau kumuhaua, aka, mamuli o ka Kalani mau hana. ua hoike ia ae, o ka hapanui o ka poe o keia lahui, he poe lmiperiala lakou i komo liio iloko n ko lakou mau puuwai i makaukau mau e luawi pio i ka mana i ke aupuni o ka home i wahi e maalahi ai ka hoopalahalaha ana aku i ka ikaika a me ka loa a me ka laula o ka aina mamuli o ka iimanui i na makamnka kulana nawaliwaii. “He mea maopopo loa o keia mau ano h.ma e hoao ia nei i keia mauawa he oi nku ke kulana kupilikii mamua o na mea i hoaoia i ke au o Peresidena Kalani. Ua haipule mau ia sa manao hoohu: aina maloko o kekahi mau nupepa lehulehu o Nu loka no na makahiki he nui i hala ae nei. a be mea «eanalua ole. ua hooholo nui ia a ua hoomakaukau mua loa ia na hana mamua ae o ka h<»kahuli ia ana o ka Nohoalii o ke A»iiaim<'ku Liliuokalani a limanui ia ai na Paemo&u e ua auna n^i. "Aia i hope loa as.u nei, oia hoi ka la 24 o N"ovemabi, ua hoopuka ae ka nupepa Kemehee “Journal, he manao, a o keia no ka uupepa i noho lunahooponojwno ia e Kiwini, ke Komi;ina hoi a Har:?ona e noho nei ma Honolulu, e hoike ana ua manao la i ua pomaisai e loaa ana mamuli o ke Kaili ana i ua Paemoku nei; a ke hoike mai nei hoi na lono o nehipei ma Kap»lakiko mai i na hana maaiea a ka

Ooa Miliona o ke kula o Kamaomaomao ma ka opa pn aua aku i kona poe hoa mea kuleana ouku iloko oka hui. ma ke ano he mau noomakaukau ana no ke kumuhana hoohui aina, a mamuli hoi o ia mea ua hookauiana a ua hoopii kiekie loa ia ke kumukuai o na mahele o kona hui, me ka iini nui e okomo ia mai koaa mau mahiKo iloko o Amerika Huipuia, a e !oaa i kana kopaa na pomaikai o ka uku kauhle o ke kanawai a Makinele. *’He mea oiaio no paha, iua he makemake ko kakou e kailiiiu ae i keia mau l’aemoku ae hookauwa kuapaa aku i ka lahuikanaaa Hawaii, he mea hiki wale no ia ia kakou. He hiki wale no ia kaaou ke lawe ia lakou. alaila, Iux>mau aku i ka paiiaha ana ia Mekiko, Kma- j da a me Amerika Waena: aka. he mea oiaio loa e mohai ia ana he i mau haneri tansani ola o na kanaka i w.ihi e hooko ia ai ke kahua a kumuhana Aupuni Imiperiala. Aka. aole no paha he mea nui loa i la, ina oia ka moleo ke ino, aka. o | ka hopena o ke kaua e oi aku ana kona ino mamua oke kaua maoli , ana. I keia manawa he hookahi j miliona poe a kakou e uku kumau nei mamuii o ko lakou komo ana i ke kaua, a ina kakou eae aku ana e kaualoko ia kakou e keia i>oe lmiperiala ma ke ala o ko lakou manao haakei a me ka makaoo o ko lakou mau manao anunu e lilo i poe haKu maluna o ka j>oe nawaliwali, alaila, e hiki aku ana ka huinao ia poe uku kumau i kaelima miliona a oi. “O ka hoohui mai ia Hawaii i keia manawa, alaila, o Kauada a me Mokiko aku ka ukali, alaila.ke ko Ke kulana Imiperiala, a noho mana ae na pakaha me na limanui o ka poe kue aku i ko kakou mau makamaka nawaliwali, alaila. e noho mana maoli ana keia poe aea hmaikaika a powa maluna o ka lahui. “Aole no he hana nui loa ke kii ana aku a aihue uiai i kekahi mau laueaniona kanaka o Poluneaia. He hiki wale no ia kakou ke “hoohui” mai ia lakou n>e ka manuahi pu mai i ko lakou panalaau mai lepera, kaili mai i ko lakou mau aina a hooknpa aku ia lakou, a i ole, ina lakou e lapa, alaila, e hana aku e like rne ka mea i hana ia no kela poe Hikini, ka manawa hoi i hoohuli ia aku ai ka waha o na pukuniahi iluna oka lakou mau wahine ame na keiki, a pau i ka luku la. “A 'le loa he hana pono ia kakou e lawe inai a h«x)hui i kela mau Paemoku.”