Hawaii Holomua, Volume III, Number 213, 2 May 1893 — NA HANA POHOLALO. [ARTICLE]

NA HANA POHOLALO.

Kt KOKOLO NKI KA Hl'EI.O O KA MiK»NIHOAWA. L'a hoike aKu ui.ikou inehinei iho la i ka hoohatunia ia ana o ke i>abati e ua maiuo a ua makua Miaionari ma ko iakou lawe.heie anp uia na kauhaie a ma na auaiua i ko lakou mau manao |»akaha a/ limanui hoohui ainu i humn huke ia. Ua kapa ia keia buke ma ka inoa kumakaia peuei—‘’KaOiaīoa Pau no ka Hoohui Aina.” a’o ka « i i . . .. . . ’ . mea nona ka manap mua loa, oia no o Kakela, malalo o k'e poo—“Na Kumu o ka Hoololi ia *ua ma Hawaii.” Ca hooniaka o Kakela ‘i kona manao ma ka hapaimemeue ana ae i ha Kamehamehrf nō ko lākou naaaao, (ka iuea hoi a Ka Lahui Hawaii i kaena man ai) a‘Sereno Hihopa mar hoi e olelo nei he lahui hoomanamana mai kahiko mai. A ua hoomaka iho ia e hookae i ka Moi Kalakaua a me ke Aliiaimoku Liliu, ma ke ano kaona o ka olelo be ino ka. ka lana mau hana a he kue hei i ka holomua o Hawaii. E na uhane u ka po! Heaha ia keia mau hioua hehena? Ke huomanao nei no anei o Kakeia i kona ae awiwi ana e haaleie aku ia Ameriica. ka aina hanau hoi o kona mau luaui. a o ka hooiliua hoi o ke aioha o kona puuwai, a me ka mama ioa mikiapalu mai la i Hawaii nei a nie na lima a me na kuii, lawe aku la i ka hookohu oiha'na Loio Kuhina mai ka .Moi Kaiaka ua aku. ke Kaikunane o ke : Aliiaimoku aua e oleio uei i ke akeaaea i Ka holomuao Hawaii, ma ka la 15 o b\beruari, M. H. 1876 ? \ l a hau» L ioa la oia a honi iho la i | ka palapaia i kakauinoa iae ka pu- j lima Aiii. a kaeua ae ia o ka la ka- j mahao mua loa ia i loaa iaia oiai ! iloko o kona oia ana. l'a kue io ' anei o KalaKaua i ka hwholomua ; ana ia Uawaii ? Ke manao nei ma- 1 koi^ —Ke auo iki piiha o Kakela uo la maHawa wale tjo imp hoi, oia hoi, o ko Jvalakuua hoilkohu j ana i ua Kakeia nei i Loio Kuhiua. he haua kuhihewa loa ia. a he keakea i ka holomua o Hawaii, no ka uie», oia ka Loio Kuhina mua ioa a G. W. Piiipo a me Jos. Nawahi i hoohoka al. i ka manawa a ua o Kakela i olelo ai—"o makou (oia hoi ka Aha Kuhina) ke pani o ka Moi iioko o ka Ahaoielo.' A oia ■nei ke kumn nui a Kakela i kokua ai e hoololi i ke Aupuni ? Ina peia. alaila, he kamahao no kona ike ana.i ka hewa o knna aka jM>noi i mahope iho o ka haia aua ae o ua makahiki loihi. No na kue o na anoeaeaka Moi K&iakauaauue Kona Knikuah.ne Aliiau*>ku,i ka 1 hnlomua o Hawaii. oif paha kp koaua ia 6 ha haiia Kula Sabati a me na hana hoeueu I ba Kkaieaia a Kakela i painuu mau iho nei? No

ka mea, aoie ioa maaou i hoomanao i ke ka”biia ana o kekahi mau oihaiia hooholomua ia Hawaii e ka mana M<- i •> Kalaiaua a me ke Aliiaimoku iioao o ko Laua ir.au au. ko* wale no paha ka pau o ua wahi kuieana ona kanaka Hawaii i ke kudaia ia e Kakela ma, a amu ia ae !a a hele olohelohe. i’» olelo «t o Kakela ike Pilioo i neia tnau hana. Ae! Oka mea oi ioa aku a Piiipo i kue ai, a ua paiaka wahahee o Kakela i ka honie ae ia mea imua o se akea. oia no kela Kuikahi Panailike. Mamua aku o ka mauawa a Piiipo i kue ai i ke Kuikahi Paiiailike, ua punahele l"a oia ia Kakela ma, he mauu hunu peej>oii oia na lakou, he Liwahiwa na iakou. a he pnohi daiiuana iu.ua o ko lakou mau maka; he kanaka oia na lakou e i mahalo nui ai a e painuu uui ai. 1 Aka. i ka hiki ana mai nae ok i manawa a ua PiUpo nei i hooinha a i kukaia akea ai i kona kue i ke Kuikahi Panailike, a hoea loa lioi imua o ka Ahaolelo, a puana ae ai oia i keia iiiHU huaolelo makaula — “o keia Kuikahi l’apailike ka makua o ka Hoohuiaina,” ia manawa, ua lilo loa iho la o Pilipo i huaelo ino loa ia Knkela' ma, a‘ ua hOokae loa ia, a ua hoomaka’-uka’u - ia aku liuo Pilipo iua av>le oia e. ho»>pau|i kana kue Kuikahi, alaila, e j)Hii kona mau wahi apana ama i ke kudala ia. Aka, adle "d Pilipo he kanaka hiki ke hoomakH’uka’u ! lii* , . u • —- — Iloko.o ia manawa, he pnlakaumaka ke Kuikahi Panailike no Kakela m,a. Ua maopopo ia lakou na hōoikaika ana a’ na Kahiehamehae loaa ua Kuikahi nei a ua nele, me ka hoouua pu i na Elele, A.lii e. imi, aku « hoohoka ia qiai. Ua pilihua 0 Kakela ma a ua naka na kuli, rio ka me’a, ua hoomaōpopo lakon, ina aole e loaa ana keia Koikahi, j alaila, e poho.ana , ko Jakou mau mahiko, a e lilo ana lakou i poe ilihuue. Ua iae ka Moi Kal^kaua 1 keia mea. a ua aloha r keia p’ie a kona [uiuwai Alii i moeuhane.mua, ole ai he poai okipuu, a ua ku ae la oia a haalele iho la i kona lahuikanaka me ka aina a koua mau kupuna Alii i poni ai no na Aln, a au aku la i ke kai ioa me ka alo aua i ke anu o ka han aki o luna o na kuahiwi o Anitnka. e imi kmo ana i pt maikai rio keia p*'e j>akaha m p ka’nanaole'i kona ola kino. A heaha ka hopena? Ua Jpaa mai la ke Kuikahi Panailike, a ua hoola ia o Kakela ma mai ka make mai. a ua ohi ka Akau okomo ka hemar. A oia ka manawa o Kalakuua l lilo i ai i luomi na ko lakou mau lnioiua- | nao aiia. Ano keaha la? No ke 1 keakea anei o Kalakauaame Konā Kaikua’hīue Ahiaimoku i ka holomua o Hawaii? Laj>uwaie keia | apu a Kakeia ma e hookikina mai | nei e inu ae ka iahui Hawaii. me ; ka olelo mai ua keakea ia ka hoU>mua D Mawaii. Ika nele ah;V ona mahiko iua liiuahana, ua hamaioa ae la na waha i ka makani a u& nui na leo kuwo iniua o ko ka Moi Kalaaaua Aupuui i mau limahaua. A pehe»? l’ i kue « h«»«de ia nwi anei ka lakou iuhu uaauaua? ,Ua. kenkea ia mai anei ko lakou mau uono—(ka mea hoi o lakou e kapa nei oia ka holomiia o Hawaii}' a ua hoonele ia ane> Ukou? Aale ai.ei mamuli o ko lakou mau waimaka e kokulu ana i uiha loa ai ka aina me na Pake, Pukiai, lapaua a me na Norewai? Aole idef iila i keakea ka Moi Kaiakaua a me kona Kaik.uahin? A,Iiiw.moku. aale , e ike i ka malamalama o ka la oli- • • • t—. <C w .,i. n , □o oka waiwai i keia auT Hele pela na olelo'pelo a ta maaka ame ka imipooo pilikiuo. . Aole i pau.