Hawaii Holomua, Volume III, Number 214, 3 May 1893 — NA HANA POHOLALO. [ARTICLE]

NA HANA POHOLALO.

KK KOKOLO NEI KA Ill EI.O O KA M<jO.\IHOAWA, (Hoomau ia. mai.) 0 kekahi o na kamailio a ua o Kakel a. oia no kela mea e pili ana j i ka opiuma a Aki. Ea! O ka uuku o ke kamaiiio ia ana o keia ninau he opiuma, o ka pono ia no ua hoaloha o Kakela iloko o ka poai hookahi. He meu oiaio, ua uku ka Moi Kalakaua he puu daia nui no ka hoahewa ia ana o kona inoa Aiii no ka hewa a kona mau lima i lawelawe ole ai, a kona mau maka hoi i ike ole ai. Aka, pehea la na tini opiuma i iilo i lepo iio, i poi, i uwimhepa a i na mea ano e ae a pau? A pehea hoi na tini opiuma hs mau hanen i aihue maoli ia aku mailoko aau o kekahi n ua Keena paa o Kalakaua Hale oiai malalu o ka iaka a me ke ki me ke kiai mau la e na maKaala a Kakela uia? Malia paha e olelo ia mai ana aole keia i piJi; aka, na na kupuna a me na makua no o Kakela ma keia olelo kaulana kahiko ioa e olelo ana penei—*‘o ke kai e ono ai ka manu Koloa, o ke kai no i» e ono ai ke Kaka." Pau na kakaolelo ana a ua o Kakeia no keia mau mea ana i hoike ole ae nei a i hunakele loa iho ai hoi i ko laki'U maihehe nui, ua hoomaka mai e kamaiho no Wilikoki iloko o ka M. H. 1889, me ka olelo mai ua komo pu ka ke Aliiaimoku iloko o na hana kipi aku i Kona Kaikunane ponoi. Aia iloko o ia manawa, ua hopu pio ia o Wilikoki, a ua kaiahea ia ae e ua poai nei e h, a e ki pu a e umiapuaa o Wilikoki a me kona mau paalalo. A nowai keia mau leo kalahea? Aole anei m> ka poai o na o Kakela ma? Ua koi ikaika ia e kukala ke 1 kanawai koa, a ua hookikiua maoli ia no e hooko ia, aka. mamuli o kekahi poe akahele a nooncx» maikai a kauiike. ua kinai ia ua mau manao awahua ’la. la mauawa, o Wihkoki ka hae o ko lakou inaiua; o Wiiikoki ko lakou euemi ino loa; o Wilikoki ke kanaka k’ij>ono ole Ke ola; a o Wilikoki ka lapuwale o na lapuwale. Pela no lakou i hooikaika ai e hoahewa ia o Wilikoki a me kona mau ukali imua o ka Ahahookolokoiu o ka aina. a i ko Wiiikoki ma hoopakele ia ana. na pii ka era i na kumu pepeiao o ua o Kakela ma. no ke ko ole o ko lakou makemake e kamakeloa Aka, mahope loa mai nei, heaha ka mea i ike ia? Aole anei i huli ae o Wilikoki a paiu aku la i na HmaoKakela ma. a kue mai la i ka aoao nana oia i ho*»hanohano aku? A he-aha ka Kakela ma hana’ Aole anei lakou i poina honua i na ino. na lapuwale, na haukae a me na make o Wilikoki. a poaipuni ae la ko

lakou m.iu 1 na lai»*. a hooho ae la —“ e h<‘>i maie ke keiki hīpa suma nei” —“ ooe no ka mak >u hiialo. ka makoo pui ahele, ka makoa hanaiahuhu. a ke hamo aku nei ma.k<>u ia oe n.e fca »ar;:ki i ( hinuhinu ai a i Lielile ai oe imua o ika Lahui liawaii !’ Ae; ao!e hiki ia Kakela a me kona pea: ke ! hoole mai i keia: no ka me». aole loa e hiki ke huloi ia ka oiait* e Ka wahahee. O ka maihehe nui h>a nae o Kakela, wahi ana, oia no ka ap<»no : ana o ke Aliiainmku i Ka Ilila Kaeawai L<>teri ame ka Hila Kanawai Upiuma, a i mauuahi la-i,o ke kapae ia ana oka Aha Kuhina o , Wiliioki me Junie. a<>ia ka kekahi kumu nui i h<K>kahuli ia ai a i ku i ai ka " h«>>l<>li iA ana ma Hawaii. ! Pelaioanei? He pono uo ia j kakou e nieie pono a e kaupaona kujx>no i keia mau mea. A j>euei 1 kakou e niele ai, a mahope aku e ; ninau iho ai. Uwai la kekahi j>w i kokua ika hooholo ia o ka Bila !.<>teri? Owai la kekahi poe i kakau i ko L>k<>u mau inoa i ka }>alaj>ala noi imua o ka Ahaolelo e hooholo ia kela Bila Loteri? Ae; e nana ae kakou; a e ike ia no peuei: 1— O Kauka Jno. S. Makalu kekahi. ka Lunahooponopono nui a o kekahi hoi o na ona o ka nuj>ejm Hoku, e oleio nei o ke kumu i hookahuli ia ai ka Noho Aliiaimoku o Hawaii, no ka aj>ono ana i ka Bila Lot'jri; a ua Kauka Makalu ponoi no i kakau inoa ai i ka palapala noi i ka Ahaolelo * hooholoia. 2— U Bensou Smith * Co. Ka Hui Haawi Laau e kono nei ma ka lakou mau Ulelo HtH>laha « hele aku na Kanaka Hawaiiekuai laau i ola ai, aka. ke hoao nei nae e haawi mai ia kakou i ka huaelo ma ka olelo ana mai: he mo ka “ Bila L<»teri ’’ a oia ke kumu o ko I oukou n“Ie i k» oukou Aupuni, me ka ike no o lakou kekahi i kakau inoa i kela palapala e poi ana i ka Ahaolelo e hooholo ia ke Kanawai e aj>ono ana i ua Kanawai nei. 3— E C. McCandles8 —Kekahi o na Lala o ke Aupuni Kuikawa iho nei, a i hoonoho la ae nei i Luna Auhau a no kona ise i ka hemahema, ua haalele kuhonua. O keia no kekahi o na kanaka i kakau inoa i ka j>alapala e noi ana e hooholo ia e ka ALaolelo ka Bila Loteri. //e kanaka eli punawai luawai aniani keia, a i kona manawa i ike .*i ua loaa ka wa km>ono nona e imi ai i mau luawai aniani hou no ka eli ar.a, ua hoahewa ih» la oia i ke Aliiaimoku i ka hoaj>ono aua i ka mea a ua iuo nei i noi ai e hooholo ia. A pela no hoi kela wahi haole o McCbesney ko.ia inoa. Hehoa no h.»i uia no ka Aha Kaukanawai (?) oke Aupuni Kuikawa. He haole uana eopa keia. a e ake ana paha e lilo iaia ka monoj)ele o ia oihana ma Hawaii nei. L’a kakau inoa oia e kokna ana i ka hooholo ia e ka Ahaolelo ka Bila L<>teri. Aka, i ka nono ana ae nel nae ma kahi o ke kulam ioaa »le iaia ma kona aina hanau, ke olelo mai nei—"owau Ka mana—a heaha kau,” a hoahewa mai ka i ke Aliiaimoku i ka mea a koua lima katau in»a j>unoi i at>ono ai he pono. Aole i pau.