Hawaii Holomua, Volume III, Number 23, 3 June 1893 — HE PANE IA HOAHANAU O KA EKALESIA ROMA. [ARTICLE]

HE PANE IA HOAHANAU O KA EKALESIA ROMA.

Hoomaia. Ua hoao hoi ka Ahaolelo Ekale- | sia o Koneiane [Constonee] e hooponopouo i aei\ haauaele. Ua hoo pao keia Ahaolelo i ka mana noho Pope o keīa mau Pope ekola. Ua haaleie o Oeregorio XII i kona kui leana Pope, a ua hoopaa ia hoi o loane XIII ma ka olelo hooholo i xii, Mei 1410, o keia Ahaolelo, a , he eloa makahiki mahope mai, i hoopau ia o Beoedito XIII e ka ; olelo hooholo xxvii. Aiaila, koho ; ia o Maieko V i Pope e 23 Kadi- . nela a me 6 elele mai kela a me . keia lahai i kaoo a! ka Ahaolelo, > oia hoi heeha iahai ia. Mamoli o keia hoike aeU.ua ikeia k«a mau Papa Hoonohoooho J Popeoka Kkaleom Kato)ika Roma: Fm L i Umhana YL [«»-1888) ‘ Btmiiftke IX Inokeoa VII (1404-1406] PXFA 1L I , iny ||yag - ■ . . ' :• ■ hhHHHH

Benedito XIH J1393—.] Ma ka A. D. 1409. noho ka Ahaolelo Eaaleeia ma Pīsa, • hoopau aku ia Pope Geregorio XII o ka | lalani Pope o ka Papa I. oia ko | Unihaoa VI, a me Beoedito XIII. 0 ka lalani Pope o ka Pipa II. na | Pope e kuamoamu ana i kahi a me kekahi. A oa koho keia Ahaolelo ia AIekanedepo V i Pope. Makeia hana a keia Ahaolelo o ka Ekale«ia Katolika Rom». ua maopopo ua hooleia ka oiaio o ka ialani Pope o | ka papa 1 a me ka papa 2 i hoike ia ae nei, a ma ia ano ua moKu ka lalani Pope mai ia Gereg<’no XI mai, ka Pope mamua iho o ke kohoia ana o Umhana VI i Pope, a pela hoi o Kelemeuele VII, o ka lalani o ka papa 2. Aka, aole i haalele o Geregorio XII i kona kulana Pope. a pela no hoi o Benedito XIII, nolaila, akoln ae la Pon«. Pap>a 1 —Geregorio XII. Papa 2 —Benedito XIII. Papa 8 —Alekanedero V. Auhea ka Pope oiaio o lakou nei. a o ke pani hakahaka pololei hoi o Petero? O ko AIekanedero V hope oia o loane XIII: a ua ae o Emepera Sigi9mund a me ka hapanui o ka Ekalesia Kalolika iaia i Fope;aka, ua hoopau ia keia mau Pope ekoiu e ka Ahaolelo o Conttance, a koho ia o Maretino V. Ke ike ae la no kakou i ke kulana eepa o na haua hookuhu a hoonohonoho Pope a ka Ekalesia Kaio.ika Koma. He mea maopopo ma keia mau lolelole ana, ua ku kela a me keia lalani Pope ma ke kulana maopopo ole o ka lalani hea la ka lalani Poj>e pololei e lawa maikai ai ka mookuauhau Pope a kuu makamaka e hilinai nei. Aka, eia ka mea haohao nui ia’a, me keia kulaua hemahema maoli no i Eu ai ka mookuauhau Pope, ua helu no kekahi mookuauhau. Pope i ka lalani Pope pololei, oia ka lalani mai ia Urubana VI, ka 1 inea mahope iho o Geregorio XI, a hoea ia Geregorio XII, oiai nae ua hoopau ia aku la ko Geregorio XII □ohoua Pope ana e ka Ahaolelo t Ekaleaia Koma i noho ma Pisa i ! ka A. D. 1409, a j»ela pu hoi me . Benedito XIII o ka papa 2 o na : mahele Pope o Koma, a na hoonoh. ia e Keia Ahaolelo o Pope Alekanedero V, ma na makalua o Pope Geregorio XII i hoopauia a me Pope Benedito XIII o ka lua o na lalani Pope. No keia mookuauhau Pope a’u i hoike ae la, aia nu ma ka Hae Kiritiano [Sepatema, 1X60] Halawai 17, aoau 67-68, a pela no ma ka Heiu Kalavina, Mei, 1860, I aoao 27-28 —he mau pepa Kalolika j Koma keia i hoolahaia ma Hawaii nei. Ina he Pope polulei o Geregnrio XII e like me ia i helu ia ai ma kela mookuauhau Pope a’u i kuhikuhi ae nei, ma kela mau pepa Katolika Koina, no keaha i hoopau ai ka Ahaolelo F.kalesia o Piaa iaia, a koho ia Alekanedero V ma kona wahi? Na ka poe noonoo maikai keia e kaupaona iho. Eia hou, ma kela mookuauhau Pope a’u i kuhikuhi ae la, o Pope Alekanedero V i koho ia ai e ka Ahaolelo Ekaleaia o Piaa, ua helu ia oia ma ke ann be Pope pololei (oia boi he Pope ma ka lalani pololei) nona hoi ke pani hakahaka 0 Pope loane XXIII, a ua heluia no hoi oiu he Pope pololei; alaila, no keaha i hoopau ia ai oia e ka Ahaolelo Ekaieeia o Uonaianee. a koho ai ia Ahaolelo ia Maretino V 1 Pope ma kahi o loane XXIII, ke panihakahaka o Alekanedero V, kekahi mea i heluia he Pope pololei ma ka mookuaahau Pope a’u i kuhikuhi ae nei? Ano, e ae mai ia’u e alakai aku i ka noonoo o ka mea heluhelu no ka huli hou ana i na mea hoohuoi no ke ano o ke kohoia ana o na Pope o ka Ekaleeia a kuu hoa e paakiki nei. K kukulu Eakou a hoohalike i ke ano o ko Petero lilo ana i Pope, pela hoi me ko Lino liloanai Pope e like me na kuhikuhi a Mr. Uonolii, me ko keia poe Pope ae la a’u i hoike ae nei, • ike ena kakou i ke kulike ole. 1. Kanoha o Iesu ia Petero e hanai i kana mau hipa ma na keikihipa, lik» eia i Pope, wehl a Mr. Ilonolii, a pela no ka manao o na Kaiolika Roma a pn. i OMo mai o lreoeo, na Petero me Paulo i koho ia Lino I Epikopo, aliloae la ia i Pope. wahi a Honolii. 8. Uoikemaika mooMo a’u i hoike «e nei, aīa ka mana hooUk pope i na KadioeIa. o ka Ahaoleh EkaheU kekahi maoa hooneho Pope a kipaku Pope, a ma ia aoo « Pope •• ai, • • Piope ole ai bot Auhee ke koho Ftam oiaio ena « lihei kehi ani POpe? O ka

Im aaei e olelo «ot ii Peiorx c haoai i oa hipe imeoi keiki hipe? Io« pela. alaila. oa ioaa anei ki mini ii Petero (i me Paulo) e ! oieio n»i is Lioo e hanai i na hip» ' » leeu. a i ole. i ka laoa mia hipa P«ha, e lilo ai o Lino i Pope e like me ko Petero iilo ana i Pope mimuii o n» naaolelo » leea, e haoai i k«z» mia hipa a me n» keiki 1 hipa? Ua iii anei ia mana hoonoho Pope a Iesu i hoohana ai maln- : na o Petero. malnna o na Kadineia imeni Ahaolelo o ka Ekaleeia Roma? Maanei e nana hou kaua e kuo makamaka i kekahi mau kuhiknhi au i huiae mai nei. e like me Tere(tuIiano. Kpipaoia. Kusepio, Opetako a m« Aueutino. T«returiano—“hoike mai no ia i ka laiani o na Bihopa o Petero no i ka mua.’’ 1 ke keneturia 3 keia hoike ana mai a Tereta!iano, he mea oiaio ia, aole nae oia i huike mai he poe Pop* ua poe la, e helu ana ia Petero he Pope mua—aole; ! aka. be lalaoi o na Bihopa kaua o ka hoike ana mai. E huomanao i ' keia olelo a ka Haku: “Owai la ke kanaka o oukou e haawi aku i ka I'ohatu na kana keiki. ke noi mai oia i BtrenaT' (Mataio7:8.) Makemake au e loaa ona Pope raamua o ke keueturia 5, kuhiKuhi mai oe ia’u ia Trretuliano i ke keneturia 3. uia ka mea nana e hoomaona mai i ko’u poioli /*ope. a i ka nonoi ana ia Tereturiano i Pope. kuu mea i poioii ai, haawi mai nae kela ia'u i Hihopa. Nonoi au ia oe i Berena , oia hoi i Pojx? mamua o ke keneturia 5, a» mai oe ia’u o Teretu!iano o ke keneluna 3 ka mea e loaa ai ka Berena , eia nae haawi mai ia o Teretuliano i Pohaku ia’u, oia hoi i B:hopi; nolaila. aoie o Tereturiano he kokua Poj e. Epipauia—Ma ke keneturia 4 keia, a o kana wahi i kuhikuhi mai ai no na Pope o Homa. aia ma ‘‘Epiph. Her ,” wahi au e Mr. Honolii. Ke hoole nei au la oe, aole loa o Epipauia i hoike mai i na Pope o Koma ma ia wahi o kana buke uu i kuhikuhi mai nei. Aole loaa ka moulelo Pupe malaila. Euaehio—O keia kekahi o kou 1 mau kokua ma ka aoao eoleloana. he Pope no mamua o ke keneturia 5, a wahi au, ua hoike mai no o Eulehio o Petero no ka mua o na I Pope o Homa. Ke hoole nei no au ia oe, aole loa i hoike mai o Eusebio o Petero ka mua o na Pope o i Homa. Eia no imua o’u ka buke Moolelo Ekaleaia a Euaehio, aole loa au i ike ua hoikeia maiaila ka * | huaolelo Pope ma ka lalani o na Bibopa o Homa ana ihoike mai ai. ■ He Eihopa wale no kana o ka hoike aua mai, aoU he Pope. Hoike pu mai no oia i ka lalani Bihupa o • ka Ekalesia o Ierusalema. pela ka lalani Bihopa o Anetioka, ko Alekanederio, ko Laudicea a me ko ■ Kaisareia. I maopopo ai i ka p»>e huli oiaio a pau keia mau laiani ' Eihopa a Euaehio i hoike mai ai, ■ eia iho oa papa hoonohonoho i ho1 iliiii ia e ka mea nana i unuhi i ka ' Buke Moolelo Ekaleaia a ua Euse1 h.o nei mai ka Olelo Helene mai a ! i ka oielo Beritania: i i Na Eihopn o Ieruenlema. i 1 lakoho. ka hoahanau o ka Haku. L 2 Symeon.keiki a Kaleopa. L 3 Justus. 22 Symtnachus. 4 Zakaio. 23 Caius II. L 5 Tobia. 24 Julian II. L 6 Beniamina. 25 Capito. ‘ 7 loane. 26 Maximus II. > 8 Matia. 27 Antoninus. 9 Pihpo. 28 Valens. . 10 S«n ea. 29 Dolichianu£ i 11 Justus. 30 Narcis8us. 12 Levi. 31 Dius. i 13 Ephrefl. 32 Germani»o. > 14 loeepa. 33 Gordius. i 15 luda, ka hope o ka lalani He[berm. 16 Marcus. 34 II. 17 C*8flianaB. 35 Alekanedero I 18 Puhiioa. 36 Mazabunes. 19 Mazimus. 37 Ujmensus. ! 20Julian. 38 Zabdaa. • 21 Oaioa. 39 Hermon. t , Na Eihopa o Anelioka. 1 Evodiue. 11 Zebtna8. 9 2 IganatioL 12 Babvlss. ■ 3 Heron. 13 Pahina. • 4 Koreoelio. 14 Demetrianna 1 5 Eme. 15 Paulo o 8*[mocata. - $ Teentlo 16 Oomuoa. * 7 M*ximinus. 17 Hiaieua. B 8 Ser*pk»n. 18 Cynllus. 9 A9clepi*dea. 19 Tyrannus. * 10 Phil«tos. o „ 0 Na Eihopa o Jtoma. 0 (Ua like i& me ka mea i hoike 8 moa la «ku. ) Na 9ihopa e AUi*n*d»ria. % 8a Manko. ka mea kakau £ua

n«lk> t kukulu i Ekaleaia malaila. a mahope mai ooa o—1 Annianua. 10 JuIianoa 2 Arilius. 11 Demetrioa. 3 C«rdo. 12 Henelaa. | 4 Primus. 13 DionTsius. | 5 Ju?tus. 14 Maiimua. 6 Eumenee. 15 Theonss. ' 7 Marcos, 16 PeUr. 8 Celadioo. 17 Aehillaa. 9 Agrippinus. 18 Alexaoder. .Vi Eihopa o LaoAieea. ' Thelrtnedres. Analoliua. ; HeIiodorus. Stephen. ! Socratea. Thedotus. Euaehio o Alekanederia. Na Bihopn o Kai*artia. ! Theophilus. Theotecnus. j Theoctistua. Agapius. j Damnus. Euaehiua. Aole hoike mai o Euaehio o ka ' laiani Bihopa o Homa. oi* ka lalani Bihopa i noho Pope m* Homa. j Ma kana hoike, he Bihopa wale no na poe i lawelawe i kaoihana Ekalesia ma Ierusalema, ma Anetioka, ma Koma. AiekaRfderia, I»od»c«a ame Kaisareia. Nele no oe e kuu hoa i ka Pope ma ka Euaeh’.o hoike e like me kau i upu ai e loaa ana ia oe he koo ikaika maoni !a. no ka hooiaio aua he Pope no mamua aku o fce keueturia ō. Nolaila, he hoole-Pope o Eusebio, aole ia he hooia Poj>e e like me kau. He hoike oia uo ko’u aoao. Ka Mookcavhac Pope Mokimoku. He mau hoike e ae no kekahi au i hoakaka mai nei. a<a, ua iawa : paha ka’u hoole aua i kou mauau e kuu hoa. e like me na iue.» a u i hoike ae uei, a e uee aku au ma kahi au e olelo ana ma kou mauao pili, O ka mookuauhau Pop«,e like I me ka mookuauhau alii o Hawaii nei a uie ko Iesu Karislo, oia ka mea e hooia mai ana he pololei ka manaoio Ekaiesia ana, aia uo he Pope ma ko Iesu Karisto Ekaleaia e like me ka mauaoio o ka poe Katolika. Aole i pau.