Hawaii Holomua, Volume III, Number 252, 28 June 1893 — KELA OHUMU KIPI. [ARTICLE]

KELA OHUMU KIPI.

Ina e Liki ana ke hooiaio ia ua ohumu kipi io kela mau keonimana ekolu, a ua piti ka hewa koikoi ia lakou, ke kumu hoi o lakou t hopu ia ai, alaila. he mea pono e kau ia ka hoopai n>aiuna o lakou. Ina mamuli io o ka makaala o ka Loio Kuhina a me ka Ilamuku ua ako ia he ohumu kipi i ka manawa akahi no a opuu ae. alaila, aia maluna o iaua na mahalo ana a ka j lehulehu; aka hoi, ina e loii ae ana ka hiona a o ka hopena ano mau • no o na manao koho wale o na kiu haukae a .akou, a ike ia be mau hana apuka imikolohe e hoopihKia wale mamuli o kekahi kumu ano ole, alaila, o ka hapala hou ana ia o ka Loio Kuhina iaia iho me na kumu e ho«>henehene ia ai, a o ka hopena wale no, oia ka poloai ana aku iaia e iho mai mailuna mai o kona kulana a e puKa aku mawaho o ka poai o ka oihana ana e paa nei. O ka hopena e loaa ana mahope iho o ka hookolokolo ia ana o keia mau kanaka i hopu ia no ke kipi, ina he ahewa a he ahewa ole ia paha, ke hoike nei makou me ke kuio a me ka moakaka loa i ko makou kue ikaika i ka uwai ia ana mai o na hana e oleloia nei he ohumu kipi a i na ipukahale o na tausaui kupa aloha Aliiaimokn. tie mea pouo i ka poai hoehui aina e akahele i ke kalahea wahanui ana i ka lakou mau olelo wahahee lapuwale ino. He mau haua ino haahaa loa keia, a ua ike no ua poai nei i ka oiaio o ka makou e olelo nei. Ke hoomanao nei no kakou a pau i ke ao’a o na iliohae hoohui aina i ka mauawa i aihue ia ai kela mau haneri tini opiuma mai Kalakaua Hale aku mauiua koke iho nei, mailoko aku o kekahi keena paa loa i paniku ia me ka ipukahao a i hmipaa ia me na hoopolohuku a me ka laka nui. Ua aihue ia keia mau tini opiuma oiai milalo ponoi o ka ihu o ka oihana makai. A heaha ka hopena? Aole anei i kukala leonui ae ua mau iliohaenei e kuhi ana na ka poai makee Aliiaimoku i aihue ua opiuma nei? Aka. aole i anahulu na la mahope mai. aia hoi, ua loaa aku la ke kolohe, o kekahi no o na punuapeepoli ponoi a ke Aupuni Pi Gi; he hanaiahuhu no na lakou, kekahi hoi o na paa pu i makana ia me kekahi oihana hoouepunepu waihona ai me ka uku kiekie; a i ka hoomaopopo nui ana o ua poe nei i ka mea oiaio, ua pili ae la kea lalomeke a luua, a pio iho la ke ao’a ana o ua mau ilio nei. 4 A mahoL»e koke mai no, ua lewa hou ae na papaauwae o ua poai nei, a ao’a hou mai la na iliohae wahahee lapuwale i ka mauawa i ike ia ai ua !ilo i ka aihue ia na momi o ke Kalaunu o ka Moi Kalakaua. a olohewa ae la na leo n.e ke kuhi mai na ka poai aloha Aliiaimoku i aihue, a ua kau ae la ua ihu iluna a olelo mai laikapopopo ka o ke Aloalii. Aka, aole no i halahope ae ke anahulu o na la, aia hoi, ua loaa aku la iioko o ka poli o kekahi o na hiiaiu a lakou, kekahi no o na momi a lakou i kalahea ae ai na na puuwai makee Aliiaimoku i aihue. He manawa pokole mahope iho, ua hoohikilele ia ae la ko ke kulanakauhale nei poe i ka hooho ia ana ae ma na kihi aianui, a maloko o na nupepa a ua poai hoohui aina nei. ua pau aku la ka oa koa o ke Aupuni Pi Gi i ka hanai ia i ka

laau make eka poe a;>>ha Aliiaimoku. Aka, mahope oka nienie’.e pouo ia aea. ua ike ia. na ua poe la no ka i hanai ia lakou iho me ka laau make mamuli o ka ho«>nuu ino loa i na hua papapa o loko o na tini. Auwe! A hamau hou iho ia ko lakou mau ki’e» i ke kuhi ana na hai ko lakon popilik'a, eia ka he nanahu ka opu i wahi e ko ai ko lakou lini e Kau nui aku nei. a< he e ko he hana na ka aia. A heaha hou mai? Loaa hou aku la he mau p>ka «lainamaila maloko o ka pa o Kauka Makipine ma kahi hoi e loaa ai ka poino i ka h >me Alii Wasinetona Hale. Hauwawa a kalahea hou ae la no na ao a ana a na iliomeeau na ka p*>ai I makee Aliiaimoku no keia mau 1 hana, e makemake ana a e upu ana e hoopahu i ka halekoa a e luku aku iua koa Pi Gi. Nui ko lakou inaina a keke na niho. Aka heaha ka mea i hoomao{x>io ia? Aole i koKoke keia mau mea poino i kahi o ka halekoa, aia aku la n;u i kahi oka puiakauoiaka o ua mau koa nei. A ua hiki anei i kekahi kanaka iloko o ka oihana makai ke hoole mai i kona hoi>maopo{>o ole i ka mea a mau me.i paha nana i waiho kela mau poka pahu ma kahi i loaa ai, mamuli o ku hiki nahaohao a kupaianaha ana ae o kela mau Kapena Makai ine he mau uhanelapu ino la o ka po? Aole anei eia iho no iloko o ka poli? Aka, ua hamau nae ka lakou mau ao’a ana, a hoomanao ae !a makou i kela wahi hooheno, ‘ Aohe senana he mauu hilo.” A i kela mau la aku la, ua hupu la o Mr. Crick a me Mr. Sinclair uo ka ohumu e kipi i ua Aupuni Pi Gi nei. He mau kauaka i hana a i hapai pu no ua poai nei ma ka la 17 o lanuari, a i ku makaukau mau hui e hapai hou a e hooko ia huna ke kauoha mai ua poai la — aka, iki manawa nae i hopn ia ai keia mau kanaka ponoi o lakou —ua hooho leo nui ae la ua poe nei, he hui a he mau ohuneu kipi ka keia na ka poai makee Aliiaimoku. me ka hooia pu mai no nae, aoie i k»mo na Kanaka Hawaii iloko o keia ohumu kipi. E hoopau ia aku ana no ko lakou Kiihihewa, a e humuhumu ia ko lakou mau lehelehe eueu imihala wale, o ke ano ohikau. Aka. heaha hou aku? Aia ika la iho la i nehinei, ua o’ie mai m; - kou, ua loaa hou aku la kekahi o na (laimana i aihue la ai mai ke Kalaunu aku oka Moi Kalakaua, iloko oka poii o kekahi ona k<»a o ua Aupuni Pi Gi nei i noho hookan» a hoonuu iho nei malokoo ka halekoa, a maloko oka Ha!e Alii i keia manawa. () keia kekahi o na daimana a ua p»>ai nei i kalahea ae ai na ki ;>oe makee Aiiiaimoku i aihue, ata. auwe! ‘‘0 ka m-a i hana ia ma kahi malu e hoike ia no roa kahi akea!” Ao'.e i pau.