Hawaii Holomua, Volume III, Number 29, 15 July 1893 — OI NELE I KE ONE O HANAKAHI! [ARTICLE]

OI NELE I KE ONE O HANAKAHI!

I,VELI O NA PALI O ALAL' Ai tiE \ IA;? KV KE KANAKA KI PU ! HOI M \I KA IWALAM. kakahiak» Poakolu i hala ua ku mai la ka mokuahi { i iloko nei o ke awa ma jakai huli hoi mai na aekai i mai o Kalalau. kela awawa i o ka papu o k.ela kanaaa lio nui ie a i hookaulana ia i ki pu ana a make aku la ola kino o ka poe i hela aku i i na kauoha a ke Aupuni ūa no o Koolau. Uauwawa Haukawewe. ike ia ana o ka Iwalani a i . anawa e hookomo mai ana i nuku o Mamala. ua holo- i ie la ka lono ma na paia a kuono o ke kulanakauhale i ini ana i ka nuhou —eia ae ! ani me na nuhou o Kalatie nianawa ole ua lohe ia la leo hauwawa haukawewe lulehu, e hoike ana i ko lau manao like ole a me ua 10 ana. U i iohe ia aku na kaena a kahi poe. ua paa u, a o ka kahi hoi, ua niake, • tahi eku hoi.ua ahai akula ihi i ke keiki Koolau a ua he nui na kohokoho like le ia aku inawaena o ka lePau Kuhihewa. e koho wale aku, u« aneane le lauauni kanaka i akoakoa li o ka uwapo i ka manawa ai ai ka muku a e kau ana lielena n ke ano uluku ma lakou, i awili pu la me na a o ke pihoihoi, e kali ana hamama o ko lakou mau ni no ka lohe aku i ka nu- > nui i ake ia e loaa mai. O mua loa i halawai mui me i na maka o ka lehuiehu i i aku. oia no na koa a me ai kuikawa a ke Aupuni Pi >uiia aku uei no Kulalau, e lai ana iluua o ka moku.ua I i ka Hie u ka Haakei, e like me na hiohiona o ka lehie i ko lakou manawa i u ai, a i pane ae ai kekahio neia mau huaolelo kaena i 1 ana ihoi kana pu a olelo ae ka ka mea nana e hoouna elele e mauliawa ai K<x>Aka, ua haikea lakou a ua i, e hoike mai aua aole i ko i kaeua a lakou, ua hoea aku rahi i kapaia o Muhaulepu; 1 nau mea i hoinau ae i ka 1 o kuhi jHte —aole no ka i u uei o Koolau. Ka Lono Mua Loa. ka lehulehu e pioloke ana io koke ia mai la k* lono e ua hoi mai nei na koa a me . ai a pan o ke Aupuui Pi Gi. alele aku la no ia Koolau. loaa ole o Koolaul O ka ukana i hoi mai nei oia na i ekolu me na kmo make o ekolu i ki ia ai i ka pu e O ka puu ana ia o ke ku- . a me na kohokoho wale ana (toe, aka, ua lilo n«e keiu i , mailio nui ia e ka lehuU;hu. . Kahi o Mika Uilama. ipe iho o ka makaukau ana *a a pau, ua hapai ia mai la waa kupapau ekolu mailuo ka moku a kau ia iluua o | a lue ka ukali ana a keka- ; plekoa, ua hoihoi ia aku la | i ma kahi o Mika Uilama. i hana pahu kupapau, a i ke ae nei e hoolewa ia aku ai lakou moe ana iloko o ka ope loa o ke kino make o ke a Paniua o na Hana. . moulelo o ka makamua o akai a na koa a me na maKo M Aupuni Pi Gi i bolo aku ■f>W». U .k.kipuu...o

1 | lau, ua haaiele hou iho la ka mokuahi Iwaiaui i ke awa uei o Kou no ke kahua o Kaukaweli ma KaI laiau. ma ka Pnakahi la 10. a na I kau aku la maluna ona ka Loio Kuhina W. O. Kamika a me 11 t koa. Ua ku aku ta ma Hanalei i ke kakahiaka Poalua, a lohe ia iho la ua pau i ka haalele na koa me na makai ia Kalalan. aaia i Haena kahi i hoomoana ai. Ua kii k* moku ia lakou a ua Hoi Hou no Kalalau. | Ma ka la 13 iho nei, mahope o ka lele ana o.na koa mka o Kalalau, ua pii aku la ka I»io Knhina W. 0- Kamika a mo> kekahi mahele koa e nana i kahi i oleio ia ilaila o Koolau kahi i ki mai ai i ka pu a make ai kela mau haole. oiai. ua oleloia, ua haalele iho oia i ua wahi nei, a ua pii pu me iakou o Naholopapa a me kekahi kanaka | oia o Manuia. Na Leo Hanehane. I ko lakou pii ana aku a kokoke I i kahi o Koolau i noho ai iloko. o •na la mamua iho. ua hookuu ia > aku la o Naholopapa a me Manuia ’ e hele mamua a e pii aku a hiki i J»o Koolau home kuahiwi. Ua pii aku la lauaea hiki iluila. a nana ae la ma o a maanei, aole mea ike ia. ua neoneo wale no aua meha. Ua kahea laua me na leo nui, a hookahi wale no mea i pane mai, oia no ka wawalo ana mai o na leu kupinai oka hanehane. Nolaila, ua hoi mai la iaua a hoike mai la imua o ka lx>io Kuhina i keia mau mea, a ia manawa, ua hooholo ia e haalele aku na mea a pau ia Kalalau, a e huokuu aku ia Koolau uo ka manawa. a na ke Aupuni e noonoo I na mea e hanaakuai ma keia hope, a o ka hopena, oia no ke kau ana mai o na mea a pau maluna o ka inoku, a huli hoi mai la no Honolulu nei, a ku inni la ehke me na mea i hoike ia ma ka makamua o keia moiilelo. Ka Huakai uuia a Nnholopapa. E hoomaopopo la, aia ko Naholoj)apa kaikuahine o Koolau wahi noho ma Mana, a i a Kii ia aku oia e Kapena Laaena mamua o ke ku ana aku o ka Iwulnni, a lawe ia mai la a hiki i Kalalau. Ua kauoha m oia e pii a hiki i kahi o Koolau i noho ai, a ua hoomaka lakou ! e [>ii, a i ke kokoke aua aku, ua kuhikuhi ia «ku laoia, me ke kauoim ia aku e pii aku a kokoke, alaila kaheu aku, a iuaaolepane mai, alaila, e heie kino uku a hiki ilaila. Ke Kalahea a Naholopapa. I ka hiki ana o Naholopapa i kahi i oleloia ilaila ka papu o kon» kaikunane, ua hoomaka aku la ia e kahea me ka leo aloha penei: ‘‘E Koolau e; kuu kaikunane aloha. Eia au o kou kaikuahine ponoi o Naholopapa; na ka maknakane ! hookahi a na Ka makuahine hookahi. Mai ki mai oe ia’u me ko pu!” Iloko o keia mau leu kahea, aole loa he pane i loaa mai. Hoea i ka Papu o Kmilau. ; No ka loaa ole inaioka leo.pane, , ua maoj.M>jto iho la ia Naholopapa aole kona kaikunane ma kahi i manaoia, nolaila, ua hele maoli aku la ia a hiki iluim o ua kahua nei, a ike iho la, he oiaio, ua haaleie iho o Koolau m kuono. U» loaa aku malaila he lolewawae ahinahum, he I jtaiule keokeo a he lole wawae no 1 ke keiki me kekahi mau papaa ku- | kaejtele. I mea e jtau jm>do ai ku- ; hihewa, ua helekiuo aku o Kapena Imeenu u ikemaka i ua wahi nei, a ua pau kuhihewa. Mahope o keia, ua hooholo ia iho la aohe waiwai i koe no ka ; noho ana ma Kalalau, no ka mea, 1 u» nalowale loa o Koolau. noiaila, : ua holo aku la na mea a pau no j Haena e kali ai i ka Iwalani. Auhea o Koolau ? Auhea io o Koolau ? ).le nui na hauwawa a me na kohokoho a kahi jtoe. Aka, hookahi mea maopopo, aia no o Koolau ma kekahi wahi kahi i hoopu ai e kali ana no ke au o ka mauawa. £ hoomau aku ana makou i oa mea eae e pili ana i keia muolelo.