Hawaii Holomua, Volume I, Number 2, 30 September 1893 — HE MOOLELO NO KA WELAU HEMA. MOKUNA XIII. KE AUPUNI AHI. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA WELAU HEMA. MOKUNA XIII. KE AUPUNI AHI.

Ma i . wahi. i hoomaka aku ai ka n.-ilu e po’i, a raa:oko iki aku o kuanalu, he ano ehuehu ke kai, a hikī aku i ka aeone e e waiho kahela mai ana, i pa ia me na pah kahakai a nie na puko’aku’a a ma k- aina he mau kula akea mehameha, he neoneo ho: aohe he ike kaūaka ia aku, h ma ka’u hoomaopopo ihe, he ahona iki keia a he oi ak u no hoi ka maikai mamua o kela mau wahi inua a maua i haalele aku ai inahope. Aia iloko lilo o ka ama, e ku mai aua he raau kuahiwi kiekie a me na lua pele, a mahope pono l.ei o waua « pii ana na kolamu *hi o ka iua pele a maua i haalele aku ai.

AlaiU, lele ki«n« poepoe ae : ia ua manu Atalepa nei me ka aui honkapak.nhi ana i kona poo ’Ulo, a uo kekahi munawa o j , kona lele kaiue anu peia, kun llllii iho la oia ilalo a hlki wale i ke ku ana iho o kona mau kapuai nalunu e ka aeone, rna , ka aoae hoi o kekahi oiau , aiuhi o ka moaiia e waiho muke ana. Me he meu ‘la, ua ke ' kui i hoopae mai malaila. Hoo maopopo iho la au, na llke loa keia me kela mau kupueu wehu’u i ike ai mai ka waa aku o k i j weli poe Koheno i ka mauawa o i keia huaki hahai holoholona kupanaha a makou i hele ai. O keia iho la ke kumu nui n ' ke kuu ana o ua Alalepa la o ( 1 maua ilalo ma iu wahi, a mja ke kali ole ua hoomaka koke aku , no oia e ai hoonuu i ua niuhi la, e haehae ana hei ine koua nuku a tne kona mau maiuu, a o ka ike kumaka aua i k«na hana pakela ai ku i ka weliweli, a me ka ikaika kaeiaha’o o kona nuku, he | mea hikiole ia ia’u ke hoomanawa- , nui ma ka hoomau ana aku i ka □ana ana maluna oia mau niohiona mana'ona’o a ku i ka weliweli, oiai o Alama e * ou ana i kona poo ilo- ! kn o kuu poli, oiai kona nui kiuo holookoa ua haaluluia me ka maka’u. Nolaila, lele koke iho la au iialo, a hoopaa iho la i ke Kaula o ka Atalepa o maua i ke poo o ua niuhi make la, a hookuu aku'ln iaia e ai nona iho, a no’u hoi a me Alama, hele holoholo aku la maua ma ka lihi kahakai, kahi hoi a ke kai eae ana i ka pu’e one. Ma ko mana alahele e hele ana. i oa loaa aku la ia maoa he heluna i nui o na pohaku na uhi paa ia me nn ano limu a pau o ke kai; nolai- , la koho kuke iho la an e loaa ana , ma keia wahi na mea ola o ke kai me ka iwi mawaho ae, e like me opihi, pepa’i, olepe a me ka ola. 1 la maua e nana ana oo oa ,-mea 1 la, aole i ltalla nahope ih>, ua panihakahakaia ko maua luhi e Ka i l>omalkai, no ka mea oa loaa koke aku 1* ia’n kekahi wahi ano kaioa, . aimOoko hot o ua kalua la i loaa , ‘ e**anailokookekahi loa. Ua i ka hopa ia ma ke koku- ' Dahe*a*o*hf«.»o ke knena 1 aa pao I ka hok> no ko kahi hoho1 na a naiowale aaai a’u aku. i: iam.ua no k. 1 maaa*a hope ha wahl hoailo1 aa a» ko maoa oU, aka mai ke k«i l mai kaia pumaikai aole mat ka » ainma*. Me ka olioli nni no ka ft Immaiia okma «mo ■waiwai pio, 1« hel« |Sfj| >fc ii la iii nokahi a 1 Alamnakn b hoikeike 1 aaaakiitalaik bm. ihooeahi ko .1 r vtrrr •- <m M ma» )M al«a,n ma kaki • kona ||rir\ %

me he la u* pahu pcn<» ae k»kahi pok» p»ha mamoa po««» o maua » kela tj. Aole oia i hoike m.-ii i* n i se kunaa n kon.i ar»o hootiha*jhi ma elike me !.i, no i«*na i.;«lo ara miwiem o ne k:uv%ka o koni hhoi ua niu i *ku lakou ia mea iue k» ho«»i»-*»Iua. e -ike uie ko 'akou h"»ipiilui i ki iiku-h>{»a ame ka elelu, |»eia au i :ke aka ai ua oi aku kooa makemake ole e a; i kekahi o laaa, mamua ae o ko'u hoowahawaha i ka ai aua i ka iole ame ka moo. No ia mea. ua kiola hou aku au ia laua elua iloko o ke kai. a hoomau hou aku la no ka luao ka manawa i ka maua nana hele ana eiike me mamua. A no ka *.a hope loa, hiki aku la ka maua auwana hele ana no kah' o kekahi ouulu ia e make ana iluna oke one. Ma k hi h<>i . a.ile i kaaw ile niai ka ae kai mai, , a o ka hapa nui o lakou he mau ia hou wale no a kupouo no ka ai ana. Lalau iho ia au i kekahi o lak«>u a lole ae la i ka pihapiha, e ulaul» ana no aohe i keokeo; honi ih<» la an. he maikai no aohe i inoino. a ja’u i hoopa hou aku i ka manao o ko’u Kokuolua, :ke aku la au aohe auo hoowahi. « aha iloko o Alanu no lakou.

Nolaila. o ka ninau nui wale no ieU manawa i ulu ae iloko o’u, aehea la e K iki ai ia maua ke hoouo’a ia lakou. no ka mea aole he iiiki i kekahi o maiia ke ai-maka e [iae u.e ka huna a kekahi uoau la bui kauaka e ae a’u i ike ai ma na mokupum liilii o ku Poluneeia. O ke ahi ka mea e pau ai .a pili kia, aka ihea !a auanei e hwa’i ia ia mea la maua ma keia aina mali him oiai me he mea ’la maluna iho o ka mokupuui a maknu e hehi fina. aole he wahi manaolana ilok<» o’u no ka loaa o kekahi mea e hiki ai ke ho ai ke ahi. Mamuli oia nele; nolaila ua lilo kela mau i-a i loaa’i ia maua i mea waiwaiole, a ma ka maua lioomaopopo iho aole e hoopnuia ana ko maua jx>loli. aka nae me kekahi ulia pomaiUai i halihaliia mai e ke au o ka mana wa, ua hoea mai la ka wa no Ka hauoli, oiai maua e hooko ana i ke kahi manao i ulu koke ae iloko o’u e alakai ana hoi i kahi e hoopauia ai ko maua pilikia.

No kekahi manawa o ko maua hoomau ana i ka hele imua, ua »ke aku la au ma kai.i mamao i kekahi kahawai pele e kahe ana no kahakai, ma kahi kokoke i ka aeoue. me he la ua ano maalili iki paha ka wela raa ia wahi inamua o ke komo ana aku a hui nu me ke kai. Aia malaila, e loaa’i la maua he ahi maoli. * he kokua mni hoi i ko maua pilikia i kela wa, ma mua ae o ka maua i manao mua ai i kinohi, nolaila i hoomau hou aku ai maua i ka maua hele ana imua no ua wahi la. He elua mile ke kaawale o ua wahi ‘la ma ka’u hoomaopopo mai ia maua aku; aka he malaelae a mmia maikai ka ae one, nolaila ua hiki aku la maua malaila me ka pilikia ole, mahope ae o ka bapalua hora hookahi. A ma i« wabi, loaa aku la ia maua he wahi kahawai pele uuku e kahe ana mailuna maio kekahi pali pohaku pahoehoe a haule ilalo o ke kumuo ua pal! *la. a mailaila aku kahe loa aku la no ke kai. O kahi nae o ua kahawai pele U e kokoae aoa e huipu me ke kai, be eieeie ka pahoehoe maiawahi; 00 k« mea, o ka kko ahl pele i hoowelaia, e kahe ana mai kela wahi mai I hoike mua ia ae nei. aa owiliwili pu me ke aoo akakuu iki malo ka wela ma ia wahi, a e like mc ka emi liiiii ana o ka wela, pela i maalili ai a hiki i ka hooaakiki loa ia ana e like me ka mea i hoike moa » ae oei Mahope tho • b'a .»aoa aoa i kahi kopnoo no kekahi manawa, oa loaa iho la U’u he wahi kowa kupooo • hiki ai u’a ke hookokoke iho i ke aiu, a malaila an i kan ihe ai I na i-a a maaa malnna o kekahi pohakn «oaooa i ke ahi, i aoohoo oualill iki ia hoi a aOo paakiki Hoko o ke kolaoa i like ms ko ki pohakn nakoekoe «leele. Pola iho la, a ma ke kokoa am hoi a keahi maeli i hana ole i« < limaoke Kanaka, oa mo’a ae li nai-aa mana; oolaila hoonaki Iho lo maua eai i-a waie no. hoi aalekw Mt e ae malaiia • ko hooia maī ai maua • ooha loihi bm iho, bm lm kali oie haU hoi a« l mana a hoi akn la no kahi a mam 1 hpaMoakiai I ka maop I ko ooawahiki kaaako, loaaaki no|p!ha kyim opw a ohiau