Hawaii Holomua, Volume I, Number 6, 28 October 1893 — Ke Aupuni Moi. [ARTICLE]

Ke Aupuni Moi.

I ka manawa i kukulu ia ai ke Aupuni Hawaii i Aupuni Moi, na ka Napoliona o ka Pakipika, Kamehameha I i kukulu mua ke Aupuni Hawaii i Aupuni Moi, a i Aupuni Kumukanawai ma ka manao a me ke kanawai, a oia kela mau huaolelo kaulana loa o ka poina ole i ka puuwai o ke Kanaka Hawaii — “Mamalahoa Kanakv Hawaii— ‘ Mamalahoa Kana•»v ii 9 hele ka elemakule a moe i h. ala ; e hele aa Inahine a moe i ke ala, aole e pepehi waleia.” (*a lilo keia noan olelo a Kamehameha 1 , i Kanawai paa no k,t Aina, i ka manawa hoi i pnka »i kela olelo a ka Moi, a na lilo hoi i mea hiipei nui ia e kona lahni a hiki i keia la. Eia ke ano i, i o kela man olelo : M imalahoa Kanawai, e hele ka »lemakule a me ka luahiue a it ■ i ke ala aole pepehi kanaka, . ie i ka elemakule. aole i ka luahine, aole Loi i ke kanaka ui, u St/le i ko kiikamahine ni, ua k pu loa ku pepehi knnuku. He ,»n kela no ka naaupo loa. aka, ua malama nui nae a hoolohe keiu lahoi i na Kanawai a ko Inkou Moi i knkala ai, a uu hoopau keia lahui i ka pef>ebi kanak t. i ke kipi, i ka hoohaun lele, a h>' lahui malama loa keia i ka leo i) k>> lakou Moi aole e haule i ka lepo. u oia man no a hiki i keia inauawa a hala o Kamehameha I, ua kau nku ke anpuui ia Kamehameha II., oia ka Moi o ko Hawaii Pae Aina. 0 kana hana kanlana, oiu kola hooilikaua i ke ii o Knamoo, ma Kona, Hawaii, no ke kumn e .nau ka ainoa, oia keia a kakou e noho noi n;a kn aoao kue mai, oia kekahi ali' hauau o ka aina, o Keknaokulani, o koua makeiuako e noomauin uo ka ai kapu o keia lahui a me na moi, nka, i ko laua kaua ana, ua auheo ka aoao o ka ai knpu, a ua inako o Kekuaokaluni me ; kona mau koa o ka wiwo olo maluna o ke kahnu kaua. 1 ko Kmnehameha II. holo ana uo Heritania Nui, ua hoilioi pahu ; ia mai kona kino i Hawaii nei, a kau mai la ka lokomaikai o na Mana Lani iluna o ka Noho'Iii o Hawaii ia K ileiopapa Kauikeaouli Kainehameha XII., ka inea nana i kukulu i ke Kumukanawai a me na Kanawai no ke Aupuni Hawaii ma Luaehu, Lahaina, Mani, he kanawai i kakauia a i paiia i Buke e like me ko koia au malamalama a naauao. A i ke au o keia Moi Kamehameha 111., ua haawi walo aku oia i ka aina i na makaainana, a ua kukulu ia na Kula hoouaaoeo uo na keiki Hawaii a hiki mai i ka hopena o kona ola ana, ua noho moi mai la 0 Liholiho, Kamehameha IV., ilnna o ka Nohoalii o Hawaii. O kana hana kaulaua oia ko kukulu ana i ka iHalemai Moiwaliine i wahi e hoolnolu ia ai na poo Hawaii i loaa i na pilikia o k i mai, a ke ike nei kakon i keia hana lokomaikai. a hiki mai la k'Um mau la hope uane hookahi aku la ia ma ka aoao mau o ka lionua. A liio mai ]a ka hoopouopono ana o ke anpnni ia Lota Kamehameha V., a nana i haku a kukulu i Kumukanawai no ke Aupnni Hawaii, a oia ke Kumukauawai i hoomalu loihi i keia anpuni a iye ka lahuikpnaka, a hiki i ka manawa a ka Mhiih Laui 1 lawe aku ai i ka haou ola o ia moi, e uoho ana mnluna o ka nolioakii o Hawaii ne). Noho mai ia o Lunalilo I., ma ka nohoalii o Hamaii ht>okahi makahiki, a he hookahi mea ana i waiho mai i kona man m«kaainana, oia ka Homo o ka poe ilihuno Hawaii, a ko noho uei ua |x>o o ka lahni ilaila. rae ka ai moe, a aahu i kona lokoiuaikai. Aolo o Lunalilo i kauoha mai i wahīue haolo mikauele hookumani ka mea uaua e uoho hookano mai maluua o na puoa o Lonalilo Homo. a nana e ai hookano ka loaa a ua lii i waiho mai ai no koua mau makaainana ilihnuo Hawaii, a ua keia jx>e kolea kauahua e uhaai ka momoua a e noho hookano nei i ka aina. a hoi aku la ia hoimoi aloha i ka opu o ka honuaia i ka hiamee kapu o Niolopua. A noho mai la hoi o Kauliluaikeauuwaialeale Kniakaoa 1 maluna o k.i u"hoalii o ke Aupuni Hawaii, a uaua i rula mai ka luhui a pau ma keia Pae Aiua, a o kuua meu auo uui i imi ai, oia uo ka pouo o ka poe muhiko kipi

ame na mik-mele hookamani, a me na kahumpule Hawaii aQ ee haole. aele lalau iho o na lima i ka lepe a paeii iho. loaa mai ka hus ohaha o ka honna, a hoouua na me ka ono, aka, lilo akn nei keia i ka hoopunipnni a na mikanele no na anana dala nuku o ke kumakaia. a oia keia poe e haiiukn nei i ka moi a me ka lahui Hawaii iloko o keia mau la e waihoia nei o ka ninaa pili hooponopono auponi ia Amerika. a makou hoi e lana nei o ka manao ua hiki niai ka Milenio i Hawaii nei i keia la, a na ke kaula Daniela, e haawi ae ike kauoha ika mokukaua Piladelepia. e kiolaia keia poe hoomiloka a me ke kipi iloko oka lua ona liona, ana lakon e kau mai ka hopena o ka weliweliuui. oa hiki mai ko lak u hopena ma ka olelo hooholo a Kumiaiua \\ ilīla e lawe mai nei no Hawaii. ”E Ola o Haw.ui ike Akoa:”