Hawaii Holomua, Volume I, Number 8, 11 November 1893 Edition 02 — Ko Kakou Kulana. [ARTICLE]

Ko Kakou Kulana.

So ka nui ona ninau lehu* lehu a na makamaka e pi!i ana i na haawina o ke ohohia a Amenika e hooko mai ai i ka ninau lahui o Hawaii ma o kona Komisina Wilisi la iloko o k< ia mau la, ua hoike mua mai na ao opua lani i na kahoaka ku’ilua o ka leo nakolokolo 0 kahekili a <»la|»a uialamalama ka uwiia i keia pule, aia he ino a [>ahola mai iloko o na la j>«kole, c pii mai ana na ale kuj>ikio o ka moana a uhi maluna <> ka aina. hc mau hoailona hoi e lioike maopopo mai nei, ua hilahila ka lani a menaaoopua 1 ke au hookele kaj>akahi o keia mau la c kuj>ee ia nei na kanaka Hawaii oiaiu o ka aina e ka mana ikaika o na lako kaua a kona mau enemi. Oka makou c kau loo aku nei i ka lahui, e hoomanawanuia malama kakou i ka maluhia, oiai, o ka wehe’na kaiao ia i uwehe ia mai la e na laui, a o ka hooko liana wale aku no koe a ke Komisina Wilisi i kela kauoha mai kona aupuni mai iloko o na la j>ok<»le. “E uumi ka hanu e na j>okii—a na ke Akua c hooj>akele ia Hawaii Aina Hawaii Lahui -a mc kona Nohoalii.”

O n.\ ponAKr a na enemi o Hawaii e hailuku nei i koia | mau la maluna o ko kakou , Moiwahine a me ka lahui, aole ia he mau inea hou i ikt* ole ia mamua iwaena o na auao elua I 0 hukihuki ana i ka nolio lanakila maluna o kekahi kumuhana, a o ka oi loa aku nae, o na nupopa a ka poai ake hoohui aina e lioino hohe wale nei, ua kakau ia ko lakou mau manao hoolaha a hoopuka ia no ka hoikeike i kt* Komiaina Wilisi, me he mea la he kanaka hupo loa oia e apo aku ai ia mau olelo, oiai, aia ma kona aina ponoi, ua kamaaina oia i na moa pili i ka hoolaha nujK|>a, e hoike kapakahi ana ka hapanui o na nupepa o kokahi aoao 1 kuinu e loaa ai ia lakou ka lanakila, a he mau haneri o ia poai i uku ia ma ia ano hana a puni o Ameiika. Aole maluna wale o keia ko makou hilinai no ko Komiaiua Wiliai hoomaopopo mua i kela mau hana poholalo ma kona aina ponoi, aka. ua loaa pono aku iaia ka malamalama piha o ka ninau hoohui aina a me ka hookahuli aupuui koleana ole a ka poai miaionan mai a Komisina Balaunu aku, a oa loaa pu mai no hoi iaia na olelo ao a ka Pereaidena oiai oia e hooko aku ai i ka olelo hoobok> ma ko Amenka aoao. He elima la ana a launa pu ana me ke Ralan»w M WmK* netoaa, a «a k»a «ua ka hoika

liohua nei. a oia wale no hoi ke kia hoomanao naue ole nana e . kukuni j»aa ke aloha aina oiaio o ka lahuikanaka i ko lakou aina hanau. ko lakou Moi, a me ko lakou kuokoa mau loa.

UA HAXLCKC m»i nei ke “A'oha Ain*” ia manoo, mamoii o ko * niakoo hoop'ika ana aku i kekahi knknla manao e hoohoiuo* ana iko manoa maa b‘ > a kanaka e hoaiaalo i na wahi ioaa lnlii a lakoo iho. Ke hela ma: nei i na haoa a lakoa i malama hawawa ai a hoopili mai me ka makoa kamahana. Ke manao nei makou, ioa o l:o aa makna la noho ana i ka Aha Kaa Kanawai a o makoa. penei a 5 a ka lahui iloko o ke kaonoono a me ke ulakolako. Aka. aole oae pela, aa hahao ka akae a me ka hema o ua makaa !a i ra pomaikai nona pomi iho, a waiho aka !a i kooa rnao hoa kauaka e kaniuhu iloko o ka bune ame ka nele lui oka nlia o ke aa o Ka manawa, e loaa mai ana oa kokua la ma ma keia mea, e ka kiai no makoa me ka maka 'a i na hoaha ana a pau a ka lahui no ko lakoa pomaikai; a e hili ia no na lehelehe o na poe hoomahuakala me kela wahi omukn laau kahiko.

O ka hiki ana mai nei o Hon. A. L. \Vilisi, ko Amerika Huipuia Komisina a Kuhina Noho ma Hawaii nei, oia ka lono hauoli piha i pahola ‘ ae inaloko o ke kulanakauhale mai ka Pt>aono mai a hiki i ke*ia kakahiaka, a ua akoakoa ’ku he heluua nui o na kanaka Hawaii o na ano a pau me na raanao kapalili o ka pihoihoi, no ka ike lihi wale aku no i kona mau helehelena, a ua hoi pololei aku oia no ke Keena Oihana Kanikela Amenka ma ka | Hotele, a ke welo nei kona hae Komiaina a Kuhina Noho no koia Aupuni malaila. 0 kekahi mau olelo a Komi- , 1 sina \Vilisi i hai aku ai no na ninau lehuiehi 1 i kona wa e | makaukau ana e haalele aku ia | Kapalakiko ua hoopuka aku | oia me ka moakaka i keia mau j huaolelo e pelu ai ke alelo oka poe uha-hemo a poopuloa o ka poe hot»hui*i>ala ka aina, penei: “Aole lt>a na mokupuni o Hawaii e hoohui ia mai mala10 o kekahi kumukuai. i hapa, mahele a okana aiha paha no Amerika Huipuia, oiai o Grorova Kalivilana e ana i ka hoeuli ma ka noho Peresidena o Amerika. “O ka Pereaidena Kalivilana kuahaua e hooko ai no keia lahui o ko Hawaii Pae Aina, ua hiki mai koua mauawa e ike akea ia ai e ka lehulehu, a e hoike mua loa ia ana ia olelo hooholo a ka Peresidena i ko’u wa e hiki aku ai no Hawaii, a malaila e kukala ai au imua o ka lahui oo ko Hawaii hopena o kona kulana hooponopono pi11 aupuni.” 1 ke ahiahi ana iho o ka Poaooo i hala, ua makmaia he anaina ikeo na Luna Aupuni o na Aina E, a ua kipa ako na Kanikela Beritania me nka hoo. Uhunapole hoopaniponi o ka [^hoo^hookamanieike 1 «ul I.... |

hoopunipuni o na nakaha aina iko lakou mau luai. he lahui hoohaunaele ka lahui Hawaii, a oia ke kumu imalama ai kt aujmni Kuikawa i kekahi pualikoa uui e uku ia nei me na Hlo nui oka waihona. Ma ka home oihana Kanikela Rritania i kakahiaka. Poakahi nei. ua hoohiwahiwa ia ae o mua o kona koena me kona } hae Aupuni. a pela pu me ko , keena oihana Amenka, he mau ouli e hoike mua mai nei, ua : hooholo lakou i ka hoj>?na o Hawaii ma ka lakou halawai Kanikela. e hookuu lanakila i ke aupuni kumu i kekahio keia mau la iho, a kaj>ae i ke aupuni Kuikawa i kukulu ia malalo ! o ka ikaika o na lako kaua o 1 Amenka, ma o ke kokua ku-, hihewa a ka j»ai malu a na misionari kij>i o R-setona.

Ke hoomanao j»ina ole ia nei makou i kekahi kumuhana aka Loio Knhina W. (). Ka-i mika i kamailio ikaika ai iloko 0 ka Hale Ahaolelo, oiai oia e j>aa ana i ka iuoa hanohano o j ka HonoI>ala mai ka aj>aua k<>ho halota mai o Koloa, Kauui, no ka nana kaj>akahi a ke Auj>uni ma o ka Hamuku C. B. Wilisona, o ka haawi ana i na kokua hoohiwahiwa kaa i ke*- : kalii hui kaa o keia kulanakauhale, ma na liana pili i kana oihana, a j>ela aku. Wahi ana ma kaua haiulelo imua o ka Ahaolelo, he kuleana ko na poe liookaa auhau e loaa ka puuna-1 ue like ia o kekahi mau pomai- j kai mai ke aupuni mai ma na hana o ia ano, a me kekahi mau hana pili e ae o ka haawi ia i ka lehulehu, aole hoi i ka liui hookahi wale iho. Ke j>ahola aku nei makou i na hoomaikai i ua Loio Kuhina nei o ke Aupuni Kuikawa, ma ka hohouu o ia kalaimanao (ina • ' nae he oiaio ia manao ona i kela manawa). O ka makou e ike nei iloko o keia la. aole oia . i hooko i kela mau olelo mua ana, oiai, aia no iloko o na keena oihana malalo o kona mana, ke lawelaweia nei no kela hana mua i hoomaaia i ke au o Ilamuku C. B. Wilisona, aua Loio Kuhina nei i haiolelo ikaika ai me ke kue iloko o ka Ahaolelo. Ua haawi aku oia 1 kana kauoha i kona mau alii oihana oke Keena Makai, he hookahi wale no wahi a lakou e lu ai a haawi i kela pomaikai hana, a newa-maina ka jx>e hookaa auhau. Auwe ! Hole Samoka 1 0 ke keena oihana Ilamuku ka oi kelakela loa aku o na hoolilo i keia manawa mamua ona hoolilo o kela au i hala hope. Nolaila, ke olelo nei makou, o kela haiolelo mua a Loio Kuhina W. 0, Kamika iloko o ka Hale Ahaolelo, ua hilikau loa oia ma kona mau aoao a pau, me ke komo pu hoi Uoko o kekahi kuhihewa nui e like no nae me kona ano maa mau.