Hawaii Holomua, Volume I, Number 10, 25 November 1893 Edition 02 — Ka Lahui Kumukanawai. [ARTICLE]

Ka Lahui Kumukanawai.

■ Mamuli o ka hooku’i mau mai o kekahi poe o kc kulanakauhale iiei ia makou a me ko na mokupuni mai, e olelo ana. aole i kue ka Lahui i ka wa i kukala ia ai ke Kumukanawai 0 Kalakaua, ua apono ho ka lakou o ia ke Kumukanawai, a hiki lliai i keia au o Liliuokalani, akahi no a ala mai ka Lahui e kue ia mea. Nolaila, ke hoakakaia aku nei na mea i hanaia e ka Laliui i ka wa i j kukala ia ai keia Kumukana- , wai, a me ko ka Lahui leo no- j noi i ka Moi Kalakaua I. I mea c hoomoakaka aku ai i na , poe heluhelu no na palapala l lioopii lehulehu i pa’ihakahaka ia a hoouna ia a }»uni ka Pae- i aina, nona na inoa 5,400, i ka malama o 1887. Penei ke ano nui o ka manaoo ua palaj»ala loihi la. 1 ke Alii ka Moi, o ko Hawaii PaeAina, Uavii> Laamea Kai.akaua I. K ka Makua: O mukou o Kou niau inakaainana o ke one oiwi o Hawaii, e noho ana ma ku Apana Auhau o Mokupuni o ke waiho haahaa aku nei iiuua Ou e ka Makua i keia Palapala Hoopii, ; no na kumu a uie na olelo hoakaka , i homeia in.ilalo iho penei: Oiai nuimuli o ko makou noonoo akahele ana i ke Kumukanawai hou c ku nei, ua ike makou, he mau moa lehulehu loa iloko o ia Kumukauawai, a makou i mauao ai he mau mea ino ia i kau ihomaluna o koia Aupuni, kona Nohoalii, a me kona Lahui, u mawaena o ia mau mea, oia keia: 1— Ke kaiii ana i na pono oi kelakela kahiko i pili paa i ka Nuhoalii o Hawaii nei. 2— E kukulu ana i ke kulana hooponopono o keia Aupuni ma!una o ke kahua booiK>no|K»no Aupuui Repubalika. o—K kaualako aku ana hoi i ka , noho Aupuni Moi oiaio ana o Ha- j waii nei. a ka noho’na Aupuni He- ) puhalika. 4 —E kukulu ana i mana Moi paku’i mawaho ae o ka Moi e noho ; ana maluna o ka Nohoalii o ke , Aupum. 3 — Ka hoohaiki loa ana i ua pono Kivila o na kanaka Hawnii maoli, i a me ka lahui Aaia. Nolaila, mamuli o keia mau kumu mao}K>po, ke waiho haa'iaaaku uei makou imua l.)u e ka he noi e hoopouopono hou ia ua j Kumukanawai la Au i hoohiki iho } n ū, ua Luna > ke Aupu-ii, ua kupa, a me ka poe e noho aua ma j kh aina, e malama i keia Kumukanawai e like me ka hoakaka ana o ka I’uuku 80. A i mea hoi e hololea ai ia hooponopono ana, alaila, e kahea Oe e ka Moi i Anaoleio Kuikawa e like me ka mane i loa» ia oe ma ka l’auku 28. Oiai hoi, ua paa keia j Kumukanawai maluna Ou e ka Moi a me Kou Kuhina, e like ; me ka hoohiki Au i lawe ai ma ka ■ la G o lulai. a p»ela hoi me Kou . Aha Kuhina. Nolaila, ua hiki ia I Oe ke hooko i na hana o keia Kuuukanawai i haawi ia N*u e hana. A oiai hoi, aole i lawe n* makaai- | nana o Kou Lahui i ka hoohiki e j uialima i keia Kumukanawai, a ke . ku nei no lukou i ka wa, oolaila, j aole i pa« na olelo o kei» Kumukanav.ai maluua o lakou, anoiamea, ke mau nei nooaLunamakaaiuana i koho ia e ka Lahui malalo b ke

Kntnck»naw ii o K.-luiehameha V., ! •’.iii. a<4e i hoakaka ia na' rleln o ke<a Kuinukauawai h».u maluna o Lahui i keia wa, aia a hoohiki 1 lakoo. , A o keia poe Kau e ke Alii e kanea aku ai e akoak ia ma« ma ke - ano Ahaolelo Kuikawa ma ka aoao j oka Lahui, no ka hooponopono { ana a me ke apono ana i keia Ku- 1 mukanawai hoo o ke Aupuni. A no ka mea hoi. ke ku nei keia Kumukanawai hou malalo o ka I olelo hoakaka a Mr. L. A. Kakina, ke Kuhina Kalaiaioa ia wa. eolelo * ana, “o ke Kumukanawai, he olelo aelike hoopaa ia mawaena o ka Lahui a me ka Moi ma ka aoao o • ka Nohoalii. Nolaila, ua kukala Oe e ka Moi i ka aehke mawaena o ka Noh<>alii ma kekahi aoao a me ka Lahui, aka, i ka wa hea i lohe ia ai ka leo o Kou mau makaainana ponoi oka aina no ke apono aoa i keia Kumukana w ii. Nolaila. ke noi haahaa aku nei makou ia Oe e ka Makua, e kahea ia ka Ahaolelo Kuikawa e nohoma j ka wa pono i K«;u manao, a mala- | ila e lohe ia ai ka leo o ka lahui, a i oiai, na hiki no ke olelo ia he pili- ! kia nui keia o ka Moi, a me ka Lahui, a rae ke Aupuni, e like me ka o;e!o o ka Panku 28 o ke Kumykanawai. Kou mau M.ikaainana haahaa a hoolohe mau () keia na nianao hookumu a ka Lahui i kukulu ainokekue aku i keia Kumukanawai kipi i a ka jx>ai Misionari i lawe lima nui ai nialalo o ka ikaika o na lako kaua. i kakoo ia hoi e ka 1 inamao kolohe oke Komisina Kiwini i komo kino o na lima me na wawae iK>ko o na halawai ohumu malu o ke kipi i ka Nohoalii, ke Vuj»uni ame ka Lahui o Hawaii. O ka moolelo o na halawai mak&ainana i haj>ai ia a j>uni ] keia Paeaina, na palapala hoo- 1 j>ii a me na olelo hooholo, ua 1 hiki loa ia makou ke loaa ia mea a waiho aku imua o ke 1 akea ke makomake ia, me ka 1 huiua nui o ka papa inoa oka 1 jx>e i kakau maluna o ia mau |ialapala hoopii i wawalo mai , na aj>ana mai a puni o keia Paeaina. Kc lana neiko makou manao, i' ua loaa he malamalama piha i ka Lahui, e ikemaka i kolakou wahi i hoopunipuni ia ai e keia t poo mikaneie, ma na hana {x>-; ] holalo o ke kulana haahaa loa, e hiki olo ai ke ku ka lakou j niau hana i hookahi minute ma • na aupuni e ae o ke ao nei, ma- ! mua o ka loaa pono ana aku i imua oko lakou mau maka o ; na hooj>ai hooj>aahao o ka weliweli a me ka ehaeha loa. | j “E Ola o Hawaii i ko .^.kua."