Hawaii Holomua, Volume I, Number 34, 20 March 1894 — Mai Puni e ka Lahui. [ARTICLE]

Mai Puni e ka Lahui.

Koho Balota Knmukanawai a na Pe-Gana. O ke kumuhana hookahuli aupuni a na Pe-Gana i noke nui iho nei i ka uwa a lewalewa ke alelo iwaho, i keia la i puka mai ai ka hoolaha pili aupuni i kakauinoa ia e ke Kuhina Kalaiaina J. A. Kiog, e hookaawale ana i ka Poakahi u»ua o Mei, oia ka la o kekoho balota akea e waiho ia mai ai imua o ka lahui no ko lakou koho aku, a e haawi hoi i ke apono i ke aupuni oehaa o na Pe-Gana nia ke ano h<x>walewale maopopo i ka lehulehu, a oia hoi ka makou e kau leo aku nei i ke kanaka Hawaii i aloha i kona ama hanau, kona home a ma kona ohana, ano ka manawa e hoike maopopo mai ai i kona mau helehelena o ke kanaka makua, a e kupaa ka manao no kona pono iho a mo kona noho kuokoa ana, oiai ka ninau e waiho nei imua o ka mana aupuni o Amerika. a ma kana olelo hooholo wale no kakou e haawi pio ai ina o ke kaulike ke hana ia no ka hanohano o kona inoa a me kona mau kanawai. He mea na kakou i poina ole na hoao pinepine ana e loaa kekahi kumukanawai kauiike e apono ia e ka lahui, a oia hoi ke kumuhana i make ai kekahi mau kino ola iloko o kela kaua kuloko a R. W. Wilikoki, a ua nui ae ka leo o keia poe mika-

nele e olelo ana—he hana hewa loa ka hoololiloli pinepine i ke kumukanawai o ka aina, a he kumu haunaele hoi ia e hapai ia ai na manao kue a mokuahana o ka lehulehu. Malalo no o keia kumu ko lakouhoino loa i ka Moiwahine ma kona hoao ana e kukala mai i kumukanawai hou i ka la hookuu o ka Ahaolelo, me ka olelo ana. “he Moiwahine pupule keia, a he uhaki kanawai i kana hoohiki, a nolaila, he kumu kupono ia nona e hoopau ia ai mai ka oihana poo o ka lahui e hoomalu nei.” Ma keia kahua makou e makemake n i e kamailio aku i ka lehulehu, a lioike aku i ko lakou mau manao umi-apuaa a {Kiholalo maopopo i ka lahui Hawaii, ma ia hana hookahuli a lakou i hoahewa nui ai ia kakou, aia no lakou iloko o ia kamaa l>uti hookahi okauhaki kanawai o ka hoopunipuni ino loa. lleaha la ko lakou kuleana o ke kahea ana i kekahi ahaelele hana kumukanawai me ke apono ole o ka lahui? Owai la ia mau elele i koho pono ia e ka poe hookaa auliau 0 keia aupuni, a haawi i ko lakou koho ana no ke kakoo i keia kumuhana o ke koho ahaelele no ka haua kumukanawai? Ua hiki loa i kekahi kanaka makapo ke ike aku i ka malamalama o ka la e oili mai ana ma kela aoao o ka honua i ka hora 1“ o ka po, e like me ka hiiiawai malu a lakou i ohumu ai i ke ola o keia lahui ma kahi noho o kela Kuhina Kivini a ka lapuwale nui wale, a e hilin-i; heu vle i?. ai hoi o>a e kona aupu.ii no kana liana poholalo o ka hanohano ole a me ka lawe i ua hoohiki powa me ke kue i kana hoohiki ponoi o kona keena oihana o ke aupuni Amerika. Nolaila, malalo o keia hoike mao{'o(K> ana ao nei o keia poe kakoo o ke aupuni Pe-Gana e koho l>alota ana kakou no ke koho ana i na Elele no ka hana 1 Kumukanawai hou, hoomanao k. Ke ae la makou i ko na Pe-Gana liko pu loa ana me na ilio ka luai 1 na i’o-bibi pahulu mai kona opu aku. a mahope o ka pau aaa iwaho a haukae i ka lepo, ua kii hou aku no lakou e ai i kela mau io-bibi, a oia keia a kakou e ikeuiaka noi i ka hooiaha a ke Kuhina Kalaiaina, e kauoha mai ana i ka jH>e iiiakeuiake e beie aku e ai i ko lakou mau luai. He lana ho makou manao, aolo oia ko kulaua hana me ka manaoio o ka hilinai i kela me keui kanaka Hawaii, aole loa oia e ao ana e ai i kona luai, ina ho kumn la nona e uhau ia ai ine ua puapuu lima o ka hoeha ia, mamua o kona ku ma

kona kulana kupaa e paio no kona pono a me na kuleana me keia mau huaolelo ma kona umauma e hoike maopopo ae—“Aole au e ai i kela luai, a aole hoi e koho no ke kakoo i kela poe kipi oka hoohaunaele, ka p»akaha. ka aihue, a me ka powa ika noho maluhia ana o kekahi lahui kuokoa a makee jx>no o ka noho ohana, malalo oka hoomalu ona kanawai holomua o na lahui malamalam* oka honua nei e like me Hawaii e ku nei iloko o keia la.”