Hawaii Holomua, Volume I, Number 42, 4 April 1894 — Kela Hoohiki P. G. [ARTICLE]

Kela Hoohiki P. G.

O ko kumuhana alelo-pelu liooliiki kakauinoa a na kuke a »ne na kueneo ke aupuni pi >;i, oia ka i'inau nm o ka la c ku nei i keia inanawa, ma ka hoole inaopojx> a me ka manao kupaa o ka aeao hapanui o ka lahui a me ko lakou mau hoa’loha haole —o >le e hoohihi a kakauivoa. O ke kumu o ko lakou hoole no keia poloai a ko aupuni pi >;i, he kumuhana ia i hoohewahewa ole ia kona ano waihooluu o ka hae hipi ulaula imua o ka hipi hulu i kuuiu nona e huhu ai, a malalo o ia kahua i waiho ia aku ai ka niuau imua o kekahi mana aupuni oi kelakela o ka ikaika i kaulann no kona inoa hanohano o ka makee i ke kaulike a me na kuleana piliivaa o ke kanaka. a o ua aupuni mana la e hooponopono ia nei o ka uinau. oia no ka lu pulialika Nui o ke a n i i makia ia a» kona kahualiale me na olelo poiua ole o ka

; haaheo—“Ka Aina o ka Lana- , kila. a me ka Hoiue o ka Wiwo | ole.” O ke ano o ka hoohiki a ke aupuui pi ;jji e onou mai nei i , ka lahui Hawaii no ko kakau- ■ inoa aku. ua palapala ia no ia 1 me keia mau huaolelo e ike niaoj>ojK) ia ai no kona ano kue a ine ke kipi i ke aupuni kumu 0 Hawaii nei. lio papahana i | hoomakaukau nma i;i e kekahi | mau jh>c kakaikahi no na la i lehulehu i hala hope ae. a I 1 en< i ke ano o ua p»lapa!a hoohiki kakauinoa la a ke kanaka e lawe ai i kana hoohiki: KA HOOHIKI PI GI. “Owan ( (ka inoal , he mak lainana— . ke hnohiki nti nu imua o ke Akna Mana I.oa, e kokua no ali nie k:i manao <>i:iio i ke Aupuni Kuikawa o ko Hawaii Paeaina. ;i e ku« aku fc«i i ko Au—pan M a ■ >u ia k 'na ku—kulu nna iloko o ko Hawaii Pae—aina.” Ma na olelo o keia hoohiki a kakou i heluhelu ae la maluna, ina e lawe ana na kanaka Hawaii i ka hoohiki kakoo i keia hana kipi e hele lanakila iloko o ka aina, alaila, ua like ia me ko kakou ae niaoli ana aku ia Amerika, ua pono na mikanele poholalo i ka hoonele ana i na kanaka Hawaii i na kuleana j)ilijiaa o ka noho lanakila o ke kanaka uialuna o kona aina hanau ponoi, a e kokoke loa ana kakou e like me na holoholona leo ole ma keia hope aku. Ina ! aole o kakou makemake i kela haawina e kau ia mai maluna o kakou, alaila, o ka hana naauao a me ka hanohano ma ka aoao o ka lahui Hawaii, e kuj>aa like kakou a hoike aku ia I Anu-nka, ua kue loa kakou i na aiio aupuni makani a }>au e j>a mai nei mai loko inai o ka : Ahakuka limaikaika o na pe«ana i koho ole ia a apono ole ia e keia lahui, a he mea kanalua ole, oia ka pahikau i oi lua nana e kono aku ia Ainenka ma ka inoa o ka lahui Hawaii —e hoihoi hou oia i ke aupuni M-.'i o Hawaii e like nie ia mamua aku o ka la 17 o lanuan, 1803, a kona Komisina i alakai hewa ai me ke kokua a kona mokukaua lahui ma ka hooweliweli ana i ke aupuni kuum o Hawaii nei me kona mau lako o ke kaua. XoIaila, e ka lahui Hawaii aloha, mai puni aku i na lioowalewale a mo na onou ia mai, no ka mea, aia he ahi e paila malie nei malalo o ko kakou hale aupuni. a ke li!o aku keia wahi mana hookahi e paa nei iloko o kou lima i keia manawa, aluila, o ka hopena ia o Hawaii e palapala ia ai keia mau olelo ma keia hope aku, —“O ua mikaiule na Moi, na luna aupuni, me na hoa ahaolelo o ka

mana kau kanawai no keia lahui; a oka hai Euanelio maloko o na halepule, e molowa ia ana a hoopau loa ia.’ O ka oiaio maoli o ke aupuni , pi cji e ku nei i keia hora, he aupum manawa wale no la, aole he aupuni mau. Aia a : loaa na apono mai Amerika j mai. alaila, oia ka wa e mau ai ; lakou nia ia kulana, a i ole, I peku in paha na kikala a haule iloko »> ka lua a lakou i eli ponoi ai. Oka mana aupuni wale no o waho i ike mai i na | pi oi/oia o Rusia iloko o kona kuhihewa ma o na lono hoopunipuni i hoike ia aku i*kona Keeiia Oihana Aina E. a o na aupuni uui e ae, aole loa lakou i ike mai a apono i keia mau hana kapakahi i hoala ia ai ko kukulu ana i na pi p ma kahi 0 ke aupuni kumu. E like me na liaakoi ana a ka Ahahui Kalahu hoohui aina i puhi aku nei i Ainenka, ua loaa ia lakou he 7,000 (makaui) o na poe kui’nmo i ke koho ba!ota maloko o ko lakou mau huke no ke kakoo i na pi gi, a o ka huina nui hoi o na poe kupono i ke koho balota, he 11,000 wale no a puni ka Paeaina, alaila, e puka ino loa ana Unahnpe] na pi gi no keia koho elele iwaho o ka hoe a{>iki. aka, no ka puleholookoa 1 hala ue nei, he 4;>7 walo no ]>oe i helo aku no ke kakauinoa, a o ka hapanui nae o ia poe, he poe luna aupuni a haole mikanele o ka Hoomana Kala-vina-a-Kivini —a-me-Wini. Nolaila, me na manao hauoli makou e hoomaikeike aku nei i ka lahui Hawaii. o na haawina ohohia a na kanaka hanau olaio o ka aina e hooko nei i keia la, u i panai like mai ko lakou mau leo me na huaolelo a puni ka paeaina—“Aole loa makou e kakauinoa no ke kipi ana i ko makou aina hanau a me ko makou Moi.”