Hawaii Holomua, Volume I, Number 14, 7 April 1894 — Kela Hoohiki P. G [ARTICLE]

Kela Hoohiki P. G

O ke kumuhana alelo-[K‘Iu luHihiki kakauinoa a na kuke a ine na kuene o ke aupuni pi gi, oia ka ninau nui o ka la e ku nei i keia nianawa, ma ka hoole | iaaopo{X) a ine ka nianao kupaa o ka aoao hapanui o ka lahui a me ko lakou mau hoa’loha haole —aole e hoohiki a kakauinoa. O ke kumu o ko lakou hoole no keia poloai a ke aupuni pi gi, he kumuhana ia i , hoohewahewa ole ia kona ano ; waihooluu o ka hae kipi ulaula I imua o ka hipi hulu i kumu nona e huhu ai, a malalo o ia kahua i waiho ia aku ai ka ninau imua o kekahi mana au- ' puui oi kelakela o ka ikaika i kaulana no kona inoa hanohano o ka makee i ke kaulike a me na kuleana pilipaa o ke kanaka, a o ua aupuni mana la e hooponopono ia nei o ka ninau, oia no ka Repul)alika Nui o ke ao . nei i makia ia ai kona kahuahale me na olelo poina ole o ka haaheo —“Ka Aina o ka Lana- i klla. a mc ka Home o ka Wiwo ole.” O ke ano o ka hoohiki a ke aupuni pi gi e onou mai nei i ka lahui Hawaii no ke kakauinoa aku, ua palapala ia no ia mc keia mau huaolelo e ike 1 maopopo ia ai no kona ano kue ; a me ke kipi i ke aupuni kumu ! ! o Hawaii nei, he paj>ahana i hoomakaukau mua ia e kekahi mau [x>e kakaikahi no na la lehulehu i hala hojx? ae, a , penei ke ano o ua palapala hoohiki kakauinoa la a ke kanaka e lawe ai i kana hoohiki : KA HOOHIKI PI GI. » “Owan (ka i 110.*) , !)»• j mnkiininana , ke hoohiki nei au imua o ke Aku? Mana hoa, e | , kokua no au me ka mar.a<> m:«io i | ; ke Aupuni Knikawa o k*> Hawaii , 1 Paeaina. a e kue aku hoi i ke Au- ! | puni Moi ke lioao hou ia kona kn- i i kulu ana iloko o ku Hawaii PjeI • • ama. Ma na olelo o keia hoohiki a : kakou i Imluhelu ae la maluna. ina e lawe ana na kanaka Ha- ’ waii i ka hoohiki kakoo i keia i hana kipi e hele lanakila iloko , o ka aina, alaila, ua like ia me ko kakou ae maoli ana aku ia ‘ Amerika, ua pono na mikanele ! poholalo i ka h<x.)nele ana i na i kanaka *Hawaii i na kuleana pilipaa « ka noho lanakila o ke kanaka maluna o kona aina ha- ’ j nau pono), a e kokoke loa ana kakou e like rae na h* »1 *holona ! leo ole ma keia hope aku. Ina i aole o kakou maken.uke i keia haawina e kaa ia mai muluna o t kakou, alaila, o ka hana aaauao | I a me ka hanohano ma ka aoao | |oia lahui Hawaiu e kupaa | | Hke kakou a hoike aku ia | Anieiika, ua kue loa kakou i | na ano aupuni makani a pau e pa mai nei mai loko mai o ka Ahakuka limaikaika o na pegana i koho ole ia a apono ole ia e keia lahui, a he mea kana-: lua ole, oia ka pahikau» oi lua j haoa e kono aku ia Amefika | iHMii

—e hoihoi hou oia ike aupuni >foi o Hawaii e like nie ia mamua aku o ka la 17 o Ianuari, 1593, a kona K miisina i alakai hewa ai me ke k*»kua a kona mokukaua lahui ma ka hooweliweli ana i ke aupuni kunm 0 Hawaii nei me kona mau lako o ke kaua. X laila, e ka lahai Hawaii aloha. mai puni aku i na hoowalewale a me na onou ia mai. uo ka inea, aia he ahi e paila malie nei malalo o ko kakou halo aupuni. a ke lilo aku keia wahi inana hookahi e paa nei iluko o kou lima i keia manawa. alaila. o ka hopena ia o Hawaii e palapala ia ai keia mau olelo ma keia hope aku, —“O na mikanele na Mui, na luna aupuni. me na h«>a ahaolelo o ka mana kau kanawai no keia lahui; a o ka hai Euanelio maloko o na halepule, e niolowa ia ana a hoopau lua ia." 0 ka oiaio maoli o ke aupuni pi gi e ku nei i keia hora, he aupuni inanawa wale no ia. aole he aupuni mau. Aia a loaa na apono mai Amenka mai. alaila, oia ka wa e mau ai lakou ma ia kulana, a i ole, peku ia paha na kikala a haule iloko o ka lua a lakou i eli |x>noi ai. Oka mana aupuni wale no o waho i ike mai i na 1 pi gi, oia o Rusia iloko o kona kuhihewa ma o na lono hoo- ! punipuni i hoike ia aku i kona i ! Keena Oi[iana Aina E, a o na aupuni nui e ae. aole loa lakou I 1 ike mai a apono i keia mau hana kapakahi i hoala ia ai ke ! kukulu ana i na pi gi ma kahi 0 ke aupuni kumu. E like me na haakoi ana a ka Ahahui Kalahu hoohui ► aina i puhi aku nei i Amenka. ua loaa ia lakou he 7,000 (makani) o na |ioe ku]>ono i ke koho balota maloko o ko lakou mau huke no ke kakoo i na pi gi, a o ka huina nui hoi o na i poe kupono i ke koho balota, he 11,000 wale no a puni ka Paeaina, alaila, e ]>uka ino loa ana [mahope] na pi gi m> keia koho elele iwaho o ka boe apiki, aka, no ka pule hohwkoa 1 hala ae nei, he 4.‘*7 wale no poe i hele aku no ke kakauinoa, a o ka hapanui nae o ia ; poe, he p*>e luna aupuni a haole mikanele o ka Hooinana Kala- 1 vina-a-Kivyii—a-me-Wini. X r olaiIa, me na ninnao hauoli j makou e hoomaikeike aku nei i ka lahui Hawaii, o na haawina ohohia a na kanaka hanau oiaio o ka a’ma e hooko nei i keia la, ua panai like mai ko lakou mau leo nie na huaolelo a puni ka paoaina—“Aole l*»a makou e . kakauinoa no ke kipi ana i ko niakou aina hanau a me ko ; ma.kou Moi.”